Víkurfréttir - 14.07.2005, Qupperneq 19

VÍKURFRÉTTIR I 28. TÖLUBLAÐ I FIMMTUDAGURINN 14. JÚLÍ 2005 I 19
ö
Í Vík ur frétt um þann 23. júní voru tvær grein ar frá Nátt úru vernd ar sam tök um Ís lands, önn ur frá fram kvæmda stjóra
þeirra og hin um frá
stjór n ar manni sem
auk þess titl ar sig heil-
br igð is ful l t rúa og
svæð is leið sögu manns
á Reykja nesi. Á vef síðu
Vík ur frétta kom síð an
þriðja grein in frá sam-
tök un um, nú frá stjórn-
ar manni og jarð fræð ingi. Ekki verð ur hjá
kom ist að gera við þess ar grein ar nokkr ar
leið rétt ing ar og at huga semd ir.
„Upp lif un ferða manna“
Það er nokk uð ljóst að ný út skrif að ur svæð-
is leið sögu mað ur um Reykja nes finn ur
nokk uð til sín og tel ur ekki aðra en hann
og hans fé laga skynja upp lif un ferða manna
á svæð inu. Þar sem þar er um ein stak-
lings bundna til finn ingu eða skoð un að
ræða, þá ætla ég mér ekki þá dul að kveða
upp úr skurð um hvað er rétt og hvað er
rangt varð andi þessa upp lif un. Í mat inu
var hins veg ar haft m.a. sam band við þá
sem um ára bil hafa haft af því at vinnu að
flytja ferða menn á og um svæð ið svo sem
Kynn is ferð ir, SBK o.fl. og réði þar ekki
hrepp a r íg ur vali. Nið ur staða þess ar ar laus-
legu könn un ar var sú, að menn töldu lín-
una hafa lít il eða eng in áhrif á upp lif un
ferða manna. Að sjálf sögðu er það eng in
sönn un, frek ar en per sónu leg skoð un ný-
út skrif aðs svæð is leið sögu manns, þar sem
að sjálf sögðu hef ur eng inn reynslu af upp-
lif un ferða manna af línu sem ekki hef ur
ver ið byggð. Ég per sónu lega hef nokk uð
oft far ið með mis stóra hópa á Reykja nes
og hef þá ein dregnu skoð un, að sé lit ið
til svæð is ins og þeirra mann virkja sem
þar eru og eru að koma, þá hafi lín an lít il
eða eng in nei kvæð áhrif á upp lif un ferða-
manna. Það koma all ir til með að vita og
sjá að þarna er stórt orku ver og all flest ir
líta á línu sem eðli leg an hluta orku vers.
Ég vil að lok um taka fram, að HS er mjög
ánægð með vönd uð og góð vinnu brögð
Línu hönn ur við gerð þess ar ar skýrslu og
erum því mjög ósam mála full yrð ing um
heil brigð is full trú ans/svæð is leið sögu manns-
ins/stjórn ar manns ins sem að mínu mati
jaðra við at vinnuróg.
„Tækni leg vanda mál“
Það eru að al lega tvenns kon ar tækni leg
vanda mál við strenglögn sem bent hef ur
ver ið á. Fyrst má nefna að það er ákveð in
áhætta að leggja jarð streng í virkt jarð hita-
og jarð skjálfta svæði og þar er lína mun
ör ugg ari kost ur. Hitt er það, að ef til bil ana
kem ur á strengn um þá þarf sér fræð inga
er lend is frá til við gerða, en bil an ir á há-
spennu línu get um við sjálf ir gert við. Við-
gerð ar tími á streng get ur því ver ið allt að
viku en kannski hálf ur sól ar hring ur á línu.
Það er þó rétt að leggja áherslu á að lík ur
á bil un um eru mjög litl ar. Þeg ar lit ið er til
þess ara tveggja at riða má ljóst vera, að sam-
an burð ur við „heim all an“ er mark lít ill þar
sem hvor ugt at rið ið á við þar.
„Hell is heið in
á Reykja nes“
Ég ætla mér ekki að blanda mér í um ræðu
um „björg un Þjórs ár vera“ eða „flutn ing
Hell is heið ar inn ar“ en vil mót mæla full yrð-
ingu fram kvæmda stjóra Nátt úru vernd ar-
sam taka Ís lands um að há spennu lín an setji
mark sitt á lands lag ið og blasi við á öll um
helstu án ing ar stöð um ferða manna. Í mats-
skýrsl unni er sýnt fram á að víð ast er hún
mjög lítt áber andi og það þarf að velja sér-
staka lág punkta í lands lag inu, eins og fram-
kvæmda stjór inn kýs að gera í þeirri mynd
sem hann birt ir, til að lín an verði áber andi.
Við telj um mynd ina sem hann kýs að birta
mjög vill andi og gefa mjög ranga mynd og
t.d. er sver leiki leið ar ans (vírs ins) í lín unni
úr öllu hlut falli við um hverfi sitt.
„Sparn að ur um 1,5%“
Fram kvæmda stjór inn tel ur litla ástæðu til
að spara 150 m.kr. þar sem þær séu bara
1,5% af heild inni og langt inn an skekkju-
marka (hvað skekkju mörk in koma mál inu
við er mér hul in ráð gáta). Við erum þessu
ósam mála, við telj um að hver króna og
hvert % í slíkri fjár fest ingu skipti máli og
verði að hafa mark tæk an til gang, en svo
telj um við alls ekki vera í þessu tifelli þar
sem ávinn ing ur inn af fjár fest ing unni (jarð-
streng ur í stað línu) sé lít ill sem eng inn. HS
hf hef ur hins veg ar nokk uð metn að ar full ar
áætl an ir um bygg ingu að stöðu til kynn-
ing ar á starf sem inni og svæð inu í stöðv ar-
hús inu og telj um við þess um fjár mun um
sé t.d. mun bet ur var ið til þess. Auk þess
verð ur eins og í Svarts engi lögð áhersla á
snyrti legt um hverfi og góð an frá gang.
Fyrst fram kvæmda stjór inn kýs að tala um
% er rétt að skýra fjár fest ing una að eins. Í
raun er um „tvær“ fjár fest ing ar að ræða.
Í fyrsta lagi orku ver með til heyr andi gufu-
öfl un o.fl. sem HS hf á og rek ur. Í öðru
lagi er hins veg ar há spennu lín an og stöðv ar
með enda bún aði á báð um end um sem HS
hf í þessu til viki reis ir og á, en verð ur síð an
að leigja Lands neti hf í sam ræmi við ný sett
raf orku lög. Fjár fest ing HS hf í orku veri
er áætl uð um 10 millj arð ar og greið ist í
fram tíð inni með tekj um af raf orku sölu.
Fjár fest ing in í lín unni og enda stöðv un um
verð ur hins veg ar fjár mögn uð með leigu-
tekj um frá Lands neti og er áætl að ur heild-
ar kostn að ur með enda bún aði um 1.100
m.kr. Þetta er síð asta slíka fram kvæmd in
sem byggð verð ur af öðr um en Lands neti
hf sam kvæmt lög un um og ef beita á %
reikn ingi fram kvæmda stjór ans væri rétt að
miða bara við þá fram kvæmd og þá er um
að ræða allt að 15% kostn að ar auka. Það
má fá enn hærri % tölu ef ein ung is er lit ið
til lín unn ar sjálfr ar en hún er um 15 km
og er áætl uð kosta um 300 m.kr. og þá er
hækk un in um 50%.
„Lín an .. fyrsta af mörg um“
Lína sem áætl að er að reisa er byggð fyr ir
220 kV spennu og flutn ings geta henn ar
3 - 400 MW. Sú virkj un sem nú er í bygg-
ingu er 100 MW og fyr ir hana væri nóg
að byggja 132 kV línu en hún væri þá full-
lest uð frá upp hafi. Því er lín an byggð fyr ir
220 kV og því þarf jafn gildi 2 - 3 Reykja-
nes virkj ana til við bót ar til að þörf verði á
annarri línu. Bjart sýn ustu vænt ing ar um
virkj an ir á svæð inu gera ekki ráð fyr ir slíku
um fyr ir sjá an lega fram tíð og í öllu falli
ekki næstu 20 - 30 árin a.m.k.
„ .. reisa lín una án þess að fara
með hana í lög gilt mat á um hverf-
is á hrif um“
Fram kvæmda stjór inn kýs að vera með að-
drótt an ir og gefa í skyn að HS hf. hafi með
ein hverj um hætti ætl að að ganga á svig við
lög um mat á um hverf is á hrif um. Það ferli
sem nú er í gangi hófst fyr ir sjö og hálfu ári
er gerð fyrsta um hverf is mats ins hófst og
síð ar var geng ið í gegn um all an fer il inn á
nýj an leik (á heima síðu HS hf. er að finna
ít ar lega grein ar gerð Al berts Al berts son ar
um fer il inn all ann). Á þeim tíma urð um
við að stað setja til bráð birgða öll mann-
virki, þó þekk ing á svæð inu væri á þeim
tíma í raun allt of lít ill til að taka slík ar
ákvarð an ir. Mats fer ill á jarð hita er hins-
veg ar svo óraun hæf ur, ósveigj an leg ur og úr
takt við raun veru leik ann að slíkt verð ur að
gera svo stofn an irn ar í Reykja vík geti haf ið
sína vinnu. Stöðv ar hús ið var á þeim tíma
stað sett inn á bor svæð inu með kæliturni
og gert ráð fyr ir stutt um jarð streng síð asta
spöl inn sem þó var mis ráð ið. Þeg ar bor-
an ir há hita hola og hönn un ar vinna hófst
kom í ljós, að um tals verð ar breyt ing ar
þurfti að gera frá fyrstu áætl un um. Sú viða-
mesta var færsla á orku ver inu í vest ur og
norð ur um tæp an kíló met er og sjó kæl ing
í stað kæli-t urns og fóru þess ar breyt ing ar
í lög bund ið ferli. Varð andi lín una leiddi
færsla orku vers ins til þess að breyt ing ar
varð að gera frá upp haf leg um áætl un um.
Ætti að halda sig við óbreytta línu þyrfti
strenglögn in að lengj ast um tæp an kíló-
met er. Nið ur staða okk ar var sú að þar sem
orku ver ið væri kom ið vest ar og norð ar
væri eðli legra að fara með línu alla leið og
nú norð an Sýr fells og hún þá lengra frá
Gunnu hver, helstu jarð hita svæð un um og
Vala hnjúk. Þessi breyt ing fór síð an eðli lega
leið sam kvæmt lög um. HS hf. taldi og tel ur
enn að þetta sé lít il breyt ing og óskaði stað-
fest ingar á því, en nið ur stað an Skipu lags-
stofn un ar var sú að þetta væri um tals verð
breyt ing sem skyldi fara í lög form legt um-
hverf is mat. Þetta kærði HS hf til um hverf is-
ráð herra sem hafn aði kröfu HS hf þrem ur
mán uð um og þrem ur vik um eft ir kæruna,
en sam kvæmt lög um á úr skurð ur að liggja
fyr ir inn ann 4 vikna. Fram gang ur HS hf
í þessu máli hef ur ver ið í sam ræmi við
lög og væri bet ur að Um hverf is ráðu neyti
og und ir stofn an ir þess færu að lög um og
virtu lög boðna fresti. Ein meg in ástæða
þess að talið var nauð syn legt að fara í form-
legt um hverf is mat var sú, að með því væri
að koma al menn ings að mál inu tryggð.
Við bent um á, að þó nið ur stað an væri sú,
að ekki væri ráð ist í tíma frekt og kostn að-
ar samt mat á um hverf is á hrif um, þar sem
nán ast öll gögn lágu þeg ar fyr ir, þá hefði
al menn ing ur að komu að mál inu þar sem
breyta yrði deiliskipu lagi á svæð inu. Það
þarf einnig að aug lýsa þannig að al menn-
ing ur gæti þá gert at huga semd ir. Svör in
sem við feng um voru þau, að það ætti ekki
að nota deiliskipu lag sem lög bund ið mat á
um hverf is á hrif um. Við get um skil ið það,
ef um væri að ræða eitt hvað vís inda legt
mat svo sem á forn leif um, fugla lífi, gróðri
o.s.frv., en ef meg in til gang ur er að koma al-
menn ings telj um við það full nægj andi.
„há spennu lín ur flokk ast
und ir líti á lands lag inu“
Stjórn ar mað ur inn og jarð fræð ing ur inn
fer mik inn varð andi eyði legg ingu „stór-
efl is“ há spennu línu o.s.fr. Við lest ur grein-
ar inn ar mætti halda að á Reykja nesi væri
ekki ann að en sand orp in hraun, Gunnu-
hver, Stampa gíg ar og önn ur nátt úru fyr-
ir bæri og lín an því boð flenna í þess ari
fal legu mynd, sem svæð ið sann ar lega er.
Stað reynd in er hins veg ar sú að þarna er
göm ul salt verk smiðja sem hvergi teld ist til
prýði, þarna er fyr ir tæki sem nýt ir gufu til
hausa þurrk un ar, þarna er að rísa orku ver
með til heyr andi bygg ing um, gufu lögn um
o.s.frv. þannig að það að halda því fram, að
há spennu lín an hafi úr slita á hrif á upp lif un
ferða manna er í meira lagi hæp ið. Jarð-
fræð ing ur inn bend ir mönn um á að ferð ast
um svæð ið í þoku (hvaða þoku mætti ef
til vill spyrja) og vænt an lega er lín an þá
vart vanda mál. Í lok grein ar inn ar seg ir
að HS hf. hafi sjálf kom ið sér í tíma hrak
og má vel vera að svo sé, í því um hverfi
sem við störf um í. Það eru samt sjö og
hálft ár síð an vinna hófst við und ir bún ing
og vinnu við mat á um hverf is á hrif um og
öfl un leyfa og ef umst við stór lega um að sú
vinna endi nokk urn tíma, enda hags muna-
mál nokk uð margra að orku fyr ir tæki o.fl.
að il ar sem tald ir eru fjár sterk ir séu enda-
laust lát in vinna rann sókn ir og skýrsl ur af
öll um gerð um. Að lok um er rétt að taka
fram, að það sem Nátt úru vernd ar sam tök
Ís lands kalla fram sýni er ekki fram sýni
í aug um allra. Að okk ar mati jaðr ar það
oft ar en ekki við öf ug mæli og lík ist miklu,
miklu frek ar skamm sýni og þröng sýni að
okk ar mati.

„Vax andi ferða þjón usta á ut an-
verðu Reykja nesi“
HS hf legg ur eins og áður hef ur kom ið
fram mik inn metn að í að í orku ver inu
verði að staða sem verði að drátt ar afl fyr ir
ferða menn sem þá um leið komi til með að
njóta nátt úru svæð is ins. Um hverf isslys ið
(sam kvæmt nú gild andi lög um) Bláa lón ið
er skil get ið af kvæmi orku vinnsl unn ar í
Svarts engi og er fjöl sótt asti ferða manna-
stað ur á land inu. Við ger um ekki ráð fyr ir
slík um fjölda á Reykja nesi en það er ekki
til vilj un að helstu hags muna að il ar, sveit-
ar fé lög in á svæð inu, horfa mjög til fram-
kvæmda HS hf. sem eina af for send um
vax andi ferða þjón ustu. Þess ir að il ar, sem
hafa einna mestu hags mun ina, hafa ekki
áhyggj ur af áhrif um línu bygg ing ar inn ar
á ferða þjón ustu. Það er hins veg ar vart til-
vilj un að þeir sem hæst hafa um nei kvæð
áhrif eru þeir sem mót mælt hafa nán ast
öll um fram kvæmd um á Ís landi hin síð ari
ár.
„Heil brigð is full trúi, svæð is leið-
sögu mað ur, stjórn ar mað ur í Nátt-
úru vernd ar sam tök um“
Í þeim frum skógi sem ganga þarf í
gegn um við bygg ingu orku vers (a.m.k. 15
mis mun andi leyfi) koma víða að mál um
lög- eða hefð bundn ir um sagn ar að il ar. Einn
af þess um um sagn ar að il um er við kom andi
Heil brigð is eft ir lit og í okk ar til viki þá Heil-
brigð is eft ir lit Suð ur nesja. Fram kvæmda að-
ili verð ur að eiga þá eðli legu kröfu að hlut-
lægt sé tek ið á mál um, um sagn ir snú ist um
það sem er sér svið við kom andi um sagn-
ar að ila og for senda þess að við kom andi
er beð inn um um sögn en ekki allt ann að.
Um sagn ir Heil brigð is eft ir lits Suð ur nesja
hafa vak ið okk ur hjá HS hf. nokkra furðu,
en eft ir lest ur grein ar inn ar í Vík ur frétt um
þykj umst við sjá skýr ing una. Það virð ist
nokk uð ljóst að um sagn ir Heil brigð is eft-
ir lits Suð ur nesja (sjá dæmi hér að neð an)
eru í meg in at rið um skrif að ar frá sjón ar-
hól stjórn ar manns í Nátt úru vernd ar sam-
tök um Ís lands og svæð is leið sögu manns á
Reykja nesi en emb ætti heil brigð is full trúa
komi þar lít ið við sögu. Að mati HS hf. er
þarna um mis notk un á að stöðu að ræða
sem við kom andi yf ir völd verða að taka á
hið allra fyrsta.
Úr um sögn Heil brigð is eft ir lits Suð ur-
nesja:
„Til þess að hægt sé að meta sjón ræn áhrif
sem skyldi þyrfti að út búa gagn virk þrí víð
tölvu lík ön sem sýna sjón ræn áhrif á helstu
leið um um svæð ið, þ.m.t. á akst ursleið inni
frá Stömp un um að Gunnu hver, frá Gunnu-
hver að Vala hnúki og á göngu leið inni frá
bíla stæð inu við Vala hnúk upp á hnúk inn.“
Hvað hef ur þetta með Heil brigð is eft ir lit
að gera ??
Reykja nes bæ 5. júlí
Júl í us Jóns son
For stjóri Hita veitu Suð ur nesja hf
HÁ SPENNU LÍNA Á REYKJA NESI
Júlíus Jónsson, forstjóri Hitaveitu Suðurnesja hf. skrifar:
Háspennumastur eða jarðstrengur?