Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.05.2004, Page 30

Árný Sigurðardóttir
Ingibjörg H. Elíasdóttir
Er fátækt á Islandi?
- séö meö augum heilbrigöisfulIrúa
Heilbrigðiseftirlit sveitarfélaganna starfar samkvæmt lög-
um nr. 7/1998 um hollustuhætti og mengunarvarnir.
Markmið þeirra laga er að tryggja landsmönnum heilnæm
Iífsskilyröi og vernda þau gildi sem felast í heilnæmu og ó-
menguðu umhverfi. Undirritaðar eru hjúkrunarfræöingar
og heilbrigðisfulltrúar og starfa við heilbrigðiseftirlit hjá
Umhverfis- og heilbrigðisstofu Reykjavíkur.
Okkar deild, sem kallast hollustuhættir, hefur eftirlit með
húsnæði, aðbtinaði og hollustuháttum í fyrirtækjum sem veita
almenningi þjónustu. Dæmi um þessi fyrirtæki eru skólar,
leikskólar, félagsmiðstöðvar, heilbrigðisstofnanir, læknastofur,
snyrtistofur, húðflúr- og húðgötunarstofur, sundlaugar, í-
þróttamannvirki, gististaðir og önnur sambærileg starfsemi.
Deildin hefur einnig eftirlit með íbúðarhúsnæði og lóðum
sem tengjast því. Þetta eftiriit fer allt fram samkvæmt holl-
ustuháttareglugerð nr. 941/2002. Þar er íbúðarhúnæði skil-
greint sem varanlegt húsnæði sem ætlað er til að sofa í, mat-
ast í og dvelja í daglangt þeim sem þar búa. Reglugerðin skyld-
ar eiganda eða umráðamann húss til að halda eigninni hreinni
og snyrtilegri og sömuleiðis tilheyrandi lóð og girðingum. A-
kvæði í reglugerðinni bannar útleigu íbúðarhúsnæðis eða í-
búðarherbergis sem ekki hefur hlotið samþykki byggingar-
nefndar sem slíkt. Einnig segir að ekki megi leigja út íbúðar-
húsnæði eða íbúðarherbergi ef heilsu manna er steint í hættu,
m.a. vegna hita og raka, fráveitu skólps, meindýra o.fl. Það er
löngu vitað að umhverfið, þ.á.m. aðbúnaður fólks, s.s. hús-
næði, hefur mikil áhrif á Iíðan og heilsu. Minna má á að um-
hverfisþættir voru meðal meginhugtaka Florence Nightingale
í bók hennar Notes on Nursing.
Húseigandi getur beðið heilbrigðisfulltrúa álits ef hann telur
húsnæði sitt vera heilsuspillandi eða fullnægi ekki hollustu-
kröfum en algengara er þó að leigjendur snúi sér til okkar.
Rétt er að taka fram að heilbrigðisfuIItrúar fara aldrei að eig-
in frumkvæði í þetta eftirlit. Það er regla hjá Umhverfis- og
heilbrigðisstofu að íbúi þarf sjálfur að biðja um húsnæðiseft-
irlit og vera viðstaddur. Hluti húsnæðiseftirlits okkar felst því
í að kanna leiguhúsnæði sem leigusalinn sinnir ekki eðlilegu
viðhaldi á, þ.e.a.s. leigjandinn býr í húsnæði sem er lélegt og
jafnvel hættulegt heilsunni. Sem heilbrigðisfulltrúar komum
við stundum inn á heimili fólks sem býr í húsnæði sem ekki
getur talist mannabústaður og við aðstæður sem
eru ólýsanlegar. Oít á einstaklingurinn ekki ann-
arra kosta völ, t.d. vegna veikinda, örorku, at-
vinnuleysis eða lélegs stuðningsnets. Oft er
þetta fólk þrotið að kröftum, ofurselt aðstæðun-
um og hefur hvorki framtak né getu til að takast
á við þær og stundum ekki innsæi til að meta að-
stæður sínar. Því miður er'til óprúttið fólk hér á
landi sem nýti'r sér eymd annarra til að skara eld
að eigin köku með því að bjóða til leigu ósam-
þykkt húsnæði, s.s. geymslur, þvottahús, skúra,
auk atvinnuhúsnæðis og svo mætti lengi telja.
Þetta fólk þarf vissulega að eiga það við sína
samvisku að það skuli reyna að nýta sér aðstæð-
ur annarra á þennan hátt.
Margt af því húsnæði, sem heilbrigðisfulltrúar
skoða, er heilsuspillandi vegna viðhaldsskorts.
Líka getur verið um að ræða vandamál vegna ó-
nógrar upphitunar, birtu og loftræstingar, ófull-
nægjandi bað- og salernisaðstöðu, leka og myglu,
ágang meindýra vegna ónýtra frárennslislagna
eða hreinlega að húsnæðið er ekki meindýrahelt
af öðrum orsökum. Dæmi er um að ósamþykkt
húsnæði er ekki á skrá hjá slökkviliðinu þannig
að ef kviknaði í húsinu er ekki vitað að á staðn-
um býr fólk. Vissulega gerir fólk misjafnar kröf-
ur til húsnæðis og er meginreglan sú að sá sem á
og býr í sínu eigin húsnæði getur haft hlutina
innan sinna fjögurra veggja eins og hann vill svo
fremi sem hann veldur öðrum ekki óþægindum
Tímarit hjukrunarfræöinga 2. tbl. 80. árg. 2004
28