Norðurslóð - 29.03.1995, Qupperneq 2

2 — NORÐURSLOÐ
NORÐURSLOÐ
Útgefandi:
Rimar hf.
Ritstjórar og ábyrgöarmerm:
Hjörieifur Hjartarson, Laugahlíö, Svarfaöardal
Jóhann Antonsson, Dalvík
Framkvæmdastjóri:
Sigríöur Hafstaö, Tjörn. Sími 96-61555
Blaöamennska og tölvuumbrot:
Þröstur Haraldsson, Dalvík
Prentun: Dagsprent hf. Akureyri
Snjór snjór snjór
Ágætu lesendur. Nú fara kosningar í hönd og má
ýmislegt segja misjafnt um þá lista sem í fram-
boði eru hér í okkar kjördæmi og raunar víðar.
En þar sem Norðurslóð er hafin yfir alla flokka-
pólitík verður ekki fallið í þá freistni að svo
stöddu. Raunar eru vandfundin þau umræðuefni
á eldfimum tímum sem þessum sem ekki verða
túlkuð sem dulbúinn áróður til stuðnings hinum
eða þessum framboðslistanum. Það er helst að
hægt sé að tala um veðrið án þess að taka þar
beinlínis einhverja pólitíska afstöðu. Enginn
þeirra lista sem nú eru boðnir fram hefur bætt
veðurfar á stefnuskránni. Er það raunar merki-
legt eins og þjóðin er nú veðurbarin eftir þennan
langa og erfiða vetur. Annað eins hefur nú líklega
verið skrumað fyrir kosningar.
Og víst er ærið tilefni til að fjalla um veðrið þó
ekki komi til hlutleysispólitík Norðurslóðar.
Þessa dagana er veðrið mál málanna.
Þessi vetur er áreiðanlega einn sá snjóþyngsti
og vanstilltasti sem komið hefur í seinni tíð hér í
Svarfaðardal og líklega á landinu öllu. Það á alla-
vega við um þennan tíma sem liðinn er frá ára-
mótum. I framtíðinni verður hans líklega minnst
sem „Snjóflóðavetrarins mikla 1995“. Það eru
sjálfsagt fá dæmi þess í Islandssögunni að í öllum
landsfjórðungum falli snjóflóð og valdi stórfelldu
eignatjóni að ekki sé minnst á mannslífin sem þau
hafa grandað. I bæjuni og sveitum vítt um vest-
an-, norðan-, og austanvert land hafa fjölskyldur
þurft að yfirgefa hús sín í stóruni stíl vegna hættu
á snjóflóðum og sumar þurft að dvelja langdvöl-
um að heiman af þessurn sökum. Heilu bæjarfé-
lögin hafa nánast farið á kaf í snjóinn og sam-
göngur lagst niður langtímum saman vegna
ófærðar á vegum.
Hér innan fjallahringsins svarfdælska hafa
samgöngur einnig legið niðri langtímum saman.
Þrátt fyrir upphækkaða vegi, miklu öflugri og
stórvirkari snjóruðningstæki og stórbætta þjón-
ustu Vegagerðarinnar að ekki sé minnst á alla
öflugu jeppana og vélsleðana sem bændur og
bæjarlið hafa yfír að ráða þá hefur enginn geta
hreyft sig spönn dögum saman og þarf að Ieita
ansi langt aftur í tímann til að finna dænii um
jafn langvarandi og þráláta ófærð vegna fann-
fergis. Sveitarfélögin hafa varið milljónum í snjó-
mokstur sem oft hefur verið að engu orðinn inn-
an sólarhrings. Þykir mörgum að vonum hart að
horfa á eftir útsvarinu sínu umbreytast í snjó-
ruðninga sem bráðna útí vegakanti engum til
gagns og öllum til ama.
Og hver er svo lærdómurinn sem við getur
dregið af ástandinu? Líklega er hann sá eins og
margir hafa raunar bent á að þrátt fyrir alla
okkar tækni sem auðveldar okkur lífið og allt það
öryggiskerfi sem við höfum byggt upp til að forða
okkur frá skakkaföllum ýmisskonar þá er íslensk
náttúra söm við sig og henni verður ekki breytt.
Og hvað sem líður allri tækniþróun þá eru það
við sem verðum að laga okkur að duttlungum
hennar en ekki hið gagnstæða. hjhj
Utburðarhraun
og Nykurtjörn
Hátt í fjalli fyrir ofan Gruntl í
Svarfaðardal er tjörn ein, sem
Nykurtjörn heitir. Sú trú er á
tjörn þessari frá fornu fari að í
henni hafist við skepna ein í
hests líki, sem nykur nefnist. Al-
kunnugt er að nykrar líkjast að
flestu leyti venjulegun, gráum
hestum, en þó er sá munur á, að
hófar nykursins snúa aftur,
gagnstætt því sem er á hestum.
Það er til sanninda um tilvist
þessa dýrs í Nykurtjörn í Svarfað-
ardal, að þegar vorar og vatn tekur
að hækka í tjörninni vaknar dýrið
af vetrardvala og tekur að vella sér
ferlega í vatninu. Verða af umbrol-
um þessum flóðbylgjur geysimikl-
ar, sem flæða upp úr tjörninni og
steypist vatnið niður bratta hlíðina.
Hefur þetta gerst margsinnis í
minni núlifandi manna, stundum
ár eftir ár. Hefur vatnsflóð þetta
leikið grátt túnið á Grund og enda
fleiri bæja þar í grenndinni.
Sjálfan nykurinn hefur sjaldan
borið fyrir sjónir manna, en þó eru
þess dæmi svo sem nú skal greina:
Það gerðist síðsumar eitt á ofan-
verðri 19. öld, að tvö tökuböm,
piltur og stúlka á fermingaraldri,
voru send frá bæ þeim, er Tjarn-
argarðshorn heitir, til grasatínslu
þar upp í fjallið. Sumir segja, að
börnin væru frá Brekkukoti. en
bæir þessir báðir eru eigi alllangt
frá Grund, utar í dalnum.
Bömin gengu suður og upp eftir
fjallinu og stefndu á Nykurtjörn,
því þar þótti eitt besta grasaland á
þessum slóðum. Þau gengu fram-
hjá tjörninni og upp í urðarbungur
nokkrar, sem þar eru innan og ofan
við tjörnina. Voru þar grös væn
innan um urðina.
Er þau höfðu tínt þar nokkra
stund skall skyndilega á þau dimm
þoka og í sömu mund heyrðu þau
skerandi vein eða væl, eigi ólfkt
því sem kæmi úr mannsbarka en
þó alltorkennilegt. Börnin urðu
felmtri slegin en vildu þó freista
þess að kanna, hvaðan hljóð þetta
kæmi. Gengu þau því í þá átt, sem
hljóðið virtist koma úr. Skyndilega
nam stúlkan staðar og rak upp
hræðsluóp. Hljóp drengurinn til
hennar og sá þá, að á milli tveggja
stórra steina rétt framan við fætur
stúlkunnar lá barnsbeinagrind og
vissi upp andlitið. Var niðurhluti
beinagrindarinnar að nokkru
sveipað í einhverskonar dúk eða
dulu. Ekki horfðu bömin lengi á
þessa hryggðarmynd, enda voru
þau skelfingu lostin og setti að
þeim kuldahroll mikinn í renn-
blautri þokunni. Sneru þau hið
bráðasta frá þessum stað og hlupu
sem mest þau máttu áleiðis heim.
En er þau koma aftur að Nykur-
tjörn móð og másandi sjá þau sér
til furðu að eigi alllangt frá þeim
stað, þar sem lækur rennur úr
henni og eru nokkrir grashnottar,
stendur grár hestur. Stendur hann í
höm og hengir höfuðið. Segir þá
drengurinn sem er kjarkmikill og
áræðinn, að nú skuli þau taka hest
þennan ef hann sé gæfur og létta
sér ferð niður fjallið. Hleypur hann
að hestinum, en hann hreyfir sig
ekki, hnýtir drengur upp í hann
snærisspotta og sveiflar sér á bak
og kallar á stúlkuna. Tókst henni
með hjálp drengsins að komast
upp á makka hestsins fyrir framan
hann.
Slær nú drengur duglega í lend
Grána, sem þegar tekur viðbragð
og rásar af stað út í þokuna. Ekki
hafði hann farið langan veg, er
bæði bömin sjá, að grár vatnsflötur
birtist framundan. Sjá þau að það
muni vera Nykurtjömin og stefnir
hesturinn á hana óðfluga. Urðu nú
börnin skelfdari en nokkru sinni
fyrr. Reyna þau að stöðva skepn-
una, en hún dregur þá snærið úr
lófa drengsins og herðir ferðina.
Sér drengur að nú eru góð ráð dýr,
hann kastar sér af baki hestsins og
hrópar til stúlkunnar, að hún skuli
gera slíkt hið sama. En stúlkan ríg-
heldur í faxið og situr sem fastast
enda þótt hesturinn fari nú í loft-
köstum og eigi aðeins nokkra
faðma ófama að vatninu.
I sömu mund og Gráni tekur
undir sig gríðarlegt stökk og
spymir hófum í mosabakkann sér
drengurinn að hófarnir á afturfót-
um hans snúa öfugt við það, sem er
á öðrum hestum.
Drengurinn sá þetta greinilega,
þótt stutt væri stundin, því í sömu
andrá skall hesturinn í vatnið með
stúlkuna á bakinu og gengu boða-
föllin í allar áttir og skall há bylgja
upp á vatnsbakkann. Að andartaki
liðnu var allt sokkið, hestur og
stúlka, og yfirborð vatnsins aftur
orðið kyrrt og slétt.
Nokkra stund stóð drengurinn
sem agndofa á þúfunni, þar sem
hann hafði komið niður í fallinu.
Hann áttaði sig þó von bráðar og
hljóp af stað allt ltvað af tók niður
fjallið og komst heim í Tjarnar-
garðshorn nær örvita af hræðslu.
Var það ekki fyrr en hann hafði
verið háttaður niður í rúm og gefin
heit mjólk að drekka, að hann
mátti mæla og gat skýrt frá því, er
fyrir hafði borið.
Það þóttust menn skilja af frásögn
drengsins, að hestur þessi hefði
enginn hestur verið, heldur nykur
sá, er talið var að ætti sér samastað
í tjöminni. Höfðu gamlir menn
enda heyrt þess getið, að slíkir at-
burðir hefðu gerst við Nykurtjörn á
fyrri öldum.
Þá rifjaðist það upp fyrir mönn-
um, að nokkrum árum áður en
þessi tíðindi gerðust, hefði ung
stúlka frá Grund sturlast og dáið
með torkennilegum hætti. Stúlka
þessi hafði verið heitbundin manni
þar í sveitinni, en hann svikið hana
í tryggðum og tekið saman við
kaupakonu að sunnan. Grundar-
stúlkan hafði þá að sumra áliti ver-
ið kona eigi einsömul. Varð hún
hugsjúk af vonbrigðum og áhyggj-
um og varð ekki mönnum sinn-
andi. Fór hún einförum og hvarf
enda burt af heimilinu um nokkurt
skeið og var það að sumarlagi.
Er hún seint og um síðir skilaði
sér aftur heim, var hún aðfram-
komin af hungri og vosbúð og svo
illa haldin á sál og líkama að hún
átti sér ekki afturbata von og and-
aðist þá um haustið og var þá nær
alveg sturluð.
Þóttust menn nú skilja, að
stúlkukind þessi hefði alið barn sitt
þetta sumar fjarri byggðum manna
og borið það út þar í urðinni ofan
við Nykurtjöm.
Hefur urð þessi síðan verið
nefnd Útburðarhraun. Skeður það
enn í dag, einkum í dimri þoku, að
gangnamenn, sem leið eiga unt
þær slóðir þykjast heyra ámátleg
vein berast frá Útburðarhrauni.
Og enn í dag eru börn þar á
bæjunum áminnt um ef þau ganga
á fjall, að vara sig á torkennilegum
gráum hesti, er á leið þeirra kann
að verða.
HEÞ.