Land & synir - 01.05.1998, Blaðsíða 6

ERFIÐISVINNA
SALARINNAR
Viðtal bandaríska leikstjórans Paul Schrader við hinn
rússneska starfsbróður sinnAlexandr Sokurov
“Hlutverk listarinnar er að undirbúa sálina fyrir dauðann”. Þessi utnmœli rússneska
kvikmyndaleikstjórans Alexandr Sokurov geetu auðveldlega hafa hrokkið úrpenna landa
hans Tolstoy eða Dostojevsky og þarf engan að undra. Þessir meistarar rússneskrar
frásagnarlistar hafa alla þessa öld verið leiðarljós þarlendra listamanna, vegvísar ttm
jarðsþrengjusvœði þjóðfélagstilraunar sem mistókst.
Soktirov hóf aðgera bíómyndir t lok áttunda áratugarins eftir að hafa lokið námi í
kvikmyndaleikstjóm við hina virtu Kvikmyndaakademíu íMoskvu (VGIK). Það var hinsvegar
ekki fyrr en ttm áratug síðar að myndir hans dúkkuðu uþþ í breyttu andrúmslofti glasnosts
Gorbachevs. Þœr lögðu þá í kvikmyndahátíðariíntinn við misjafnar undirtektir og fremur
litla athygli þar til nýjasta tnynd hans “Móðir og sonur” (“Mat i syrí’) varfrutnsýnd á
Berlínarhátíðinni í fyrra.
Sokurov er nú af tnörgum talinn einn af örfáum fánaberum hittnar “listrcenu”
kvikmyndar, arftaki manna á borð við Tarkovsky sem var bœðifélagi hans og að einhverju
leyti lœrifaðir. Ymsir, þ.á.m. leikstjóramir Martin Scorsese og Paul Schrader, hafa vakið
athygli á þessari tnynd hans sem þeir telja sterkt andsvar gegtt belgingi og málatniálunum
setn einkenni kvikmyndir nútímans. Eftir að hafa séð myndina íLundúnum nýverið, getur
undirritaður ekki annað en tekið undir með þeimfélögum að um afar sérstaka og
eftirminnilega mynd sé að rteða.
Schrader átti nýlega við hann fróðlegt sþjall sem birtist í nóvJdes. hefti Filtn Comment.
Lesendum L&S tilfróðleiks ogyndisauka birtist hér úrdráttur úr viðtalinu og þvífylgir sú
fróma ósk að mynd þessi birtist hér á landi setn fyrst (kannski á ncestu Kvikmyndahátíð?).
Ritstjóri.
KVEÐJVSTVND: „Fyrir Rússutn eru scetur dapurteiki
og áncegjulegar kveðjustimdir ekki mögulegar.
Harmurinn er fyrir okkur djiíp, lárétt tilfinning.
Hann hittirþig djúpt, sterkt og á afar sársaitka-
fulltin hátt“.
jyrir nokkrum árurn bað þýskur útgefandi mig að
jTuppfœra bók mína “Sjáandastíll í kvikmyndum”
(“Transcendental Style in Film: Ozu-Bresson-
Dreyer”), sem lít kom 1972. Ég gat pá ekki hugsað
mér neinn kvikmyndagerðarmann til að bœta við
samhengi þeirrar bókar. Andrei Tarkovsky kom
auðvitað upp í hugann, en mér fannst hann samt
ekki vera að vinna eftir þeirn aðferðum sem ég hafði
reynt að lýsa.
Síðan pá hef ég séð myndir Abbas Kiorastami og,
jafnvel enn frekar, Alexandr Sokurov: sjáandastíllinn
er á líft í þessum hjáða heimshluta. Myndir Sokurov
marka nýjan farveg hinnar andlegu kvikmyndar
(spiritual cinema). Sokurov blandar þáttum úr
Sjáandastílnum - fábreytni, andstceðum milli
umhverfis og athafna, skýrt dregnum augnablikum
og kyrrstöðu - saman við aðrar hefðir: myndrœna
fagurfrœði, hugleiðslu og rússneska dulhyggju.
“Móðir og sonur”, nýjasta mynd Sokurov, var sýnd
á hátíðunum íBerlín, Cannes, Telluride ogNeiv York.
Hún lýsir, nœstum pví án samtala, síðasta degi
deyjandi móður og sambandi hennar við son sinn:
sjötíu og þrjár hjartnœmar, glóandi mínútur af
hreinni kvikmynd. Sokurov er meistari.
Paul Schrader.
SCHRADER: Segðu okkur frá bakgrunni þínum,
menntun og hvernig þú gerðist kvikmyndagerðar-
maður.
SOKUROV: Það er ekki auðvelt að svara þessu. Ég myndi
vilja byrja á því að segja að fyrir utan bókmenntir, sem
ég hef ávallt haft mikla ástríðujyrir, hef ég alltaf verið
áhugasamur um útvarpsleikrit. Á uppvaxtarárum mínum
minnist égjrábærra útvarpsleikrita með stórkostlegum
leikurum. Ég lokaði augunum og bjó mér til heim innan
verksins. Mig dreymdi þó aldrei um að verða leikstjóri.
6 Land&syra'r