Kaupfélagið svarar - 15.10.1938, Blaðsíða 3

KAUPFÉLAGIÐ SVARAR
Hrað veldiir?
Munlð PERLU
i næsta þvott!
Mbl. og Vísir vildu lengi láta
það heita svo, að þau væru alls
ekki andstæð kaupfélögum, „ef
þau væru réttilega rekin“ eins
og þau orða það venjulega. —
Agnúarnir á framkvæmdunum
væru bara svo ákaflega margir,
að hugsjónir samvinnustefnunn.
ar og kaupfélagsskaparins
fengju sjaldan notið sin á þann
hátt, sem vera bæri. í þessu
sambandi hefir verið dreift út
rógi um kaupfélögin, af öllum
hugsanlegum tegundum, og
reynt að benda á allskonar veil-
ur í starfsemi þeirra.
Þessi lævíslega tvískinnungs-
baráttuaðferð hefir einkum
komið fram í hinum harðvítugu
árásum á sveitakaupfélögin, eða
þau kaupfélög yfirleitt, sem
stofnuð voru á undan Kaupfé-
lagi Reykjavíkur og nágrennis.
Og það er fyrst og fremst tvennt
sem reynt hefir verið að gera
þessi félög tortryggileg með, en
það er lánaverzlunin og sam-
ábyrgðin. Hafa þessi fyrrnefndu
blöð farið mörgum hjartnæmum
orðum um það, hversu kaupfé-
lögin gætu verið góðar og þarfar
stofnanir, ef þessum framan-
greindu ókostum vœri útrýmt.
Hér skal á engan hátt farið út
í að skýra hvers vegna óhjá-
kvæmilegt hefir verið að hafa
lánaverzlun og samábyrgð í
flestum kaupfélögum þessa
lands, né heldur að sýna fram á
hvernig aðstæðurnar hafa gert
það óumflýjanlegt, sem forráða-
menn félaganna hefðu gjarnan
viljað komast hjá, ef auðið væri.
Hins skal aftur á móti minnst,
hvaða viðtökur Káupfél. Reykja-
víkur og nágrennis hefir fengið
hjá þessum háttvirtu blöðum
og liðsmönnum þeirra. — Þetta
kawpfólag, sem hefir enga sam-
ábyrgð í lögum sinum og hefir
auk þess gengið í broddi fylk-
ingar með að útrýma lánaverzl-
uninni í Reykjavík og nágrenni.
Mátti nú ekki eiga vísan
stuðning þeirra, sem töldu sam-
ábyrgðina annan höfuðókost
kaupfélaganna? — Var mögu-
legt að komast hjá því, að reikna
með velvild þeirra, sem þóttust
berjast á móti lánaverzlun, og
að þeir sýndu þess einhvern vott,
með því að fara nokkrum viður-
kenningarorðum um forustu-
hlutverk Kaupfélags Reykjavík-
ur og nágrennis, í því, að inn-
leiða fullkomin staðgreiðslu-
viðskipti?
Jú, sannarlega hlaut sá, sem
hafði kynnt sér „baráttu“ Vísis
og Mbl. fyrir þessu hvorutveggja
að ganga út frá fyllsta stuðningi
þeirra við málefnið og þá jafn-
framt Kaupfélagið, svo framar-
lega, sem hann legði nokkurn
trúnað á einlægnina í þessum
kenningum þeirra. — Sannleik-
urinn er sá, að Kaupfélag
Reykjavíkur og nágrennis er l
einu og öllu stofnað og starf-
rœkt samkvœmt þeim fyllstu
kröfum, sem nokkrum Sjálf-
stœðismanni hefir dottið í hug
að gera til slíkrar stofnunar.
Hver er samábyrgðin hjá
Kron? — Engin. Hvað er að
segja um lánaverzlunina hjá
Kron? Hún er heldur ekki til,
í neinni mynd. — Og svo við
bætum við einni spurningu enn
— hver er pólitísk afstaða Kron?
— Kron styrkir engan og fylgir
engum sérstökum pólitískum
flokki. Kron hefir félagsmenn
úr öllum pólitískum flokkum.
Kron lætur engum flokki, eða
■flokksblaði í té neinn fjárhags-
legan stuðning. Það fé, sem
Kron lætur af hendi til blað-
anna, er greiðsla fyrir auglýs-
ingar. Það getur hver og einn
sannfært sig um með því að lesa
reikninga félagsins, sem félagið
hefir ekki og mun ekki gera sér
far um að leyna fyrir félags-
mönnum. Ef Mbl. og Vísir líta
svo á, að fé það, sem Kaupfélag-
ið greiðir þeim fyrir auglýsingar,
sé pólitískur stuðningur, þá er
það misskilningur, og sama máli
gegnir um öll önnur blöð.
Að öllu samanlögðu verður því
ekki komið auga á, að Mbl. og
Vísir gætu, sóma síns vegna,
gert minna en að láta Kaupfé-
lagið hlutlaust, ef sleppt væri
kröfunni um beinan stuðning
við þessi fyrri áhugamál þeirra,
sem Kaupfélagið er búið að
framkvæma. — En hvað segja
staðreyndirnar um þetta? —
Þessi blöð hafa allt frá byrjun
sýnt félaginu fullan fjandskap.
Það má ekki einu sinni stofna
innlánsdeild án þess að Vísir
finni köllun hjá sér til að fræða
lesendur sina á þeim þvætting,
að deildin sé, i einu mikilvægu
atriði, ólögleg!
Bæjarbúum munu ennþá vera
í fersku minni árásir heildsal-
anna á Pöntunarfélag verka-
manna, fyrst eftir að það hóf
starfsemi sína. Aðalárásin var
fólgin í sölubanni í félagið; þ. e.
Félag ísl. stórkaupmanna bann-
aði meðlimum sínum að selja
Pöntunarfélaginu vörur. Þetta
átti að vera rothögg á félagið,
því eins og kunnugt er, varð það
nær eingöngu að kaupa af heild.
sölum fyrst í stað. Árás þessi fór
algerlega út um þúfur, og Pönt-
unarfélagið fór með fullan sigur
frá þessari viðureign. En hver
var nú aðalorsökin til þessara
refsiaðgerða?
Maður skyldi nú halda, að hún
hefði verið sú, að félagið seldi
óhæfilega dýrt eða vildi þrengja
kosti neytenda. Nei, ónei. Aðal-
ástæðan til þess að heildsalarnir
gripu til refsiaðgerða á félagið
Aðrar „röksemdir" og ádeilur
eru í samræmi við þetta. —
Margsinnis hefir verið fullyrt,
að Kron fengi innflutning langt.
um meiri en því ber. Hið rétta
er, að af mörgum vörutegund-
um fær félagið ekki neitt ná-
lægt því, sem gera mætti ráð
fyrir, samanborið við félags-
mannatölu þess.
Leitið frétta hjá Gjaldeyris-
og innflutningsnefnd og biðjið
um skýrslur um innflutninginn,
ef ykkur finnst þetta ósennileg
fullyrðing.
Vísir og Mbl. nefna Kaupfé-
lagið „gjaldþrotafyrirtæki“. —
í tilefni af því, er hérmeð skor-
að á blöðin að benda á einhverja
viðskiptamenn félagsins, sem
hafi kvartað undan slíku. —
Takist það ekki, eru blöðin
áminnt um að hugleiða hvort
nafnið „gjaldþrotafyrirtæki"
eigi ekki einhversstaðar betur
við en um Kron.
„Áróðurstæki Stalins", „út-
breiðslutæki Stalins“! — Þetta
eru einna munntömustu heitin,
sem heildsalablöðin velja Kaup-
félaginu, sem hefir gert kaup-
félagshugsjónir Sjálfstæðis-
manna að veruleika. — En hvar
og hvernig hefir félagið reynt til
að útbreiða „kenningar Stalins",
utan félags eða innan? Hafa
hinir mörgu og ágætu Sjálf-
stæðismenn, sem í félaginu eru,
orðið fyrir slíkum áróðri? Vilja
nú ekki þessi blöð koma með
a. m. k. einn félagsmann, úr sín_
um eigin flokki, eða öðrum, sem
kvartað hefir undan slíku? Ef
það skyldi ekki takast. — Fara
þá ekki rökin fyrir pólitískum
ásökunum á félagið að reynast
létt á metunum og sverja sig
í ættina til innlánsdeildarlög-
fræði Kristjáns Guðlaugssonar?
XX.
var sú — viðurkennd af heild-
sölunum sjálfum — að félagið
seldi óhæfilega lágu verði, enda
fór stjórn Fél. matvörukaup-
manna þess á leit við stjórn
Pöntunarfélagsins, að samið
yrði um hærri álagningu á mat-
vörur en þá var hjá félaginu.
Hvað segið þið um þetta, neyt-
endur góðir? Eruð þið ekki
þakklátir heildsölunum fyrir
umhyggjuna? Var það ekki
hættulegt fyrir afkomu ykkar,
að farið var að lækka álagningu
á nauðsynjavörum? Hafið þið
ekki beðið hnekki við það að
tekizt hefir með starfsemi Pönt_
unarfélagsins og síðar KRON að
lækka álagningu á matvörum
almennt um 15% — samkvæmt
útreikningi í des. 1937 — en
sennilega nemur lækkunin mun
meiru nú.
Árásir heildsalanna og blaða
þeirra magnast nú með degi
hverjum. Morgunblaðið og Vísir
eru í dag að mestu leyti helguð
KRON, en nú er komið annað
hljóð í strokkinn. Það mun ekki
hafa þótt vænlegt til sigurs að
ráðast á félagið fyrir að selja
ódýrt og lækka verzlunarkostn-
að, því að nú er allt í einu snúið
við blaðinu og borið á félagið að
það selji við of háu verði. Það er
meira að segja sakað um sví-
virðilegt okur.
Hvernig lízt ykkur nú á, neyt-
endur?
Haldið þið að sömu mennirnir,
sem settu refsiaðgerðirnar á
neytendasamtökin fyrir að selja
of lágu verði — mennirnir sem
vildu endilega semja um meiri
álagningu — geri nú þessar hat-
römmu árásir á samtökin vegna
þess að þau haldi vöruverði of
háu?
Nei, því fer fjarri.
Sannleikurinn er sá, að KRON
hefir tekizt, þrátt fyrir allar á-
rásir og refsiaðgerðir — að
brjóta skarð í þann einokunar-
múr, sem heildsalavaldið var bú_
ið að reisa utan um sig hér í
höfuðstaðnum, á sama hátt og
kaupfélögum út um land tókst
á sínum tíma að hnekkja ein-
okunarvaldi erlendra og inn-
lendra kaupmanna.
Annars eru skrif heildsala-
blaðanna stundum þannig, að
þau verka annað hvort sem aug-
lýsing fyrir KRON eða sem
„brandarar".
Morgunblaðið hefir varið
miklu rúmi í að telja lesendum
sínum trú um að KRON væri
„áróðurstæki Stalins“ og hlýddi
fyrirskipunum frá Moskva! Hafa
menn haft af þessu hina beztu
skemmtun. En ef Morgunblaðið
meinar eitthvað með þessu, þá
væri fróðlegt að fá að heyra,
hverjar þessar fyrirskipanir frá
Moskva eru.
Er það kannske samkvæmt
skipun frá Moskva, að KRON
starfar samkvæmt íslenzkum
lögum um samvinnufélög?
Er það samkvæmt skipun frá
Moskva, að KRON er hlutlaust
um stjórnmál og önnur mál, sem
eru rekstri þess óviðkomandi?
Er það samkvæmt skipun frá
Moskva, að KRON lækkaði á sl.
ári álagningu á matvöru al-
mennt um 15%, en fyrir við-
skiptamenn félagsins um 28%,
og greiddi þeim arð að auki? Er
það samkv. skipun frá Moskva,
að KRON lækkaði fyrir ári síðan
kolaverð í Rvik um 6 kr. smá-
lestina?
Er það samkvæmt skipun frá
Moskva, að menn úr öllum
stjórnmálaflokkum — líka úr
þeim flokki, sem Morgunbl. tel-
ur sig málsvara fyrir — eru í
trúnaðarstöðum hjá KRON?
Er það samkvæmt skipun frá
Moskva, að fjöldi manns úr
Sjálfstæðisflokknum hefir tekið
höndum saman við menn úr öðr-
um flokkum og utan flokka, til
að skapa öfluga neytendahreyf-
ingu í Reykjavík og nágrenni, og
til að hnekkja því einokunar-
valdi, sem heildsalar voru búnir
að skapa sér?
Ef þetta hefir allt verið gert
samkvæmt skipun frá Moskva,
þá er ekki annað sýnilegt en að
þetta séu mun aðgengilegri fyr-
irskipanir heldur en þær, sem
Morgunblaðið hefir fengið frá
heildsölunum, og hefir það þó
ekki hikað við að hlýða þeim „í
einu og öllu“ jafnvel þó það yrði
að almennu athlægi fyrir.
Neytendur í Rvík og nágrenni
þekkja nú vel orðið umhyggju
heildsala fyrir velferð almenn-
ings — þekkja aðferðir þeirra
frá 1914 og síðan í hvert einasta
skipti som þeir hafa séð sér leik
á borði að okra á almenningi.
Þessvegna er skiljanleg gremja
þeirra í garð neytendasamtak-
anna, sem hafa komið í veg fyrir
óhæfilega álagningu á nauð-
synjavörum. En hitt er aftur
ekki eins auðvelt að skilja, að
blöð sem telja sig málgögn allra
stétta, skuli láta hafa sig til að
birta hinar fáránlegustu árásir
á neytendasamtökin. Ekki gera
þau það með vilja og vitund
fjöldans í Sjálfstæðisflokknum,
ekki fyrir það, að alþýðan í
Reykjavík hafi skipað svo fyrir.
Hverjum eru þá blöðin að þjóna
með árásum sínum? Aðeins 20—
30 heildsölum og skylduliði
þeirra.
Hvílík fjarstæða! Blöð stærsta
stjórnmálaflokksins á íslandi
verja sínum aðalkröftum til að
ófrægja og rægja neytendasam-
tökin, sem mikill fjöldi alþýðu-
manna úr Sj álfstæðisflokknum
í Reykjavík og nágrenni eru
meðlimir í — til að þóknast 20
— 30 stórbröskurum í Reykja-
vík. Það er slæmt að verða að
hlýða svona fyrirskipunum.
11. okt. 1938.
Sv. G.
Hverjuiii þjona
Vísir og HbU
„Eitt rekur sig á annars horn,
eins og búpening hendir vorn.“
Það er vandalítið að selja fáar fegundír við lágu verðí!
En að sclja allar vörur ódýrt
og borga tekjuafgang eftir árid
það gerir enginn — ncma KROltf