Morgunblaðið - 19.04.2018, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. APRÍL 2018 7ATVINNULÍF
Eltak sérhæfir sig í sölu
og þjónustu á vogum
Meðal frummælenda á ráðstefn-
unni næsta þriðjudag verður
Ragnar Guðmundsson, forstjóri
Norðuráls. Hann mun m.a. fjalla
um þá mögu-
leika sem fólgnir
eru í að skapa
íslensku áli sér-
stöðu á álmark-
aði með því að
hampa notkun
endurnýjanlegra
orkugjafa við
vinnslu álsins og
því hve lítið sót-
spor íslenskt ál hefur.
„Við fyrstu sýn virðist allt ál sem
selt er á heimsmarkaði einfaldlega
vera hrávara sem er nánast eins
hvar sem er í heiminum. Ef að er
gáð er samt töluverður munur á
því hvernig álið er framleitt og
tækifæri fólgin í því að t.d. að-
greina íslenskt ál sem vörumerki
með ákveðna sérstöðu,“ segir
hann. „Bæði er hægt að nota lítið
sótspor til aðgreiningar frá mörg-
um öðrum álframleiðslulöndum,
og líka hampa skilvirkri og góðri
framleiðslu sem tryggir stöð-
ugleika í gæðum vörunnar.“
Vottunarkerfi í smíðum
Ragnar segir bæði neytendur
og framleiðslufyrirtæki um allan
heim leggja ríka áherslu á að
draga sem mest úr sótspori og
ljóst hvaða stefnu álmarkaðurinn
mun taka hvað þetta varðar: „Nú
þegar er unnið að því að þróa al-
þjóðlegt vottunarkerfi fyrir upp-
runa áls þar sem öll virðiskeðjan
er mæld til að skoða hversu mikill
koltvísýringur verður til við fram-
leiðsluna, og er sala á áli með
upprunavottorði að hefjast um
þessar mundir.“
Má reikna með að í framtíðinni
geti hærra verð fengist fyrir ál með
lítið sótspor og gæti það breytt
landslagi álmarkaðarins töluvert.
„Minnihluti þess áls sem framleitt
er í dag verður til með notkun end-
urnýjanlegra orkugjafa. Eru það
einkum framleiðendur á stöðum
eins og Íslandi, Kanada, Noregi og
á ákveðnum stöðum í Suður-
Ameríku sem státa af því. Í þeim
heimshlutum þar sem vöxtur ál-
framleiðslu hefur verið hvað ör-
astur að undanförnu, s.s. í Kína og
Mið-Austurlöndum, er hins vegar
notuð kola- og gasorka og kolefn-
islosunin sex- til áttföld á við það
sem við sjáum hér á landi.“
Ragnar bendir líka á að vaxandi
áhersla á umhverfisvæna fram-
leiðslu opni nýja möguleika í kynn-
ingarstarfi Norðuráls innanlands.
„Fram til þessa hefur umræðan
um álverin einkum einblínt á efna-
hagslega þætti, svo sem framlag
áliðnaðarins til landsframleiðslu
og fjölgunar starfa, en við höfum
breytt áherslum undanfarið og
munum í framtíðinni fjalla meira
um hvaða hlutverk ál leikur í lífi
fólks hvern einasta dag og hvernig
það hjálpar til að draga úr nei-
kvæðum umhverfisáhrifum bæði
hér á landi og erlendis. Mætti
raunar halda því fram að nýting
umhverfisvænna orkugjafa hér á
landi til að framleiða ál til útflutn-
ings sé eitt mikilvægasta framlag
Íslands til loftslagsmála.“
Hrein orka skapar ný og áhugaverð
sóknarfæri fyrir álframleiðendur
Ragnar
Guðmundsson
Næstkomandi þriðjudag efnir
CHARGE – Energy Branding til
morgunfundar um sjálfbæra orku og
samkeppnisforskot Íslands. Fund-
urinn verður haldinn á Icelandair
Hotel Natura og frummælendur eru
Inga Hlín Pálsdóttir hjá Íslandsstofu,
Guðmundur
Ragnarsson hjá
Norðuráli, Guð-
mundur Kjart-
ansson hjá Brimi
og Viggó Jónsson
hjá Jónsson & Le-
’macks.
Dr. Friðrik
Larsen stýrir
fundinum en hann
er lektor við Háskóla Íslands og fram-
kvæmdastjóri ráðgjafarfyrirtækisins
Larsen Energy Branding sem bæði
heldur fundinn og skipuleggur stærri
ráðstefnur undir merkjum Charge –
Energy Branding.
Friðrik segir markmið fundarins
m.a. að skoða hvernig hinar ýmsu at-
vinnugreinar á Íslandi geta nýtt sér
þá hreinu orku sem er til staðar hér á
landi til að þróa jákvæða ímynd og
þannig auka virði vara sinna og vöru-
merkja. Hann bendir á að hrein og
endurnýjanleg orka gefi íslensku at-
vinnulífi tækifæri til aðgreiningar frá
alþjóðlegum keppinautum og nefnir
sem dæmi tækifæri í sjávarútvegi:
„Það má selja fisk eins og hrávöru,
þ.e. með verð sem eina aðgreining-
argrunninn og þá lítið spáð í t.d. hvað-
an varan kemur, ellegar að það má
búa til vörumerki í kringum fiskinn
eins og t.d. Norðmenn hafa gert.
Raunar mætti halda því fram að Nor-
egur seldi í dag betri fisk en Íslend-
ingar, því þótt gæðin hjá þeim séu
ekki meiri þá eru þeir með sterkara
og eftirsóttara vörumerki,“ segir
Friðrik en bætir við að nú virðist
horfa til betri vegar og bæði Íslands-
stofa og SFS séu að vinna góða vinnu
við að marka aðgreiningargrunn sem
íslenskar sjávarafurðir geti byggt á í
formi vörumerkis.
Hrein orka og lítið sótspor gæti, að
mati Friðriks, verið hluti af þessu
vörumerki. „Það sem við höfum fram
yfir langflesta aðra framleiðendur
sjávarafurða er hreinleiki orkunnar
sem við eigum og sjálfbærni veið-
anna.“
Ætti að rafvæða flotann?
Með þetta í huga segir Friðrik
áhugavert að skoða hvort þurfi ekki
að marka betri stefnu í orkunotkun
íslensks sjávarútvegs og jafnvel á
endanum rafvæða fiskiskipaflotann.
Tæknin er þegar fyrir hendi og gæti,
áður en langt um líður, verið rekstr-
arlega hagkvæmt að rafvæða útgerð-
irnar. „Það var t.d. skoðað við smíði
nýs Herjólfs hvort ferjan gæti gengið
fyrir rafmagni. Fékkst út að það
myndi þýða nokkur hundruð milljóna
króna viðbótarkostnað, en sú upphæð
myndi fást til baka á tíu árum miðað
við þáverandi olíu- og rafmagnsverð.
Eru þá ótalin ímyndaráhrifin sem fást
þegar ferðamenn líða yfir sjávarflöt-
inn á milli lands og Eyja í farartæki
sem knúið er áfram af hreinni ís-
lenskri orku.“
Friðrik grunar að það sé ekki hag-
kvæmt í dag að smíða og reka fiski-
skip sem ganga alfarið fyrir rafmagni,
nema þá fyrir ákveðnar tegundir mjög
sérhæfðra veiða. „Aftur á móti gæti
borgað sig að stíga skrefið til hálfs
með tvinn-vélum sem myndu safna og
nýta raforku til ákveðinna þarfa.“
Væri, ef mörkuð yrði skýr stefna,
hægt að bæta innviði til að liðka fyrir
rafmagnsvæðingu fiskveiða, t.d. með
því að tryggja gott aðgengi að raf-
magni við bryggju. „Það myndi líka
gagnast þegar skemmtiferðaskip
leggjast að bryggju með þúsundir far-
þega og brenna miklu magni af olíu í
dísilrafstöðvum með tilheyrandi kol-
efnislosun. Fólk verður að gera sér
grein fyrir því að ekki er bara um
hagkvæmnismál að ræða heldur einn-
ig stórt ímyndarmál.“
Hreinleiki og sjálfbærni
aðalsmerki Íslands
Friðrik segir sams konar tækifæri
til staðar fyrir aðrar atvinnugreinar,
og hægt að nota hreinleika og sjálf-
bærni sem hluta af vörumerki ís-
lenskrar framleiðslu. „Við þekkjum
það að Sviss er þekkt fyrir að fram-
leiða armbandsúr, og flest fyrirtæki
sem vilja koma úri á markað sækjast
eftir því að geta sett á það stimpilinn
„Swiss made“. Það sama gæti átt við
um t.d. matvæla- og snyrtivörufram-
leiðendur að ef Ísland hefði nægilega
sterka ímynd fyrir hreinleika og heil-
næmi þá myndu þeir sækjast eftir því
að framleiða vörur sínar hér frekar
en annars staðar.“
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Friðrik Larsen segir notkun endurnýjanlegra og hreinna
orkugjafa leið til að aðgreina t.d. íslenskan sjávarútveg og
aðra matvælaframleiðslu frá erlendum keppinautum.
Kannski er stutt í að borgi sig að rafvæða fiskiskipaflot-
ann en það myndi kalla á fjárfestingu í innviðum.
Morgunblaðið/Ómar
Úr álveri Norðuráls á Grundartanga. Ragnar segir stutt í að sala hefjist á
upprunavottuðu áli og ætti að hjálpa þeim sem framleiða umhverfisvænt ál.
Dr. Friðrik
Larsen
Orkan gæti ver-
ið hluti af ímynd
íslenskra vara