Skessuhorn - 17.04.1998, Page 10

10
FÖSTDAGUR 17. APRÍL 1998

SÖGUHORNIÐ
Fyrsta bílferb til Akur-
eyrar
Hinn 3. Júlí 1928 kom Þorkell Teitsson símastjóri í Borgamesi til Akur-
eyrar á Ford-bifreið sinni frá Borgamesi.
Frá Borgamesi til Blönduóss var Þorkell í 7 tíma. Þaðan var hann 15
tíma til Akureyrar og fékk menn sér til hjálpar uppá Vatnsskarð og Öxna-
dalsheiði.
(Blaðið Akranes)
Herbragb sem dugbi
Líklega hefur það verið rétt eftir 1885, sem Geir Zöega flutti fyrstur
manna hingað til lands hinar svokölluðu ensku húfur, sem á stundum em
kallaðar „six-pensarar.“ Keypti Geir allmikið af þessum húfum í einni
ferð sinni til Englands. Gerði hann tilraun til að selja þær, en ekkert
gekk. Bjóst Geir við því að þær myndu aldrei seljast. En þá datt honum
það snjallræði í hug að gefa stúdent einum og læknaskólanema, Bimi
Blöndal, eina húfu gegn því hann notaði hana eitthvað í bænum. Það var
auðsótt mál við Bjöm.
Þetta herbragð hreif. Nú var þess ekki lengi að bíða að allar húfumar
seldust. Það þurfti fljótlega að panta meiri birgðir og fleiri kaupmenn
komu á eftir. Það sannaðist hér sem oftar að ekki þarf nema einn gikk-
inn í hverri veiðistöð.
(Blaðið Akranes)
Of mikib kæruleysi
Nú fer héðan fjöldi fólks margar ferðir til að horfa á kappleiki í Reykja-
vík. Ein slík ferð var farin nýlega með um 70 farþega innanborðs, kon-
ur og karla. Frá Reykjavík var lagt af stað um miðnætti í svarta þoku.
Hér kemur báturinn ekki að landi fyrr en næsta morguti kl. 9.30, því þok-
an var jafnsvört alla nóttina og ekki gjörlegt að taka land. Enginn skips-
bátur var með í ferðinni. Fólkið var náttúmlega ekki búið í útilegu og
varð því mörgum nógu kalt. Sumt af því var víst líka hrætt og þetta því
hin ömurlegasta ferð. Sýnist allt þetta ferðalag benda til of mikil forsjár-
leysis og ætti ekki að endurtaka sig á þennan hátt, sem hér var til stofn-
að.
(Þessiferð varfarinfrá Reykjavík til Akraness eftir kappleik íjúní 1946
með mótorbátnum Haraldi - innsk. Skessuhom - Blaðið Akranes)
Lítil hugleibing
Allur nirfilsháttur er leiðinlegur „löstur" og ef langt er gengið oft til
skammar og skaða. Hinsvegar er það jafn heimskulegt og lastavert að
gæta einskis hófs í eyðslu og ofsóun hverskonar verðmæta. Taumlaus
eyðsla hefur nú magnast með þjóð vorri í seinni tíð og er þar lítið hugs-
að um hóf. Það er næsta einkennilegt að fólk skuli ekki nota sér svo sem
verða má réttar og heilbrigðar leiðir til spamaðar. Þetta blað gaf kaup-
endum sínum kost á að eignast ágæta bók með 20% afslætti. Það er vit-
að að allmargir kaupendur blaðsins hafa keypt bókina, en aðeins örfáir
hafa notað sér þann sjálfsagða spamað, sem hér er um að ræða.
Fólk á að fara vel með fjármuni án þess að vera aumingjar í hugsun. Það
á ekki að spara peninga til að grafa sig í þeim og grotna þar sjálfur, held-
ur að auðga göfgi sína og möguleika til að láta gott af sér leiða.
(Blaðið Akranes ífebr. 1944)
Dagbók vikunnar 17. - 23. apríl
Borgarnes:
Helgina 17.-19. apríl verður Héraðsmót r frjálsum íþróttum og víða-
vangshlaup U.M.S.B. haldið í Borgamesi Skráning er hjá formönnum
deilda.

Tónleikar í Stykkishólmi og Reykholti
Laugardaginn 18. apríl kl. 16:00 halda þau Rúnar H. Vilbergsson
fagottleikari og Guðríður St. Sigurðardóttir píanóleikari tónleika í Stykk-
ishóhnskirkju. Sunnudaginn 19. apríl á sama tíma halda þau tónleika í
Reykholtskirkju.
Efnisskrá tónleikanna verður fjölbreytt. Þau flytja sónötur eftir
barokktónskáldin G. Ph. Teleraann og Ríkharð Öra Pálsson sem samdi
sónötuna fyrir þau Rúnar og Guðríði. Þá verður Fantasíustykki eftir Ro-
bert Schumann á efnisskránni og nokkur íslensk sönglög. Eftir Jónas
Tómasson verður flutt verkið Sumarsólstöður '91, en það er einleiksverk
fyrir fagott og samið fyrir Rúnar. Að lokum flytja þau Solo de concert eft-
ir franska tónskáldið Gabriel Piemé.
PENNINN
Opiö bréf til stjórnar Spalar hf.
Hugleiöingar um afnota-
gjald af Hvalfjarbargöngum
Um langan tíma hafa menn velt
því fyrir sér hveijar verði afleiðingar
þeirrar biltingar þegar Hvalfjarðar-
göngin koma í notkun og hve hátt
gjald þurfi að greiða fyrir hverja ferð
á fólksbfl. Enda mun gjaldið hafa
verulega mikil áhrif á þá umferð sem
telja má hreina viðbót við það sem
verið hefur um Hvalfjörðinn undan-
farin ár. Þann hluta sem kalla mætti
ónauðsynlega umferð og svo þá um-
ferð sem tengist þeim möguleikum
að íbúar Akraness og Borgarfjarðar
geti nú sótt vinnu á Reykjavíkur-
svæðið og öfugt, langt umfram það
sem verið hefur, þó svo að umsvifin
á Grundartangasvæðinu hefðu ekki
komið til.
Þær upphæðir sem menn hafa rætt
um og talið ásættanlegar í huglægu
mati, fyrir afnot af Göngunum fyrir
hverja ferð á fólksbfl er 700-800
krónur og svo afsláttur frá því verði
fyrir þá sem nota þau mikið.
Nú er hinsvegar talað um það af
fjölmiðlum að gjaldið verði 1000
krónur. Við það hefur brúnin heldur
sigið á þeim hinum sömu og þeir
reiknað það út að fyrir 2000 krónur,
sem ferðin fram og til baka muni
kosta, megi komast í nokkuð langa
ferð á bensíninu fyrir þá upphæð.
Auk þess sé upphæðin of hár toll-
ur af þeim daglaunum em fást með
því að stunda vinnu handan fjarðar
miðað við búsetu.
Þótt mér sé fullvel ljóst að tilgang-
urinn með stofnun Spalar hf. var ekki
sá einn að auka hagvöxt á Vestur-
landi eða annarsstaðar þá er það samt
svo að möguleikamir eru mjög mikl-
ir á stóraukinni umferð um Akranes,
Borgarfjörð og Snæfellsnes með til-
komu Ganganna. Sumarhúsaeigend-
ur munu oftar dvelja á svæðinu og
gestum til þeirra mun fjölga hvort
sem þeir kæra sig um þá eða ekki.
Heimsóknum almennt og verslunar-
ferðum hverskonar á báða vegu mun
fjölga. Hvað verður um helgarrúnt-
inn af höfuðborgarsvæðinu sem í
áratugi hefur legið um Hellisheiðina
austur fyrir fjall, er ekki trúlegt að
stór hluti af þeirri bflalest fari annað
slagið á Vesturlandið að því tilskildu
að fólki finnist gjaldið um Göngin
ekki vera of hátt? Með öðram orð-
um; þá eykur það hagvöxtinn meira
að fá 1000 bíla á dag fyrir 700 krón-
ur sem skilar Speli 700.000 krónum
heldur en 700 bflar á dag fyrir 1000
krónur sem skilar Speli sömu upp-
hæð en 300 færri bflar um svæðið.
Þannig mun verðlagningin hafa af-
gerandi áhrif á svonefnda ónauðsyn-
lega urnferð, sem þó er nauðsynlegt
að ná tíl.
Lægra verð gæti jafnvel skilað
Speli meiri tekjum heldur en verð
sem almenningi þætti of hátt auk
þess ef lagt er upp með lágt verð, eða
í þeim kantinum, þá má segja að allt
hafi verið í upphafi reynt til að hafa
jákvæð áhrif í þá átt að auka umferð
og þar með afrakstur hennar.
Dugi það hinsvegar ekki, að
fengnum reynslutíma, til að standa
undir endurgreiðslu framkvæmd-
anna, þá er eðlilegasta mál að hækka
verðið. Verði farið strax með verð-
lagninginguna í hærri kantinn eða
ofar miðað við hugmyndir og fjárhag
almennings, þá er trúlegt að ónauð-
synlegur akstur um Göngin verði í
algjöru lágmarki og þar með reyni
aldrei á þá biltingu að öllu leyti sem
jarðgöngin hafa í för með sér og þá
kemur heldur aldrei í ljós hver um-
ferðin um þau hefði orðið með lægra
verði í upphafi.
Eg geri mér fulla grein fyrir því að
stjóm Spalar hf. er ekki öfundsverð
af þeim heilabrotum sem fylgja því
að renna blint í sjóinn með verðlagið,
en við förum undir hann og borgum
það sem upp verður sett. Að lokum
vil ég óska Spalarmönnum og verk-
tökum þeirra til hamingju með glæsi-
lega framkvæmd.
Virðingarfyllst
Búðardal, 7. aprfl 1998.
Svavar Garðarsson.
Sofin eba vakin forusta
Framleibnisjóbs
Athugasemd í tilefni fréttar af abalfundi Afuröasölunnar í Borgarnesi hf.
í 6. tölublaði Skessuhoms er sagt frá
aðalfundi Afurðasölunnar í Borgar-
nesi hf. og er það sannast mála engin
skemmtisaga, raunar sorgarsaga.
Vitnað til framsögu framkvæmda-
stjóra um ýmsa þætti í rekstri félags-
ins og ýmislegt mun hann hafa tínt til
um orsakir þeirrar skelfilegu stöðu
sem það fyrirtæki sem honum var
trúað fyrir er komið í. Ein þeirra er
sofandaháttur í sjóðakerfi landbún-
aðarins og áhugaleysi um framsækni
fyrirtækisins. Einkum og sér í lagi er
þar nefnd til sögu forusta Fram-
leiðnisjóðs. Greinilega má af því
ráða að nokkurs misskilnings gætir
um hlutverk sjóðsins hjá fram-
kvæmdastjóra Afurðasölunnar. Það
er auðvitað slæmt en verra er ef hann
hefur rekið fyrirtæki sitt í trausti þess
að hann gæti leitað til sjóða landbún-
aðarins um það sem ábótavant væri í
rekstrinum. En á slíku er bara ekki
kostur og því veltur á öllu að stjóm-
endur séu hvort tveggja í senn var-
kárir og framsæknir en sýni umfram
allt árvekni. Ekki skal dregið úr því
að Afurðasalan í Borgamesi hf. sé
framsækið fyrirtæki og framleiði
góðar vörur. I framsæknu fyrirtæki
verða framleiðslu- og sölumál að
haldast í hendur. Annars er til einskis
barizt. Ekki er nóg að framleiðslan
seljist vel. Hún verður að verðleggj-
ast rétt og umfram allt fást greidd.
Það bíða engar bjargvættir á næsta
leiti.
Hvað varðar samskipti Fram-
leiðnisjóðs og Afurðasölunnar í
Borgamesi hf. þá hefur aðeins í tví-
gang verið leitað til Framleiðnisjóðs
landbúnaðarins af hálfu fyrirtækisins
og með sama erindið í bæði skiptin.
Ekki var hægt að verða við því enda
aðeins um að ræða viðhald og endur-
bætur á aðstöðu og tækjabúnaði sem
hefur verið í rekstri ámm saman. Hér
átti í hlut kjötmjölsverksmiðjan, hin
þarfasta starfsemi og ábatasöm ef
trúa mátti þeim áætlunum sem fyl-
gdu. Um fjármögnun framkvæmda
eins og hér um ræðir er eðlilegast að
leita til lánastofnana að því marki
sem framkvæmdaaðilar geta ekki
tekið undir á sjálfum sér og væntan-
lega munu þessar endurbætur skila
góðum arði innan tíðar.
Megin hlutverk Framleiðnisjóðs
landbúnaðarins á undanfömum ámm
hefur verið að styðja við í nýsköpum
og þróun í landbúnaði. Eitt mikil-
vægasta verkefnið hefur verið að
stuðla að fjölbreyttara atvinnulífi til
sveita og milda þannig áhrifin af
framleiðslusamdrætti í hinum
svokölluðu hefðbundnu búgreinum.
Annað hefur verið að styrkja ýmis
þróunar- og rannsóknarverkefni sem
talin hafa verið Ifldeg til að auka
framleiðni búgreina. í þriðja lagi
markaðsstuðningur en þar hefur
sauðfjárræktin notið mest enda hefur
hún átt mest í vök að veijast á sam-
dráttartímum.
Framleiðnisjóður hefur átt þátt í
því að snúa vöm í sókn m.a. með því
að efla svonefndar útflutningskjöt-
vinnslur í nokkmm sláturhúsum og
þar eiga allir bændur að geta notið
góðs af. Þær aðgerðir vom í upphafi
studdar áliti Framleiðsluráðs land-
búnaðarins um val á húsum og á síð-
asta ári var gengið til samstarfs við
Framkvæmdanefnd búvömsamninga
og Byggðastofnun um framhald þeir-
ra. Þá hefur sjóðurinn stutt við hag-
ræðingu á sviði afurðastöðva þar sem
unnið hefur verið að endurskipulagn-
ingu innan tiltekinna svæða. Endur-
skipulagningu innan einstakra af-
urðastöðva hefur sjóðurinn ekki
treyst sér til að koma að enda mjög
vandmeðfarið og enn nú síður að
veita fyrirtækjum beina rekstrar-
styrki. Það er ekki hlutverk Fram-
leiðnisjóðs. Hér er fljótt farið yfir
sögu en rétt í lokin má gjaman rifja
upp að fyrir hart nær fjömtíu ámm
hófu framsýnir fomstumenn Kaupfé-
lags Borgfirðinga, sem þá vom á
dögum, að vinna að hagræðingu í
slátmnarmálum félagsins með það að
markmiði að fækka sláturhúsum þess
úr fjómm í eitt. I Borgamesi reis nýtt
og myndarlegt nýtízku sláturhús þar
sem tekið var upp allt það nýjasta og
bezta sem þá þekktist um vinnuað-
ferðir og tækni og var ekki átakalaust
allt saman. Væri full ástæða til að
skrá þá sögu. En hvað um það. I
Borgamesi stóð sláturhús sem í ára-
tugi var í fararbroddi og til fyrir-
myndar og hafði m.a. útflutnings-
leyfi á Bandaríkjamarkað. Enda þótt
lítið færi að jafnaði fyrir útflutningi á
þann markað þá var það leyfi mikil-
vægt gagnvart útflutningi á aðra
markaði. I því fólst viðurkenning
sem vitnað var til. Þetta leyfi var
endumýjað árlega þar til fyrir örfáum
ámm að það tapaðist og merkið féll,
því miður.
Jón G. Guðbjörnsson, Lindar-
hvoli,
framkvœmdastjóri Framleiðni-
sjóðs landbúnaðarins.