Land & synir - 01.04.2001, Qupperneq 6

Sarakvæmt könnun Gallup síðastliðinn
nóvember horfðu 65% þjóðarinnar á
Edduverðlaunahátíðina. Þetta er alveg
einstakt því síðasta áratuginn hefur það verið
fáheyrður viðburður að áhorf nálgist 50%. Næstum
9 af hveijum 10 iýstu sig mjög ánægða eða nokkuð
ánægða með þáttinn. Marktækur munur var á
kynjunum og fyigdust ívið fleiri konur með
Eddunni en karlar. En óvæntustu niðurstöðurnar
tengjast menntunarstigi: 80% háskólamenntaðs
fólks fylgdist með Eddunni sem er 15-20% fleiri en
gerðist meðal samanburðarhópanna. Þessar
niðurstöður komu á óvart - og þó. Keppni, hvaða
nafni sem hún nefnist, grípur alltaf athyglina.
Hátíðarstemningin, “glitzið”, síðkjólamir og fræga
fólkið, allt hefur þetta sitt að segja, en helsti
styrkur Eddunnar er auðvitað sá að staða
kvikmyndagerðarmanna í 10 ár eða meira. Loks
varð hún að veruleika í formi Eddunnar,
sameinaðrar kvikmynda- og sjónvarpshátíðar sem
er í rauninni sérhönnuð sem sjónvarpsþáttur.
Keppnisflokkamir em hafðir tiltölulega fáir til að
reyna ekki um of á þolrif áhorfenda - fagverðlaun
eru til dæmis aðeins þrenn, ólíkt íslensku
tónlistarverðlaununum sálugu þar sem verð-
launakófið var slíkt að allt var orðið svart áður en
kvöldið var hálfnað. Leikarar vega hlutfallslega
þungt á metunum (fern verðlaun), enda eru
leikarar sýnilegastir í kvikmyndum og
sjónvarpsmyndum og hafa margfalt meira áhuga-
gildi fyrir hinn almenna áhorfanda en fólkið fyrir
aftan vélina. í gmndvallaratriðum hefur vel tekist
til með þennan ramma, þátturinn er líflegur,
einfaldur í uppbyggingu og stærðargráðan í ágætu
Vandinn að vera bæði
vinsæl og sannfærandi
Aðstandendur Edduverðlaunanna verða að taka afstöðu til þeirrar
grundvallarspurningar hvort hér sé um að ræða keppni eða
vinsældakosningu, segir Anna Rögnvaldsdóttir og hefur
ýmislegt að athuga við framkvæmd hátíðarinnar.
kvikmynda- og sjónvarpsmiðlanna er afar sterk í
þjóðfélaginu. Og áhugi á innlendu efni mikill.
íslendingar horfa á sjónvarp í ríflega tvær stundir
á dag að meðaltali - eða yfir 800 klst. á einu Eddu-
ári og það má hiklaust gera ráð fyrir að menn hafl
séð velflesta þá sjónvarpsþætti og -myndir sem
vom tilnefndar í keppnina. Og hvað kvikmyndir
varðar hafa flestir séð einhveija þeirra bíómynda
sem tilnefndar em og þótt þeir hafi ekki séð þær
hafa þeir vart komist hjá því að mynda sér
einhveijar skoðanir á þeim, annaðhvort af orðspori
eða umfjöllun í fjölmiðlum. Mönnum er full-
kunnugt um hvað Eddan snýst, þeir hafa haft
tækifæri til að mynda sér skoðanir fyrirfram, þeir
vita “hvað er í húfi”. Það er þetta sem gerir hana
áhugaverða fyrir almenning.
BIÐLAÐ TIL
SJÓNVARPSÁHORFENDA
Hugmyndir um að setja á stofn verðlaunahátíð
innan kvikmyndageirans voru að vellq'ast meðal
samræmi við íslenskan kvikmynda- og sjón-
varpsiðnað - sem hvorki er tiltakanlega stór né
burðugur.
NÆST VERÐUR ÞAÐ
SJÓNVARPSKRINGLAN
Aðstandendum Edduhátíðarinnar hefur tekist
að sanna gildi hennar sem sjónvarpsafþreyingar í
eina og hálfa klukkustund. En þeim hefur ekki
tekist að gera hana sannfærandi sem
keppnishátíð, sem verður að teljast meiriháttar
galli. Ef áhorfendum er lofað keppnishátíð eiga
þeir væntanlega heimtingu á að fá keppni, ekki
bara hátíð.
Það sem strax stingur í augum er ósamræmið
milli kvikmyndahluta og sjónvarpshluta hátíð-
arinnar. í kvikmyndahlutanum koma einungis
bíómyndir til álita og ég geri ráð fyrir að ástæðan
sé einfaldlega sú að mönnum finnist ekki úr
nægilega miklu að moða í öðrum greinum
kvikmyndagerðar til að réttlæta sérstaka
keppnisflokka. Engin slík sjálfsgagnrýni er á
ferðinni í sjónvarpshlutanum: ALLT sjónvarpsefni
virðist vera gjaldgengt í keppnina, hvaða nafni sem
það nefnist. Nema þá hugsanlega fréttir, veður-
fregnir og fjarsöluþættir.
Eins og nærri má geta raðast saman í keppnis-
flokka alls kyns óskylt og ósambærilegt efni eins og
best sést á tilnefningunum í flokknum “Sjón-
varpsþáttur ársins”, en þar kepptu til verðlauna:
pólitískur umræðuþáttur (Silfur Egils); morgun-
sjónvarp Stöðvar 2, sem kannski má lýsa sem
blönduðum frétta- og dægurmálaþætti; og Pétur og
Páll, þáttaröð sem var alfarið tekin á vettvangi,
fjallar um vinahópa og sver sig kannski helst í ætt
við einhveija tegund heimildamyndagerðar. Það er
ekki hægt að koma auga á það um hvað keppnin
stendur í þessum keppnisflokki þannig að í
rauninni er þetta vinsældakosning sem hér er á
ferðinni. Sú spuming gerist áleitin hvaða akkur er
í því að koma á laggirnar vinsældakosningu? Nýju
tilbrigði við þær vinsældarkosningar sem fyrir eru
í landinu og fjölgar stöðugt og kallast í daglegu tali
áhorfskannanir.
SUNDURLEITIR SAFNFLOKKAR
Af sjónvarpskeppnisflokkunum þremur er það
aðeins einn - “Heimildarmynd ársins” sem virkar
sannfærandi. Enda er heimildarmyndagerð í sögu-
legum skilningi ein grein kvikmyndagerðar og
stendur á gömlum merg. Það hefur enginn maður
afsökun fyrir því, í rauninni, að vita ekki hvað
heimildarmynd er eða kannast ekki við góða
heimildarmynd eða heimildarþáttaröð þegar hann
sér hana á færi. Hinir flokkarnir tveir, “Leikið efni
ársins” og fyrrnefndur “Sjónvarpsþáttur ársins”,
eru á hinn bóginn afskaplega merkingarsnauðir
safnflokkar.
“Leikið efni” er ekki beinlínis það fyrsta sem
6 Land & synir