Norðurslóð - 13.12.1991, Blaðsíða 21

NORÐURSLÓÐ - 21
Athafnamaðurínn... í'ranihald
Í&feum lanítómönnum
Frá Dráttarbraut Dalvíkur. Skipum ráðið til hlunns.
(§leöilegra JÖla
ogfetsads
tomanii&S
BIINAÐARBANKI
ÍSLANDS
ÚTIBÚIÐ AKUREYRI
OG AFGREIÐSLAN
VERSLUNARMIÐSTÖÐINNI SUNNUHLlÐ
lögð niður, urn og upp úr 1940.
Auk þessa voru ótal önnur félög
er lutu að sama marki, hagsmun-
um sjómanna, þar sem Þorsteinn
var virkur þátttakandi.
Oddvitinn
Afskipti Þorsteins Jónssonar af
opinberum málum voru mörg og
mikilvæg. Þegar gluggað er í
Gjörðabækur Svarfaðardals-
hrepps á því tímabili er hann
hafði hvað mestu afskiptin af
sveitarstjórninni, kemur í Ijós
afar gott yfirlit yfir þau störf Þor-
steins í þágu sveitarinnar, og ekki
síður hversu virkur hann var og
afgerandi í allri ákvarðanatöku.
Hann lét sig varða öll mál er
snerti þróun byggðar í Svarfað-
ardal, allt frá sjávarsíðunni og
fram til fremstu byggðar. Það var
árið 1917 sem Þorsteinn kernur
inn í hreppsnefndina og verður
þá þegar oddviti hennar. 1942
hættir hann afskiptum af þessum
málum.
Símstjórinn
Þegar síminn kemur fyrst til Dal-
víkur tók Þorsteinn Jónsson að
sér stöðvarvörsluna endurgjalds-
laust í 5 ár. Seinna meir byggði
hann við íbúðarhús sitt fyrir
símann. Árið 1933 tók hann við
póstþjónustunni af föður sínum
Jóni Stefánssyni, en póst- og
símamálum sinnti Þorsteinn til
ársins 1955, eða í 48 ár. Þá var
Þorsteinn afgreiðslumaður Eim-
skipafélagsins um áraraðir, ásamt
því að gegna afgreiðslu fyrir
Ríkisskip. Hann var lengi í stjórn
Sparisjóðs Svarfdæla og í trúnað-
arráði sjóðsins. í skattanefnd sat
hann lengi, og gengdi ótal mörg-
um öðrum trúnaðarstörfum í
lengri eða skemmri tíma.
Hlédrægur en framsækinn
Þorsteinn Jónsson var maður
hlédrægur að eðlisfari, og af þeim
sökum hafa störf hans á hinum
ýmsu sviðum í þágu byggðarlags-
ins legið að mestu í þagnargildi.
Hann flíkaði hvorki í ræðu né
riti störfum sínum á opinberum
vettvangi eða eigin athafnasemi.
Þess í stað hafði Þorsteinn meiri
ánægju af afreksverkum sínum
með því að bera þau ekki á torg,
en láta heldur hugann reika um
athafnarsvið sitt og ylja sér þann-
ig við glæður minninganna. Það
er háttur margra athafnamanna.
En víst er, að maðurinn hefur
verið vel til forustu fallinn, enda
falin ótal trúnaðarstörf. Þar á
meðal oddvitastörf í Svarfaðar-
dalshreppi um 20 ára skeið. Þetta
tímabil í lífi Þorsteins var mikið
mótunarskeið í sögu Dalvíkur,
og því oft verið erilssamt fyir
hann að sinna forustuhlutverki í
öllum málaflokkum sveitar-
stjórnar, jafnhliða því, að vera
einn mesti og framsæknasti
athafnamaðurinn hér á Dalvík.
Fjölskyldan
Heimili þeirra hjóna Ingibjargar
og Þorsteins var rómað fyrir gest-
risni. Húsbóndinn höfðinglegur í
öllu fasi og framgöngu, glaður og
reifur, og framreiðsla húsfreyju
ætíð til fyrirmyndar. Ingibjörgu
konu sína missti Þorsteinn árið
1950. Þau eignuðust fjögur börn,
Hannes skipstjóra, Þórarin
bónda og síðar bifreiðastjóra,
Friðþjóf, sem lést á fermingar-
aldri og Hildigunni, sem lést um
tvítugt. Auk þess ólu þau upp tvö
börn, Marinó Eðvalds, systurson
Þorsteins, og Hólmfríði Ingunni
bróðurdóttur Ingibjargar. Fóst-
urbörn þeirra hjóna nutu uppeld-
isins sem þeirra eigin börn væru.
Þann 1. janúar 1956 lést Þor-
steinn Jónsson, þá 77 ára að
aldri. Hann var jarðsettur að
Upsum við hlið konu sinnar.
Það kann að vera að einhverjir
er lesa þessi skrif mín um
athafnamanninn Þorstein Jóns-
son finnist ég gera hlut hans
ærinn miðað við aðra samtíða-
menn hans. Ég hefi aflað mér
eins góðra heimilda um Þorstein
og ég hefi haft tök á, ýmist í rit-
uðu efni eða í samtölum við
menn er vel þekktu til hans. Ég
er einnig kunnugur sögu Þorste-
ins enda þótt aldursmunur hafi
verið mikill á okkur. Frá 1930 til
andláts hans 1956 var ég í næsta
nágrenni við hann, ólst þar upp,
og er þar að auki bróðursonur
hans.
Eftirmæli
Að Þorsteini látnum rita. tveir
valinkunnir menn í blaðið Dag á
Akureyri, þann 11. janúar 1956.
Menn þessir þekktu vel sögu Þor-
steins og voru honum samtíða
um áraraðir. Gísli Kristjánsson
frá Brautarhóli ritar eftirfarandi:
„Við fráfall Þorsteins á sveitin öll
- Svarfaðardalur - á bak að sjá
þeim manni, sem tvímælalaust
var mestur athafnamaður sinnar
samtíðar þar í hreppi og hefur
markað mörg spor og glögg, sem
sýnileg munu og metin að verð-
leikum löngu eftir hans daga.
Ungur að árum hóf Þorsteinn
athafriir og var afkastamaður á
borð við þá sem voru mörgum
árum eldri en hann. Hann keypti
og gerði út fyrstu vélbátana, er
komu til Dalvíkur 1906, reisti þar
bryggju og verbúðir á nútímavísu
og lagði með því grundvöll að
nýtísku útgerðarhöfn í Dalvík. í
okkar sveit voru framkvæmdir
langtum stórfelldari en nokkur
hafði séð, þegar hann stóð í
byggingarframkvæmdum, og rak
útgerð og verslun samtímis.
Spunnust í sambandi við þetta,
meðal áhorfenda, sögur um, að
ævintýraleg heppni með happ-
drættisvinning hefði skapað
frumrót að öllum þessum fram-
kvæmdum. Svo mun þó ekki hafa
verið. Hitt mun sannast mála, að
menn, sem áttu fjármuni voru
glöggskyggnir á athafnaþrá og
stjórnhæfni Þorsteins, áræði hans
og hagsýni, trúðu honum fyrir fé
til hinnar miklu og fjölþættu
framkvæmda." Og að lokum seg-
ir Gísli: „Þegar Þorsteinn kaup-
maður nú er horfinn, veit ég að
margir þeir er minnast athafna-
samasta tímabils ævi hans, skoða
það skeið sem hið framfaradrýgsta
í okkar sveit, allt frá tilveru
þorpsins, sem Böggvisstaða-
sands, með mörgum torfkofum,
til þess að verða veglegt Dalvík-
urkauptún með reisulegum byg-
gingum. Tíminn breiðir blæju
sína yfir framfarasporin hans
Þorsteins, en þau eru svo mörg
og djúp, að seint mun í þau fenna
að fullu, og þegar saga sveitar-
innar verður skráð hlýtur hún að
tengja margar akkerisfestar í
undirstöður þær, sem Þorsteinn
lagði.“
í sama blaði birtist grein eftir
Þórarin Eldjárn, fyrrum hrepp-
stjóra að Tjörn í Svarfaðardal, og
þar segir hann: „Þorsteinn Jóns-
son var mjög vakandi og opinn
fyrir öllum nýjungum og framför-
um og glöggur að koma auga á,
hvað til framfara horfði og órag-
ur að reyna nýjar leiðir. Athafna-
þrá og átök við viðfangsefni voru
honum unaður, enda var hann
aldrei glaðari en á meðan slíkri
glímu stóð.“ Ennfremur segir
Þórarinn: „Enginn efaðist
nokkru sinni um það, að málefn-
um hreppsins væri vel borgið í
höndum hans. En hitt kom fyrir,
að ýmsum þætti fast um fjármál
hreppsins haldið og jafnvel um
of, og höfðu þá eitt og annað á
hornum sér. Én þetta er ekkert
sérstakt fyrir Þorstein Jónsson.
Það fá allir hnútur sem starfa fyr-
ir fjöldann.“ Að lokum segir Þór-
arinn: „Með Þorsteini Jónssyni er
horfinn einn af mikilhæfustu
mönnum Svarfaðardalshrepps og
óumdeilanlega sá maðurinn í
þessum hreppi fyrr og síðar, sem
auðnast hefur stærst spor að
marka í verklegum framkvæmd-
um. Maður alls ekki gallalaus, en
með yfirgnæfandi kosti. En hver
er sá sem ekki á sínar veiku
hliðar, sem betur fer, vil ég leyfa
mér að segja, væri einhver slíkur
til, hlyti hann að vera leiðinlegur
maður. Þorsteinn Jónsson var
kappi, vopndjarfur, og bar vopn
sín djarflega og af karlmennsku,
en aldrei með eitur í eggjum. Við
slíka menn er ávallt gott og gagn-
legt að eiga orðastað, og ljúft og
skemmtilegt að rétta vinar- og
sáttarhönd að endaðri glímu.“
Þetta voru orð samtíðarmanna
Þorsteins, þeirra Gísla frá Braut-
arhóli og Þórarins Eldjárns á
Tjörn.
Það væri við hæfi, að farið yrði
að vinna að því af bæjaryfirvöld-
um, að Þorsteini Jónssyni yrði
reistur minnisvarði, t.d. við Ráð-
húsið okkar, þar sem oddvitinn
fyrrverandi fylgdist með daglegri
stjórnsýslu, og jafnframt gæfist
honum gott útsýni yfir Dalvíkur-
höfn, þegar fiskiskip okkar og
strandferðaskip athafna sig og
eiga sér öruggt lægi.
Júlíus Kristjánsson.
Aidamótalj óö
Það er margvíslegur fagnaðarboðskapur ýmissa tíma. Fyrir þessi
jól hefur hæst borið boðskapinn um Evrópska efnahagssvæðið og
Evrópusamfélagið. Utanríkisráðherra hefur á kynningarfundum
sínum veifað því sem hann kallar „vegabréf“ eða „farmiða inn í
tuttugustu og fyrstu öldina“. Þá hefur ráðherra haft á orði að
gæsla íslenskra hagsmuna sé í góðum höndum þar sem helstu
samningamenn fyrir íslands hönd heiti Hannes Hafstcin og Einar
Benediktsson. Glöggir menn minnast þá þess að forfeður og
nafnar einmitt þessara manna boðuðu nýja öld, okkar öld, með
hvað mestum gíæsibrag, í Ijóðum. Einhverjir hafa bent á að boð-
skap um nýja öld beinlínis verði að flytja í bundnu máli ef rétt
áhrif eiga að nást. Þar sem þeir Hannes og Einar okkar daga hafa
látið þetta ógert hafa góðir menn gengið í málið og ort í þeirra
orðastað Ijóð sem að formi og nokkru leyti að innihaldi er „upp-
yrking“ á kvæðinu „Aldamót“ eftir Hannes Hafstein.
Flýgur með hatt og frakkalöfum þöndum.
Fagnaðarboði meðfram íslands ströndum.
„Frelsist þú þjóð úr forneskjunnar böndum
fríverslun stunda skal með öðrum löndum.“
íslenska þjóð sem Framsókn réð til forna
farsæld og manndáð vek oss endurborna,
forgefis er gegn frjálshyggjunni að sporna
forræðishyggjulindir eru að þorna.
Sé eg í anda opnast lendur víðar
evropskar borgir skóga fjöll og hlíðar.
Hugsa sér, íslands fjármagnslindir fríðar
flæðandi út í anda nýrrar tíðar.
Hingað til veiða sé eg bræður boðna
bátanna dekk af karfahaugum roðna.
Landsmenn þó síst á keppni þeirri koðna
kemur í staðinn Grænlandsmiða-loðna.
Sú kemur tíð er sárin foldar gróa
sveitirnar tæmast, breytast tún í móa.
Matvælin skaffar markaðsaflið frjóa
menningin deyr, við látum hana róa.
í markaðsaðild möguleiki er falinn
magnaður gróði í viðskiptunum talinn
andmælum hreyfir einkum kommi galinn
er evropskir vinir kaupa Hörgárdalinn.
Viðskiptin eflist, víst er okkar krafa
vellur inn meira úrval jólagjafa.
Fraktskipin aftur flytja út án vafa
fáránleg býsn af appelsínusafa.
Sé eg í Brussel fjölda tölvutrúða
tipplandi um í möppudýraskrúða
og vítt um löndin velgreidda og prúða
viðskiptaflæði- stjórna milli búða.
Sé eg í Strassburg marga þjóð á þingi
þar er frá okkur mættur Tómas Ingi
messar á frönsku yfir almenningi
ákaft sem fagnar mælskum Norðlendingi.
Dagur er liðinn, öld af öld er borin
efnahagssvæðið er sól er skapar vorin.
Eimreiðin „Framtíð“ áfram rennur sporin
alla sem hana missa, fellir horinn.
B.Þ. og Þ.H.