Norðurslóð - 30.11.1982, Síða 1

6. árgangur
Þriðjudagurinn 30. nóvember 1982
9. tölublað
Litið inn í Sogn
Ný og fegurri búð
Frá vinstri: Kagnheiður Sigvaldadóttir og Steinunn Sveinbjörnsdóttir.
Héraðsskjalasafiti Svarfdæla
Kynning: Rætt við Júlíus Kristjánsson
„Hefurðu komið niður í kjallara
Ráðhússins?“ „Nei, hvað ætti ég
svo sem að gera þangað?“ Þannig
mundu margir svara þessari
spurningu. Það er ekki nærri allir
bæjarbúar, sem vita til þess að
nokkuð sé þar á seyði. En ég hvet
þig til að ganga niður í kjallara,
næst þegar þú átt leið í Ráðhúsið.
Það er lágt undir loft þarna niðri
og gluggalaust, enda í upphafi
einungis gert ráð fyrir geymslu-
rými. En margt fer öðruvísi en
ætlað er. Þarna er nú varðveittur
hluti af menningararfi okkar, því
þarna er H.S.D. til húsa.
Steinunn Sveinbjörnsdóttir
var þarna að störfum þegar ég
leit inn um daginn. Hjá henni
var Aðalbjörg Jóhannsdóttir og
var greinilega á kafi í ættfræði-
grúski. Ég sagði Steinunni að ég
hefði hug á að kynna lesendum
Norðurslóðar tilveru og starf-
semi H.S.D. Hún benti mér þá
strax á að stjórn safnsins gæfi út
ýtarlegar ársskýrslur, sem ef-
laust kæmu mér að góðum
notum. Steinunn tjáði mér að
starf sitt og Ragnheiðar Sig-
valdadóttur, sem er henni til
aðstoðar, væri í því fólgið að
flokka, skrá og raða, þ.e. setja
upp í spjaldskrá og koma fyrir
þeim gögnum, sem safninu
berast.
Þær stöllur hófu störf sín í
janúar 1981, og þótt Steinunn
segi mér að hún hafi verið alls
óviðbúin, þegar hún var beðin
að taka þetta starf að sér, leynir
sér ekki að þær Ragnheiður
rækja starf sitt af mikilli natni
og umhyggju.
Sólveig heitin Eyfeld var
fyrsti starfsmaður Héraðs-
skjalasafns Svarfdæla. Hún
hafði farið bæði til Akureyrar og
Sauðárkróks til að kynna sér
starfið. Sólveig heitin markaði
þannig fyrstu skrefin sem alltaf
eru mikilvæg. Hún gerði það af
smekkvísi og dugnaði. Þökk sé
henni.
Héraðsskjalasafn Svarfdæla
með heimili eða aðsetur á
Dalvík var stofnsett l.júlí 1980.
Formaður stjórnar H.S.D.
hefur frá upphafi verið Júlíus
Kristjánsson. Hann er einnig í
útgáfunefnd Dalvíkursögu.
Hann tók strax vel í að veita mér
viðtal, reyndar fannst mér hann
ánægður með að Norðurslóð
skyldi nú loksins sýna þessu
máli áhuga.
„Hver voru tildrögin að stofn-
un safnsins?“
„Þegar aðdrættirað Dalvíkur-
sögu hófust, kom tvennt fljót-
lega í ljós. I fyrsta lagi, að frá því
að Svarfaðardalshreppur skipt-
ist árið 1947, höfðu engin
opinber gögn frá Dalvíkur-
hreppi eða Dalvíkurbæ borist til
Héraðsskjalasafnsins á Akur-
eyri, sem fyrir stofnun H.S.D.
var sá aðili er geyma skyldi slík
gögn. I öðru lagi kom i dagsljós-
ið mikið af stórkostlegum
heimildum og fróðleik, sem fyrir
engan mun mátti glatast og
æskilegt var að gera almenningi
aðgengilegan. Kristmundur
Bjarnason hvatti mikið til stofn-
unar safnsins og hefur átt stóran
þátt í mótun þess.
Það er reyndar einsdæmi að
tvö héraðsskjalasöfn eru á þessu
svæði hér. Umdæmi H.S.D. er
Dalvíkurbær og Svarfaðardals-
hreppur og við stofnun þess
féllu þessi sveitarfélög út af
umráðasvæði Héraðsskjala-
safnsins á Akureyri. Jafnframt
fengum við afhent þaðan 54
númer.“
„Hefurðu einhverja skýringu á
því, hve Svarfdælingar hafa
varðveitt vel gamlar heimildir?"
„Svarfaðardalur hefur alltaf
verið menningarsveit. Við eigum
t.d. Svarfdælu, eina af fornsög-
unum. Héðan hafa komð margir
andans menn á mörgum sviðum.
Mér dettur t.d. í hug Þorsteinn
Þorsteinsson frá Upsum. Hann
var mikill þjóðsagnasafnari og
áður en hann, háaldraður, hvarf
af landi brott til sonar síns, kom
hann miklu af svarfdælskum
fróðleik til Þjóðskjalasafnsins.
Mig minnir að það séu 59
númer“.
Hvernig er háttað samhandi
milli safnanna? Er möguleiki að
ná því til heimahéraðs, sem einu
sinni hefur lent á öðrum söfnum?“
„Eins og ég sagði áður
fengum við afhent öll svarf-
dælsk, opinber gögn frá Héraðs-
skjalasafninu á Akureyri við
stofnun safnsins. Það þóttisjálf-
sagður réttur. Þjóðskjalasafnið
er í raun okkar yfirboðari. Við
vinnum undir stjórn þess. Þú
varst að spyrja um efni sem
hefur lent á öðrum söfnum. Það
er til alveg óhemju magn af
svarfdælskum sögnum, kveð-
skap o.fl. á Þjóðskjalasafninu
og Landsbókasafninu t.d. kveð-
skapur eftir Upsa-Hans. Við
getum ekki fengið frumritin
heim en stefnum að því að fá
þetta heim í ljósriti”.
Framhald á bls. 2.
Þeir sem líta inn í bókabúðina
Sogr þessa dagana taka sjálfsagt
eftir því að þar hafa orðið breyt-
ingar innandyra nýskeð.
Norðurslóð rakst líka þangað
inn á dögunum, enda á hún þar
hauka í horni, þar sem eru þær
systur Sólveig og Guðlaug
Antonsdætur.
Eins og flesta rekur eflaust
minni til var þarna áður verslun-
in Höfn, sem þau Arni Arn-
grímsson og Bára kona hans
ráku um árabil. Arið 1974
keyptu verslunina og neðri hæð
hússins þau Antonsbörn, ofan-
nefndar systur og Jóhann bróðir
þeirra. Verslunin fékk bóksölu-
leyfi, sem Jóhann G. Sigurðsson
var þá að losa sig við, innrétting-
um var breytt og í apríl 1975 var
búðin opnuð undir nafninu
verslunin Sogn.
Þessar upplýsingar gaf blaða-
manninum Sólveig, sem er
framkvæmdastjóri verslunar-
innar.
En eitthvað er hér fleira en
bækur og ritföng?
Jú, jú það væri nú alveg
vonlaust að reka hér á Dalvík
verslun með þessa hluti eina.
Við fórum því strax í að versla
með svokallaðar gjafavörur og
fatnað; einkum barnafatnað og
og þessháttar. Þar að auki erum
við svo með happdrættisumboð-
in 3, sem Jóhann G. var áður
með, en hætti við þegar hann
dró sig í hlé fyrir 2-3 árum og
fluttist inn á Dalbæ.
Þið voruð að breyta hér öllu
innanhúss?
Jú, okkur fannst plássið ekki
nýtast sem skyldi og ákváðum
að fá aðstoð kunnáttumanna til
að hagræða hlutunum hér inni.
Það gerði Davíð Haraldsson
auglýsingateiknari á Akureyri
með meiru. Þetta er nú allt að
komast i rétt horf og við erum
ósköp fegnar og finnst að vel
hafi til tekist, eða hvað finnst
þér?
Jú, blaðamaður verður að
viðurkenna að búðin er reglu-
lega hugguleg, en það var hún
nú svo sem líka áður. Og það
leynir sér ekki að vörumagn í
hólfum og hillum hefur aukist
til muna. Einkum virðist úrval
af fatnaði hafa vaxið mikið.
Og hvernig gengur svo rekstur-
inn?
Ja, við erum a.m.k. ekki
komin á hausinn ennþá, takk
fyrir. Starfsemin er heldur vax-
andi. Við erum þrjár í fullu starfi
og höfum aukafólk, þegar meira
er að gera. Þetta er skemmtilegt
starf að glíma við. Það skiptast
auðvitað á skin og skúrir, en
skinin eru miklu fleiri sem betur
fer.
Norðurslóð þakkar fyrir
rabbið og óskar aðstandendum
verslunarinnar til hamingju með
„nýju búðina“.
Starfslið frá vinstri: Jóhanna Helgadóttir, Sólveig Antonsdóttir, Guðlaug Antonsdóttir og Anna M. Halldórsd.
Til lesenda
Norðurslóð átti 5 ára afmæli þann 25. þessa mánaðar.
Líklega telst það ekki til stórtíðinda þótt barn nái 5 ára aldri.
En með tilliti til þess hve ungbarnadauði erótrúlega algengur
í blaðaheiminum, þá mega aðstandendur Norðurslóðar og
velunnararallir þakka fyrirað blaðið hefur komist klakklaust
yfir barnasjúkdómana og lifir tiltölulega góðu lífi nú á 5 ára
afmælinu.
Nú þessa dagana er hin svarfdælska sól að kveðja síðustu
heimilin í byggðarlaginu áður en hún fer í sitt árlega vetrar-
frí. Öll tökurn við þyí með sátt og æðruleysi í fullvis.su þess að
rnjög fljótt upp úr áramótunum kemur hún aftur yngri og
légurri cn nokkru sinni fyrr og tekur að heilsa upp á vini sína
hér. Við vitum það af gamalli reynslu að hún heilsar upp á
Dalvíkinga þegar vika er af nýja árinu og síðan heldur hún
krókaleiðir fram eftir sveitinni og lýkur húsvitjunum á bæj-
unum við rætur Stólsins, Melum og Dæli, fyrst þegar komið
er fram yfir miðjan febrúarmánuð. „Eftir það bregst hún
aldrei" eins og haft er eftir einum heiðursbónda þar framfrá,
sem nú er horfinn til hinna eilífu sólarlanda.
Við yitum ekki hvað blaðið Norðurslóð kann að eiga langt
líf fyrir höndum. Verk mannanna eru ckki cins örugg og
árviss eins og sólarinnar sem aldrei „sinna verka sakna
lætur". En við aðstandendur þess ætlum þó að gera okkar
besta til að það fái enn urn sinn að líta dagsins ljós, og ef guð
lofar. að þroskast eitthvað með aldrinum.
Úlf'ífenc/tir.
Svarfdælsk byggð & bær