SÍBS fréttir - 01.02.1985, Blaðsíða 15

Stefán Ólafsson:
Vandi hinna
alltof mörgu
Hvað er ofnæmi og af hverju fær maður
ofnæmi?
Þetta er, eins og stjórnmálamennirnir
segja þegar þeir vita ekki svarið, já þetta er
ansi góð spurning.
Þeir lærðu, sem eiga að vita, eru ósam-
mála og við hin, þau fávísu, verðum þeim
mun ruglaðari sem skýringunum fjölgar.
Maður getur fengið ofnæmi fyrir nánast
öllu milli himins og jarðar. Dýrahár, raki,
frjókorn, kemísk efni, málmar og síðast en
ekki síst matur, allt getur þetta valdið
ofnæmi.
Vandi ofnæmissjúkra er margvíslegur,
auk sjúkdómsins sjálfs. Þeir verða m.a. að
sætta sig við að fæstir skilja (eða trúa) hvað
gerist í eða á þeirra kroppi þegar ofnæmið
grasserar. Hvað þá að þeir hinir sömu komi
auga á samhengi sinna gjörða, (t.d. reyk-
inga) og ástands hins sjúka (hann fölnar, fer
að hósta, rennsli byrjar úr nefi og augum,
andardrátturinn verður „pípandi", úðabrús-
inn tekinn ótæpilega í gagnið=astmakast í
uppsiglingu).
Þetta er reyndar skiljanlegt. Hvernig
útskýrir þú liti fyrir sjónlausum manni? Ég
heyrði nýlega um blinda stúlku sem sagðist
oft verða miður sín þegar fólk ræddi um liti
af því að hún skildi ekkert hvað fólkið var
að tala um. Þetta var henni algerlega óskilj-
anlegt.
Það er hins vegar staðreynd að fæstir
verða nokkuð sárir eða leiðir þó að þeir
skilji ekki sjúklinginn eða vanda hans.
„Stundum langar mig til að arga“, segir
margur, „en auðvitað þegir maður“. Þannig
fer fyrir flestum, þeir gefast upp og bera
sinn vanda í hljóði.
Samlíkingin við blindu var kannski ekki
nógu góð. Og þó. Setjum sem svo, að þau
öll hin, þessi ofnæmis- (og skilnings-) lausu,
séu blind og að við verðum að útskýra lit-
ina, þ.e. einkennin og vandkvæðin í daglega
lífinu, fyrir þeim. Þá liggur þetta allt ljóst
fyrir. Þau skilja ekki baun í því sem verið
var að ræða — og það sem er öllu verra,
þeim er alveg sama.
Ofnæmi er alltof oft afgreitt sem
ímyndun eða della, í besta falli sérviska.
Gæludýraeigendur eru margir afar tor-
tryggnir á fullyrðingar um skaðsemi kvik-
enda sinna og hafa menn jafnvel hlotið af
þessu kárínur nokkrar. Heyrst hefur t.d. að
mjög hafi fækkað ferðum eins sérfræðings-
ins á tónleika eftir að söngkona nokkur
króaði hann af á konsert og krafði skýringa
á því hvers vegna hann vildi alla ketti feiga!
Kettir eru reyndar, svo öllu gamni sé sleppt,
einhverjir verstu ofnæmisvaldar sem um
getur.
Reykingamenn eru síst tillitssamari. Þó
vita þeir upp á sig skömmina ef á þá er
gengið. Gallinn er bara sá að það hefur
hingað til talist til almennra mannréttinda
SÍBSfréttir
15