Norðurslóð - 26.02.1992, Síða 2

2 — NORÐURSLÓÐ
NORÐURSLOÐ
Svarfdælsk byggð og bær
Útgefendur og ábyrgöarmenn:
Hjörleifur Hjartarson, Laugahlíð, Svarfaðardal
Jóhann Antonsson, Dalvík
Framkvæmdastjóri:
Sigríður Hafstað, Tjörn. Sími 96-61555
Blaðamennska og tölvuumbrot:
Þröstur Haraldsson, Dalvík
Prentun: Dagsprent hf. Akureyri
Er sameining
það sem koma
skal?
Sameiningu sveitarfélaga hefur oftar en einu
sinni borið á góma hér í blaðinu og er það ekki
óeðlilegt þar sem hin svarfdælska byggð er í
tveim sveitarfélögum. Að undanförnu hefur
komið skriður á sameiningarmál sveitarfélaga
vítt og breitt um landið í kjölfar ýmissa aðgerða
stjórnvalda sem ætlað er að stuðla að þróun til
sameiningar.
Mörk sveitarfélaga eru ekki eilíf og óbreytan-
leg frekar en landamæri ríkja sem dæmin sanna.
Fram eftir öldinni urðu ýmsar aðstæður í þjóðfé-
laginu þess valdandi að sveitarfélögum fjölgaði
og þau urðu smærri. Víða varð þróunin svipuð
þeirri sem varð hér í Svarfaðardal. Porp hafði
risið á örfáum áratugum niður við sjóinn. íbúar
sveitarinnar sáu ofsjónum yfir því að sameigin-
legir fjármunir færu til framkvæmda í þorpinu
og þorpsbúar höfðu sömuleiðis lítinn áhuga á að
standa undir kostnaði við framkvæmdir í sveit-
inni. Lausn vandamálsins fólst í skiptingu sveit-
arinnar og sú varð raunin hér 1945.
Nú eru aðrir tímar og aðrar aðstæður í þjóðfé-
laginu. Stjórnvöld hafa um langt skeið stefnt að
fækkun og stækkun sveitarfélaganna og vilja
með því ná fram aukinni hagræðingu. En auk
þess stefnir ríkisvaldið að því að færa fleiri verk-
efni frá ríki til sveitarfélaga. Að undanförnu hef-
ur ríkisvaldið gengið fram í málinu með auknum
þunga með hvers kyns stjórnvaldsaðgerðum og
boðun breyttra hátta. Nokkur sveitarfélög hafa
nú þegar sameinast bæði hér við Eyjafjörð og
víðar. Annars staðar eru byrjaðar þreifingar og
víðast hvar hafa menn gert sér það Ijóst að þessi
þróun verður ekki stöðvuð.
Endursameining Dalvíkurbæjar og Svarfaðar-
dalshrepps hefur um langt skeið verið hjartans
mál margra Svarfdælinga og að öllum líkindum
hefur sá hópur farið stækkandi undir það síðasta.
Telja margir að ekki sé spurning um hvort af
sameiningunni verði heldur hvenær. Með til-
komu Múlaganganna og fjölgun sameiginlegra
verkefna sveitarfélaganna hér út með Firðinum
hafa hugmyndir um enn stærra sveitarfélag verið
nokkuð ræddar, jafnvel hugmyndir um allt Eyja-
fjarðarsvæðið undir einum hatti. Sjálfsagt finnst
ýmsum erfitt að kyngja svo róttækum hugmynd-
um og óttast að smærri byggðirnar hafi heldur
lítið hlutfallslégt vægi í svo stórri heild. Engum
ætti þó að blandast hugur um það að fjárhagslegt
bolmagn hinna smærri byggða gæti aukist ef rétt
væri á málum haldið og á ýmsum sviðum er hægt
að ná fram mikilli hagræðingu með auknu sam-
starfi.
Ekki verður hér lagt mat á hvaða kostur er
vænlegastur í sameiningarmálum sveitarfélag-
anna en óhætt er að hvetja lesendur til að skoða
og ræða þessi mál gaumgæfilega og mynda sér
um þau skoðanir byggðar á sanngirni.
Hj.Hj.
Aðalbjörg Jóhannsdóttir:
Minningar hennar mömmu
Sem sagt, Haustið 1895 fór ég til
Reykjavíkur að læra ljósmóður-
fræði. Ráðgert var að eg færi með
Týru frá Akureyri til Reykjavíkur
og var Jakob Havsteen á Akureyri
milligöngumaður með að útvega
mér far, pabbi hafði verslunarvið-
skifti við hann á Akureyri og hjá
þeim hjónum hafði eg verið vetur-
inn áður. Hann milligekk það líka
að eg fékk úttekt hjá Bryde í
Reykjavík á því sem eg þyrfti á að
halda.
Ferðin til Reykjavíkur gekk nú
heldur seint á nútíma mælikvarða.
Frá Böggvisstöðum fór eg með
árabát, það var sexæringur. A þeim
var farið í allar lengri ferðir, svo
sem til Akureyrar og í lengri
fiskiróðra, en byttumar voru not-
aðar í selatúra og fugl, þær voru
með 4 árum. Frá Akureyri fór eg
svo með Týru. Við fengum óláta-
veður og vorum 3 vikur á leiðinni.
Strax á Siglufirðu töfðumst við
vegna veðurs, en lengst vorum við
að þvælast fyrir Vestfjörðum. Við
fórum í land á ísafirði og þekkti eg
þar konu sem eg kom til. Þegar við
komum til Patreksfjarðar voru
matarbirgðir á þrotum, enda ferðin
staðið miklu lengur en ráð var fyr-
ir gert. Var farið þar í land en ekki
var hægt að fá neitt matarkyns
nema kaffi og kandís. Verst þótti
mér að fá ekki mjólk í kaffið.
Margir voru sjóveikir í þessari ferð
og sumir dauðveikir, ein koma var
skilin eftir á Isafirði og margir lágu
fyrir allan tímann.
Eg er svo heppin að eg hef
aldrei verið sjóveik, og ekki heldur
í þetta skipti.
Þegar eg kom til Reykjavíkur
tók á móti mér frændi minn Stefán
Kristinsson frá Ysta-Bæ í Hrísey
(síðar prestur á Völlum). Hann var
þá í Latínuskólanum, og hafði, í
svokölluðu Doktorshúsi, útvegað
mér fæði og húsnæði hjá Björgu
og Markúsi Bjömssyni Stýri-
mannaskólastjóra.
Allur þessi seinagangur varð til
þess að eg missti fyrstu vikuna í
Ljósmæðraskólanum og þótti mér
það slæmt. Við vorum 7 í skólan-
um og það var Jónassen landlækn-
ir sem kenndi okkur, líka fengum
við tíma hjá Þorbjörgu Ijósmóður
Sveinsdóttur.
I janúar var náminu lokið og
ætlaði eg þá strax heim með Týru
til Akureyrar. En það var ekki allt
búið enn, því það brotnaði af henni
stýrið og engar líkur á ferð norður
fyrr en í maí.
Nú varð eitthvað að nota tím-
ann í Reykjavík. Eg tók fyrst tíma í
útsaumi hjá Elínu Briem. Hún
vildi, að ég héldi áfram hjá sér og
til þess langaði mig sannarlega. En
ég hætti því mér fannst, að ég ætti
að læra eitthvað hagnýtara, svo að
ég fór að læra karlmannafatasaum
hjá þeirri konu, sem hét Jórunn
Guðmundsdóttir og var frá Siglu-
firði. Líka notaði ég tímann og
saumaði mér peysuföt, því ég átti
bara þau, sem ég fékk, þegar ég
var fermd. Vegna þess, að mér
fannst ég ekki eiga nógu góð föt
var ég búin að hafna boði á ball í
Latínuskólanum!
I Doktorshúsinu ácti heima syst-
ir frú Bjargar, móðir Steingríms
rafmagnsstjóra, hún lánaði mér
saumavélina sína, og á hana saum-
aði eg peysufötin mín. Þetta var
allt svo gott, mikilhæft og elsku-
legt fólk sem eg fékk þama að um-
gangast, svo mér finnst að að þessi
vetur og veturinn áður hjá Haf-
steenshjónunum á Akureyri, hjá
því ágæta fólki, hafi verið mitt
leiðarljós í lífinu og kennt mér að
nýta gæði þess og koma auga á
þann styrk sem er að hafa alist upp
Jóhann Jóhannsson, eiginmaður
Guðlaugar.
Jórunn Jóhannsdóttir.
á traustu og góðu heimili.
Skipið sem eg fór með heim um
vorið hét Otur, og gekk ferðin að
óskum.
Þann 15. júní 1896 var eg skip-
uð Ijósmóðir í hluta af Svarfaðar-
dalshreppi. Fyrst var eg eingöngu
til heimilis á Böggvisstöðum, en
svo þótti það ekki nógu miðsveitis,
svo eg flutti í Ytra-Hvarf og hafði
aðsetur mitt þar að nokkru leyti.
Eg saumaði töluvert af karl-
mannsfötum meðan eg var á Ytra-
Hvarfi. Eg tók 8 krónur á fötin og
9 krónur þegar það voru brúð-
kaupsföt eða eitthvað fínni föt. Þá
vom vestin flegin með kraga,og
stundum flegin kragalaus. Þessi ár
kenndieg ögn ungum stúlkum til
handanna, til dæmis dætrum Sig-
urhjartar á Urðum og fyrri konu
hans Soffíu, en þær voru fimm
Þama kynntist eg manr.inum
mínum, Jóhanni (síðar í Sogni
Baldvin Jóhannsson, sonur þeirra.
Rannveig Stefánsdóttir, l'ósturdóttir
Jóhanns og Guðlaugar.
Dalvík). Hann var skemmtilegur
ungur maður. Við giftum okkur
31. maí 1901 og tókum við búi á
Ytra-Hvarfi eftir Jóhann bónda
föður hans, sem lést 4. maí þetta
ár. Bjuggum við þar til 1905, þá
fluttum við til Dalvíkur og tókum
þátt í landnámi því sem þar var
hafið.
Þannig endarfrásögn Aðalbjargar
Jóhannsdóttur, sem hún hefur
skráð eftir móður sinni, en Guð-
laug andaðist 13. septemher 1964.
Þó að þetta sé hér endir á fram-
haldssögu, þá gefa þessi síðustu
orð Aðalbjargar til kynna. að þau
gœtu jafnframt verið upphafsorð á
öðrum kafla œvisögu Guðlaugar I
Sogni og fjölskyldu hennar. Sú
saga mundi ekki síður vera frá-
sagnarverð og gceti að sínu leyti
verið merkur þáttur í þroskasögu
Dalvíkurbœjar. Við sjáum livað
setur. Ritstj.
Frá
Menningarsjóði
Svarfdæla
Auglyst er eftir umsóknum um styrki
úr Menningarsjóði Svarfdæla
Samkvæmt 2. gr. skipulagsskrár sjóðsins
er tilgangur hans að veita styrki til hvers
konar menningarmála í byggðum Svarf-
dæla.
Umsóknum skal skilað til formanns
sjóðsstjórnar, Þóru Rósu Geirsdóttur,
Hólavegi 3, Dalvík, fyrir 20. mars 1992.
Stjórn Menningarsjóðs Svarfdæla
i