Fréttablaðið - 04.01.2017, Blaðsíða 13
Aldrei fór það svo, að stjórn-ke r f i l a n d b ú n a ð a r i n s megnaði ekki að koma
mér á óvart, hélt þó að sá brunnur
væri þurrausinn. Slíkur hefur fjár-
austurinn verið; svo mögnuð hefur
umframframleiðslan orðið; jafn
læstu hefur kerfinu verið haldið
og því staurblint á afkomu almenn-
ings. Viðskiptaleg einokun og ein-
angrun íslenskrar matvælafram-
leiðslu er slík að frekar illa þokkuð
iðnaðarframleiðsla á eggjum og
kjúklingum er hér seld á upp-
sprengdu verði.
Öll atvinnustarfsemi þarfnast
samkeppni ef hún á að þroskast,
einnig landbúnaður, enda ber
íslenskur landbúnaður stöðnun-
inni og ofdekri vitni. Allt þetta
hefur verið þekkt og þolað. Jafnvel
sú fáránlega þversögn hefur verið
gjaldgeng, að jafn erfitt landbún-
aðarland sem Ísland er, sem býður
eigin þegnum dýrustu matvæli,
geti með hinni hendinni flutt út
matvæli á ódýra samkeppnismark-
aði. Íslendingum er ekki bara skylt
að borða dýrasta matinn, heldur
eru þeir skyldaðir til að borga að
auki lambakjöt ofan í velmegandi
útlendinga. Það verður ekki annað
sagt en þeir sem þessu stjórna séu
örlátir, a.m.k. á annarra fé.
Ósjálfráð meðvirkni
Það sem kom á óvart var ósjálf-
ráð meðvirkni ríkisstjórnarinnar
þegar hún, skömmu fyrir jólin,
lagði til að auka fé til erlendrar
markaðssetningar á landbún-
aðarvörum, einkum lambakjöti.
Þar á bæ eru menn svo næmir
fyrir kenjum og offrekju kerfis-
ins, að óþarfi er að biðja um við-
bótarfé, það kemur af sjálfu sér.
Það kannaðist nefnilega enginn
við að hafa beðið um þessar 100
m.kr. Markaðsnefndin segist ekki
hafa beðið um þetta. Skyldu það
hafa verið pólitísku bændahöfð-
ingjarnir á Alþingi?
Á meðan forstjóri Landspít-
alans talar um neyðarástand;
meðan ekki má manna lögregl-
una nægilega; meðan vegakerfið
er víða í lamasessi; meðan heilsu-
gæslan er á horriminni; meðan
hluti aldraðra lifir við sultarkjör
– þá er fé ausið í tilgangslausan
útflutning á lambakjöti. Einu
rökin voru að verð á lambakjöti
mætti ekki lækka hér heima, bara
erlendis! Það er göfug gjafmildi.
Þessi pólitísku heljartök sem
landbúnaðurinn hefur á lög-
gjafanum eru afkvæmi tærandi
dreifbýlishyggju og misvægis
atkvæða, sem er smánarblettur
á íslensku lýðræði. Þó ný ríkis-
stjórn kæmi engu öðru í verk en
jafna atkvæðavægið, þá væri það
umtalsverður áfangi. Jöfnun gildis
atkvæða er grundvallarréttlætis-
mál og jafnframt forsenda þess,
að skynsemin (brjóstvitið) öðlist
eðlilegan sess við úrlausn mála á
Alþingi.
Óráðsía offramleiðslunnar
Svo er það þessi hvimleiða regla
um framboð og eftirspurn. Ríkis-
stýrð hagkerfi eða framleiðslu-
greinar hafa tilhneigingu til að
líta fram hjá henni. Hún bankar þó
upp á að lokum. Hér halda menn
áfram offramleiðslu og hvetja til
aukningar með þá glapræðistálsýn
að leiðarljósi, að nú fari erlendir
markaðir að opnast. Hvað skyldi
vera búið að eyða mörgum millj-
örðum í sjálfsblekkjandi mark-
aðsaðgerðir vestan hafs sl. hálfa
öld? Það brást.
Nú er einblínt á Kína, því ekki
má undir neinum kringumstæð-
um draga úr framleiðslunni. Hér
heima er öllum ráðum beitt til að
þrengja svo kosti íslenskra neyt-
enda að fram hjá lambakjötinu sé
torleiði. Hvað skyldi ráða því að
bændaforystan hafi valið þráláta
offramleiðslu sem meginreglu við
stýringu á framboði lambakjöts,
og komist upp með það? Ekki er
það eftirtekjan, hvað þá umhyggj-
an fyrir afkomu bænda. Hún er og
verður rýr þrátt fyrir fjárausturinn
af almannafé. Launhelgi þjóðar-
innar á sauðkindinni hjálpar þar
eflaust til.
Til eru þó aðrar árangursríkar
leiðir. Í framhaldi af setningu afla-
marksreglu í sjávarútvegi og lög-
festingu kvótakerfisins (1985), var
gerð tilraun með að kvótasetja
landbúnaðarframleiðsluna. Hug-
myndin var sú að aðlaga fram-
leiðsluna að heimamarkaði. Þetta
var skynsamleg nálgun sem smám
saman hefði bætt afkomu búanna
um leið og þeim hefði fækkað, sbr.
þróunina í sjávarútvegi. Samdráttur
er nefnilega árangursríkasta aðferð-
in við að draga úr offramleiðslu.
Þessi tilraun fékk ekki að þróast.
Bændaforystan gafst fljótlega upp
á leið skynseminnar en valdi slóð
óráðsíunnar. Hún var studd af
stjórnmálaflokkum sem studdu og
styrktust af misvægi atkvæða. Vituð
þér enn, eða hvað?
Landbúnaður á villigötum
Þröstur Ólafsson
hagfræðingur
Íslensk valdastétt hefur staðið af sér Panamahneykslið. Það tókst að vekja þjóðina um stund þegar
ljóstrað var upp um yfir 600 íslensk
nöfn í gögnunum frá Mossack Fon-
seca og að auðugir Íslendingar
blygðuðust sín almennt ekki fyrir
að skjóta fjármunum undan skatti.
Æðstu ráðamenn voru, ýmist þeir
sjálfir eða makar þeirra, með einum
eða öðrum hætti viðriðnir aflandsfé-
lög: forsætisráðherra, fjármálaráð-
herra, innanríkisráðherra og sjálfur
forsetinn. Allt kom fyrir ekki, því
þótt pólitísku lífi forsætisráðherra
fyrrverandi virðist að mestu lokið
og ferli fráfarandi forseta lauk á þess-
ari nótu, mun fjármálaráðherrann,
Bjarni Benediktsson, líklega bráðum
stýra landinu, studdur af náfrænda
sínum úr sömu valdastétt.
Aflandsfélög eru skaðleg. Miklum
verðmætum sem verða til af striti
fjöldans og nýtingu auðlinda sem
ýmist eru eða ættu að vera í eigu
almennings er komið undan. Þau
gagnast því ekki til að þróa samfélög-
in til betri vegar, hlúa að heilbrigði,
menntun, velferð og gera einstakling-
um kleift að eflast og þroskast.
Ekki hefur tekist að mynda ríkis-
stjórn án þeirra flokka þar sem báðir
formennirnir voru nefndir í Panama-
skjölunum. Látið er að því liggja að
það sé vegna þess að VG sé klofið
milli sjónarmiða landsbyggðar og
höfuðborgar og að formann flokks-
ins, Katrínu Jakobsdóttur, skorti
myndugleika til að gera þær mála-
miðlanir sem þurfi. Ástæða er til
að efast um þessa skýringu því allt
annað blasir við: auðmannastéttin
er um það bil að ná aftur tökum á
samfélaginu, án þess að gera upp
við spillta fortíð sína og með aðstoð
Bjartrar framtíðar.
Viðræður um stjórn án Panama-
flokkanna munu hafa strandað á að
Viðreisn sætti sig ekki við hækkanir
á eigna- og fjármagnssköttum. Þó lá
fyrir að ríkið þyrfti að auka tekjur
sínar til að endurreisa heilbrigðis-
kerfið og aðrar stoðir siðmenntaðs og
framsækins samfélags. Einnig er ljóst
að það nægir að taka upp skattkerfi
sem líkist því norska til að endar nái
saman hér. Í Noregi greiða menn 28%
skatt á fjármagnstekjur og eignaskatt.
Þó er hægri stjórn þar við völd.
Íslensk auðmannastétt er því sér-
lega forhert í hagsmunagæslu sinni.
Þetta lýsir sér e.t.v. í orði sem þing-
maður Viðreisnar, Þorgerður Katrín
Gunnarsdóttir, greip til undir lok
viðtals á Útvarpi Sögu 30. des. sl.
Um útvegsmenn sem tregðast við
að greiða eðlilegt afnotagjald af sam-
eiginlegri auðlind okkar talaði hún
af virðingu en sakaði þó um þrjósku.
Um þau stjórnmálaöfl sem krefjast
auðlindarentu notaði hún orðið
„öfundargen“.
Orðið ber með sér að öfund sé
sumu fólki eðlislæg. Það gefur í skyn
að krafan um að auðnum sé skipt
af meiri skynsemi og réttlæti sé sið-
ferðislega ámælisverð. Með orðinu
virðist þingmaður Viðreisnar opin-
bera viðhorf valdastéttarinnar til
þeirra sem vilja betra, réttlátara og
framsæknara samfélag: þeir lúta
stjórn öfundargensins og því ekkert
mark á þeim takandi. Það vekur furðu
að þingmenn Bjartrar framtíðar skuli
vilja stuðla að Viðreisn valdastéttar.
Aðrir kostir hljóta að vera betri.
Öfundargenið
Fréttablaðið eykur þjónustu sína við
lesendur á landsbyggðinni.
Þú getur nálgast frítt eintak af Fréttablaðinu á
eftirfarandi sölustöðum víðsvegar um landið:
mest lesna dagblað landsins.
Torfi H. Tulinius
prófessor í
íslenskum
miðaldafræðum
við HÍ Það vekur furðu að þing-
menn Bjartrar framtíðar
skuli vilja stuðla að Viðreisn
valdastéttar. Aðrir kostir
hljóta að vera betri.
Íslendingum er ekki bara
skylt að borða dýrasta mat-
inn, heldur eru þeir skyld-
aðir til að borga að auki
lambakjöt ofan í velmegandi
útlendinga. Það verður ekki
annað sagt en þeir sem þessu
stjórna séu örlátir, a.m.k. á
annarra fé.
s k o ð u n ∙ F R É T T A B L A ð i ð 13M i ð V i k u D A G u R 4 . j A n ú A R 2 0 1 7
0
4
-0
1
-2
0
1
7
0
4
:2
5
F
B
0
3
2
s
_
P
0
2
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
3
2
s
_
P
0
2
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
3
2
s
_
P
0
1
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
3
2
s
_
P
0
1
3
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
B
D
8
-D
C
E
0
1
B
D
8
-D
B
A
4
1
B
D
8
-D
A
6
8
1
B
D
8
-D
9
2
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
B
F
B
0
3
2
s
_
3
_
1
_
2
0
1
7
C
M
Y
K