Úlfur - 06.02.1906, Side 2

2
ÚLFUR.
1. bl.
híunnindi fyrir þá sem þeirra nutu, enda
byggðist þá það byggilega úr landi þessu
á fáum árum; sjá allir að það var eigi lít-
ils virði að fá upphaflega ókeypis jafn góðar
lóðir og þeir eiga nú í Fjörunni eða öllu
heldur nú að nefna Aðalstræti: Einar Iiall-
grímsson, Davíð Sigurðsson, Jón Chr. Stef-
ánsson, Kristján Nikulásson, Frb. Steinsson,
Elín Einarsdóttir, Kr. Jósefsson, Sæmund-
sen og ymsir fleiri. Lóoir þessar voru mæld-
ar svo stórar að hægt hefir verið að stækka
húsin og hafa ýms önnur þægindi, sem út-
heimtast hér á landi við bústaði manna.
Hinar aðkreftu byggingar, sem síðar fóru
að tíðkast voru þá eigi í móð, og hefðu
aldrei átt að komast í hann. Teljum vér
það eitt af glappaskotum bæjarstjórnar og
byggingarnefndar að hún hvarf síðar frá
landrýmis byggingarplani og fór að þétta
húsum alt of mikið saman svo víða er nú
komið svo að ómögulegt er að stækka þau.
Pegar að mestu var búið að búta niður
gömlu konungslóðina eins og nautshúð, alt
nema útnára og heminga, kom það skringi-
lega fram, bæjarsfjórnin fór að selja þessa
skekla, Reir sem stóðu fastast á hrygg-
lengjuskœðunum af húðinni, gátu nú eigi
vitað að nýkomnir hælislausir menn fengju
svo mikið sem útnára þveng fyrir ekki neitt,
þó þeir vitanlega yrðu eftir á að borga ár-
legt gjald af útnárunum eins og hinir, og
úr því að hrygglengjumenn vildu eigi unna
útnárann gefins, urðu útnáramenn að kaupa
hann smátt og smátt, því hrygglengjumenn
vorn áhrifameiri í bænum.
En þegar að húðin var öl! búin, nema
örfáir útnárar, sem smátt og smátt var ver-
ið að selja einstakafáráðling, sem vissi ekki
að hann í raun og veru átti heimting á að
fá útmælt á konungslóðinni fyrir ekki neitt
kom vanmættistímabil bæjarstjórnarinnar, van-
máttar og viljaleysistímabil að útvega mönn-
um byggingarlóðir með góðum kjörum.
Gamli bærinn var svo að segja útmældur,
og þeir héldu þar fast á lóðum sínum og
kærðu sig eigi um að láta þrengja að sér.
Oddeyrinn var þá að vísu orðin löggilt
verzlunarpláss en þar var engin verzlun og
engin eða lítil atvinna. Þótti mönnum þá
eigi fýsilegt að leita þangað norður, enda
var eyrin eign einstaks manns og því und-
ir hann að sækja um byggingarleyfi. Hrafna-
gilshreppur vafði sig utan um innbæinn og
þangað varð eigi flúið til að fá stofnað
heimili og bygt rétt við kaupstaðinn. I fyrsta
lagi fékst eigi leyfi til þess þá hjá landeig-
anda Nausta og Eyrarlands, og i öðru lagi
var þá komið út úr bæjarfélaginu og undir
tvísýna stjórn þeirra Hrafnagilshreppsmanna.
En svo kom verzlunarhreyfingin um
1870. Pá var einokunin að vísu upphafin,
en útlendir kaupmenn treystu á sína múr-
veggi og kastala og vildu eigi sleppa tök-
unum á landsmönnum. Til þess að sprengja
múrvegginn hér sið Eyjafjörð mun Gránu-
félagið hafa verið stofnað, og tiþþess vildi
það þá byggja kastala og vígi. A Akureyri
átti höfuðkastalinn að standa. Ekki kom
þó forgöngumönnum félagsins í hug að
leita til bæjarstjórnar Akureyrar um íóð
undir sinn verzlunarkastala, svo vanmáttug
og viljalaus í þeim efnum, að sjá mönnum
fyrir byggingarlóðum, var hún álitin af öll-
um. Pá keypti Gránufélagið Oddeyrina
rétt fýrir nefinu á bæjarstjórninni, sem þá
gat eigi dottið í hug að hún hefði átt að
kaupa eyrina handa bænum , til þess hún
hefði getað látið þá sem þar setjast að fá
ódýrar lóðir til ræktunar og bygginga.
Gránufélag reysti fljótt stóra faktors-
verzlun, og þá vildu ýmsir fara að byggja
þar. Áttu menn þar til félagsins en eigi
bæjarins að sækja um byggingarlóðir, og
og hefir félagið síðan jöfnum höndum selt
og leigt lóðir, en lóðarsalan þó verið miklu
tregari. Fyrir þetta varð frumbyggjurum
Oddeyrar framsóknin erfiðari, en frumbyggj-
urum Akureyrar, sem sætt höfðu vildarkjör-
unum fornu.- Af því lóðarverðið og leigan
á Oddeyrinni nam töluverðu, mun það með-
fram hafa valdið því, að margir keyptu
eigi eða leigðu stærri lóðir, en þeir nauð-
synlega þurftu þá í bráðina fyrir hús sín,
og húsin svo fyrir það verið byggð mikíu
þéttara en á Akureyri. Til byggingarnefnd-
arinnar kasta á Oddeyri kom lítið annað
en mæla út fyrir húsunum, og planleggja
vegina. Aðalgallinn á útmæling húsanna
er að hún hefir eigi haft svo langt bil á
milli þeirra, að hægt væri að stækka þau
og gjöra að fullkomnu húsi fyrir stórafjöl-
skyldu. Sést þetta bezt í Lundargötu og
sumstaðar í Strandgötunni og Norðurgötu.
Á hinu sama hefir nefndin flaskað í Odd-
eyrarbót með húsi Arna Arnasonar ogjóns
Friðfinnssonar og víðar. Einni kenningu
hefir byggingarnefndin haft mikla tilhneig-
ingu til að halda fram, þeirri, að á ýmsum
stöðum megi eigi byggja nema stór hús,
svo og svo löng. Pessi kenning er athuga-