Norðurslóð - 29.06.1990, Síða 2

2 - NORÐURSLÓÐ
NORÐURSLÓÐ
Útgefendur og ábyrgöarmenn:
Hjörtur Þórarinsson, Tjörn, Svarfaðardal
Jóhann Antonsson, Dalvík
Umsjón, dreifing og innheimta:
Sigríður Hafstað, Tjörn. Sími 96-61555
Prentun: Dagsprent hf. Akureyri
Góðir gramtar
Fátt er mikilvægara fyrir þjóðríki en að eiga góða ná-
granna og vera laus við nágrannakritinn,sem altaf er
ömurlegur og birtist í sínu versta formi í árekstrum og
styrjöldum eins og Evrópusagan á allt of mörg og sorg-
leg dæmi um.
Mikið má eyþjóð eins og við íslendingar þakka fyrir
að eiga óumdeild landamæri og þurfa ekki að bítast um
þau við einn eða neinn. I»ó má með nokkrum sanni
segja, að landhelgismál okkar hafi verið landamæra-
deila og þar áttum við mest í höggi við nágranna okkar,
Breta.
Sú deila er fyrir löngu úr sögunni og verður að
segjast, að þar beittu Bretar ekki nema svo sem afli lit-
lafingurs síns gegn okkur og létu að lokum sanngirnina
ráða og viðurkenndu „rétt“ okkar til auðlindar, sem
þeir höfðu nýtt um aldir meðan við máttum okkar
einskis fyrir sakir umkomuleysis og ósjálfstæðis.
Nú er öldin önnur eins og best sannast á því, að þjóð-
höfðingi Breta, Elisabet drottning, er hér gestur okkar
þessa dagana og er tekið eins og hjartkærum nágranna
af háum sem lágum hér á landi.
Þetta er ein sú heillavænlegasta þróun okkar utanrík-
ismála, sem hugsast getur. Bretar eru og eiga að vera
okkar besta viðskiptaþjóð. Þangað seljum við afurðir
okkar í miklum mæli og þangað höfum við sótt þekk-
ingu og hugsjónir nálega frá því að land okkar byggðist
m.a. af fólki þaðan komið. Við erum 2 eyþjóðir í Atl-
antshafi og eigum að geta skilið og metið hvor aðra og
verið vinir.
Um bresku drottningarhjónin er það að segja, að þau
eru bæði þess háttar fólk, sem eru Islendingum að
skapi. Drottningin er hin mesta atgerviskona og
hámenntuð í orðsins besta skilningi. Því fylgir, að hún
er látlaus og alþýðleg og blandar geði við lægri sem
æðri sem á vegi hennar verða bæði heima og erlendis
eftir því sem ástæður leyfa. En þær leyfa ekki alla hluti
í þeim efnum eins og flestir skilja.
Filippus prins af Edinborg er breskur í besta skilningi
enda þótt hann sé blandaður að þjóðerni. Meðal góðra
þátta í fari hans er heilbrigð afstaða hans til náttúrunn-
ar í hvaða formi sem er. Dæmi um það hefur leiöara-
höfundur heyrt og séð með eigin augum og eyrum.
Eitt sinn lenti hann í Keflavík á ferð sinni milli heims-
álfa. Það var kalsaveður og rigningarsuddi eins og
ömurlegast getur orðið á því landshorni. Útvarpsmenn
voru á vettvangi og áheyrendur heyrðu prinsinn segja
fyrst orða, þegar hann steig út úr vélinni. „Uhmmm,
hér er dásamlegt, hér er þó hægt að anda“.
Annað dæmi af sama toga. Það mun hafa verið árið
1964 að Filippus kom til Akureyrar og mun þá hafa ver-
ið hér í opinberri heimsókn. í Lystigarðinum var mót-
taka af hendi bæjarstjórnar og það var úrhellisrigning.
Prinsinn gekk að ræðustól og sagði: „Það rignir hressi-
lega. Þetta er eitt af því, sem við mennirnir ráðum ekki
við, og guði sé lof fyrir það.“
Þetta er áreiðanlega engin uppgerð og sýnir mann-
gerðina. Og í samræmi við það er hann mjög virkur og
virtur í alþjóðlegum samtökum náttúruverndarsinna og
öðrum samtökum, sem til heilla horfa fyrir heims-
byggðina.
Þá hlýtur maður að nefna son þeirra heiðurshjóna,
Karl prins af Wales, væntanlegan konung „Hins Sam-
einaða Konungdæmis“ (UK) og góðvin íslands af
mörgum veiðiferðum sínum hingað. Við myndum
gjarnan vilja sjá hann hér kominn í opinbera heimsókn
með sinni hrífandi eiginkonu Díönu.
Það er ánægjulegt að sjá þær hlið við hlið drottningu
Bretlands og forseta íslands. Það eru konur, sem eiga
vel saman eins og tákn þeirra samskipta, sem eiga að
vera milli þjóða þeirra. HEÞ.
S
Ur dagbók
Jóhamis á Hvarfi
Anno 1901
19. febrúar. Séra Kristján söng
yfir séra Tómasi, læknir sóttur til
hans. 17. þ.m. byrjaði Halldór
hnakkaaðgjörð sína. Binda Jói
og Loftur bækur, Tryggvi gerir
við sleða og járnar hann.
24. febrúar. Kom Angantýr frá
Tjörn. ís hér úti fyrir fjarðar-
kjafti.
25. febrúar. Fór Loftur alfar-
inn eftir að hafa verið hér í 20
daga við bókbandslærdóm hjá
Jóa. Gaf eg honum reikning fyrir
fæði rúm og húsnæði kr 0.50 pr.
dag, alls kr. 10.00 sem óskast
greitt í einhverju af sjávarafla við
hentugleika. Var tekinn ofan
vefstóll fyrst og rakið. Farið með
Önnu á Brattavöllum á sleða frá
Tungufelli út í Háls.
Jórunn Jóhannsdóttir.
28. febrúar. Hafa verið veður
góð þennan mánuð, alltaf hægur,
og jörð allan seinni part fyrir
hross og sauði. Liggur séra Tóm-
as þungt.
I. mars. Komu 3 drengir frá
Þóru og Lilju að sækja 3 hænsni
hingað sem við hjálpum þeim
um. Gista þeir hér. Fór í Fell.
Ráðgert að panta hjá Hermanni
á Þingeyrum: 200 pund selskinn,
4 nautgripahúðir, 12 meldínur, 1
tunnu feitsel.
II. mars. Pöntunardagur á
Þinghúsi. Mættu allflestir reikn-
ingsmenn, en sáralitlar upplýs-
ingar fengust frá aðalfundi 1.
þessa mánaðar, því sauðir fórust
í haust, og ull óseld. Málið út af
sauðafarmi næstliðið haust er
ólokið í assúrans, og líkur fremur
ljótar, svo í reikning okkar
sveitamanna er úttekt öll í skuld,
hjá oss sem eigi höfum fisk.
12. mars. Var farið í 3ja sinn
eftir Sigurði lækni, til séra Tóm-
asar sem alltaf liggur þungt.
14. mars. Kom Mangi á Upps-
um og Jói á Hóli að sækja bekki í
þinghúsið til brúkunar í leik sem
halda á í gamla salthúsinu til
ágóða fyrir Upsakirkju.
16. inars. Fór Jói, Lauga, Páll,
Addi og Alla ofan á Sand. Leik-
ið.
17. mars. Frost 10 stig. Fór
Tryggvi, Dóri, (Halldór Brekku)
Stebba, (Stefanía Grund) Stína,
(Hofsárkoti) ofan á leikinn, svo
eigi er heima nema við Sólveig.
Kom Páll í Möðrufelli og Valde-
mar, bræður séra Tómasar í dag
að Völlum. Frétti í dag að Sigur-
jón í Búð fékk graðsel og nóra í
gær og Þorleifur á Hóli kampsel.
Kom Stebba, Anna, Alla og Páll
heim af leiknum.
18. mars. Fór Alla inn í HúíT
með þráð til Lilju. Jói og Lauga
komu kl 3 neðanað en Dóri og
Tryggvi kl 4 í nótt. Fór Gísli í
Velli að fá fréttir hjá sr. Kristjáni,
en hann er hjá sr. Tómasi í dag.
20. mars. Jói og Dóri fóru inn á
Akureyri snemma í morgun.
22. mars. Kom Jói og Dóri
heim kl 2 eftir miðdag, voru í
húsi Jóns Stefánssonar í nótt. Fór
Soffía á Krosshóli hefur verið í
saumalæri hjá Laugu frá 25. f.m.
25. mars. Kom Jón litli á
Skeggsstöðum, sagði að Tómas
Hallgrímsson á Völlum hafi dáið
í gær, búinn að liggja 7 vikur
þungt, sagt heldur léttari nú í
þessari viku. Svo kom blóðupp-
gangur og hann dó af því. Fór
Jóhann á Völlum að sækja Gísla
til ráðagerðar og kistusmíðis
ákvörðunar. Lét eg steinolíu á
flösku sem um var beðið utanað.
28. mars. Hreppsnefndarfund-
ur á Syðra-Hvarfi.
29. mars. Kom Stína frá
Helgafelli, var að spinna.
Jóhannes í Hofsárkoti þæfði hér
Ólafur Jónsson barnakennari.
grátt vaðtnál í dag. Kom Tryggvi
dró 12 drætti á tombólu á Stóru-
Hámundarstöðum, til ágóða fyrir
Stærri-Árskógskirkju.
3. apríl. Frost 11 stig. Kom
Einar í Brautarhóli og fleiri,
fengu sleða og sóttu líkkistu sr.
Tómasar í Syðra-Hvarf. Gísli
smíðaði og fer með úteftir.
Sr. Tómas Hallgrímsson.
9. aprfl. Frost 15 stig. í gær-
kvöldi þegar birti til hafs, sást
héðan af hlaðinu mikill ís fyrir
öllu hafinu inn fyrir Hrólfssker.
Fór margt fólk gangandi úr öll-
um áttum að Völlum. Séra Tóm-
as Hallgrímsson jarðsettur, dáinn
24 f.m. Fjölmennast sem hér hef-
ur verið við jarðarför. Yfir 300
sögðu sumir, nær 500 aðrir, en
eigi nákvæmari tölu ákomið.
Gerði séra Kristján öll prestverk
því eigi var annar prestur við-
staddur. Tengdafólk og skyld-
menni var að innan og vestan.
11. aprfl. Fór eg ofan í Bögg-
visstaði, skar í fót á hesti. Hafði
ís rekið í nótt hér af víkinni yfir
að ey og yfir á sund, er þar lagt
milli jaka. Fóru margir héðan í
selasnatt í morgun, komu ekki
heim í kvöld.
13. aprfl. Frost 2 stig. Fór Jói
eftir kornskeffu oní Efstakot til
Manga, peysuverð. Skip frosin
inni á Siglufirði. Sagt að Jakob í
Hornbrekku hafi fengið 8 seli og
Halldór í Burstabrekku 4. Eigi
sást út fyrir ísinn af Kaldbaks-
fjalli.
15. aprfl. Selamenn sáu bjarn-
dyraspor á ísnum og selatæjur
þar. Síld veiðist á Oddeyri, frem-
ur smá. Kom Sveinn innanað. Jói
og Lauga komu neðanað.
Eftirmáli
í jólablaði Norðurslóðar 1987
hófum við að birta útdrátt úr
dagbók Jóhanns Jónssonar
bónda á Ytra-Hvarfi, sem
hann byrjaði að skrifa í árs-
byrjun 1888. Þess var þá getið
í formála, að þetta mundi trú-
lega endast okkur allt árið ’88.
Reyndin varð sú, að það tók
okkur tvö og hálft ár að ljúka
verkefninu. Vel vitum við, að
mörgum lesendum blaðsins
hundleiðast þessir þættir og hafa
látið það í Ijós tæpitungulaust.
Hinir eru þó miklu fleiri, sem
hafa lýst ánægju sinni við útgef-
endur fyrir birtingu þessa efnis og
segjast lesa það allt með áfergju
sér til skemmtunar og fróðleiks
um líf og störf forfeðranna sem
hér bjuggu fyrir hundrað árum.
Samt er það aðeins brot af dag-
bókinni, sem birt hefur verið,
fimmta- eða fjórðahver færsla
eða svo, eftir því sem Aðalbjörgu
hefur fundist nýstárlegt eða
áhugavert koma fram í bókunum
afa síns. Eigi að síður höfum við
fengið góða mynd af Ytra-
Hvarfsbóndanum þessum harð-
duglega og sívakandi áhuga-
manni, sem alls staðar kom við
sögu þar sem mikil væg mál voru
á dagskrá innansveitar og innan-
héraðs.
Við sjáum sveitabúskapinn,
fráfærur og sauðasölu þar sem
markaður á réttinni í Hofsgili
kom svo mikið við sögu. Við sjá-
um Jóhann bónda arka lengst
fram í dali og út á Upsaströnd til
að lækna veika kú, sem ekki
mátti missast ef fátæk heimili áttu
ekki að komast í bjargarþrot.
Við sjáum menn draga fyrir sil-
ung í ánni og skjóta rjúpu í fjalli
og liafa úti allar klær til að sjá
heimilunum farborða.
Við sjávarsíðuna sjáum við
ekki síður mikla athafnasemi.
Sjórinn er stundaður af kappi frá
hafnlausri ströndinni, menn eru
farnir að salta fisk til útflutnings.
íshús er byggt til að geyma beitu.
ís rekur að landi og menn róa út
til að slást við íshafsselinn. Og
menn fara í kaupstað (til Akur-
eyrar) gangandi, ríðandi og ekki
síst róandi eða siglandi. Fyrir öllu
þessu hefur Jóhann á Hvarfi opin
augun og fylgist með öllu, sem
gerist í sveitinni og í verbúðum
og fiskireitum niðri á Sandinum.
Hann lifir aldamótin og veltir fyr-
ir sér, eins og aðrir, hvað ný öld
muni bera í skauti sér fyrir land
og þjóð. Og einnig fyrir Böggvis-
staðasandinn, þar sem nú hefur
verið byggt timburhús og einhver
hefur fundið upp nýtt nafn á
plássið, lipurt í munni og kallað
Dalvík.
Vonirnar eru miklar, það hillir
undir innlenda stjórn og Hvarfs-
menn eru eindregnir heima-
stjórnarmenn eins og flestir
Svarfdælingar. Það hillir líka
undir nýja öld verklegra fram-
Frh. á bls. 5.