Fréttablaðið - 14.09.2019, Síða 18

Réttu handtökin Að strauja 
1 4 . S E P T E M B E R 2 0 1 9 L A U G A R D A G U R18 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
HELGIN
Hulinn heimur
„Við viljum fyrst og fremst vekja
þjóðina til umhugsunar um þessi
mál öll. Við teljum að fólk og for-
eldrar almennt geri sér enga grein
fyrir hversu alvarlegt ástandið er
hér á landi. Þetta er hulinn heimur
og stórkostlega varasamur. Það
hlýtur að vera auðveldara að
reyna að forða börnum og ung-
mennum frá honum með öflugri
upplýsinga- og fræðsluveitu en
að búa til úrræði þegar það er of
seint. Síðan er markmiðið að sjálf-
sögðu að safna fé svo við getum
stutt Eitt líf svo þau geti haldið úti
öflugu forvarnar- og fræðslustarfi
í öllum grunnskólum, hringinn
í kringum landið og ekki síst að
fræða foreldra og styðja við þá,“
segir Elísabet Sveinsdóttir, ein
þeirra sem bera veg og vanda af
samtökunum Á allra vörum sem
árlega taka að sér sér að safna fé
fyrir ákveðið málefni.
Haldið þið að forvarnarátak eins
og þetta geti leitt af sér að ung-
menni fari ekki í neyslu?
„Við erum að minnsta kosti
að gera okkar besta til að koma
umræðunni af stað og útskýra
á mannamáli hvaða afleiðingar
svona misnotkun getur haft í för
með sér. Fyrsta skrefið er alltaf að
tala saman og efla samstöðu og
samverustundir fjölskyldna.“
Hvernig styrkir fólk málefnið?
„Það er hægt að styrkja
málefnið með því að hringja í
900-númerin svokölluðu – en við
erum með fimm númer í gangi:
9071502 // 9071504 // 9071506
// 9071508 // 9071510. Síðustu
tveir stafirnir gefa til kynna hvaða
uppæðir er um að ræða – það
er, 2.000, 4.000, 6.000, 8.000 og
10.000 kr. Þá erum við einnig
með opið fyrir frjáls framlög inn
á reikninginn okkar hjá Íslands-
banka: 537-26-55555,
kt. 510608-1350.
Ég var byrjuð í þessu námi áður en bróðir minn lést, ég hafði lesið um stöðu þessa málaflokks, til að mynda í rannsóknum, og vissi að þetta væri
málefni sem þyrfti að takast á við.
Ég og Einar Darri, bróðir minn,
vorum mjög náin, og þrátt fyrir 10
ára aldursmun og að ég bjó erlendis
seinustu árin hans þá breytti það
ekki okkar sambandi.
Þrátt fyrir það og þrátt fyrir að ég
hefði lært fræðilega um misnotkun
lyfseðilsskyldra lyfja og annarra
fíkniefna í mínu námi, þá hefði mér
aldrei dottið í hug að bróðir minn
væri að misnota slík lyf og hvað
þá að hann myndi láta lífið vegna
lyfjaeitrunar. Enginn býst þó við
né er undirbúinn fyrir slíkt áfall
en í okkar tilfelli kom þetta eins
og þruma úr heiðskíru lofti,“ segir
Andrea Ýr.
Hún og aðrir sem standa að gerð
fræðslu- og forvarnarverkefna á
Að viðurkenna
vandann er
fyrsta skrefið
Andrea Ýr Arnarsdóttir, systir Einars Darra heitins,
stundar meistaranám í heilbrigðisvísindum við Há-
skólann á Akureyri með áherslu á geðheilbrigði og
rannsóknir á misnotkun lyfseðilsskyldra lyfja.
Margrét D. Sigfúsdóttir
Skólastjóri Hússtjórnarskóla
Reykjavíkur í tuttugu ár kann
aldeilis réttu handtökin við að
strauja.
Á frettabladid.is má horfa á
myndskeið þar sem hún fer vel
yfir grundvallaratriðin og er
öllum hollt að horfa.
„Maður hefur nú heyrt um
fólk sem straujar bara fram-
hliðina og getur svo bara ekki
farið úr jakkanum, er að kafna
úr hita en getur ekki farið úr því
skyrtan er svo drusluleg,“ segir
Margrét meðal annars.
Þá bendir hún fólk á að vera
ekki að hjakkast á straujárninu.
„Engan æsing með straujárnið,“
brýnir hún fyrir lesendum.
Nokkur atriði eru mikilvæg að
mati Margrétar og eru ávísun á
góðan árangur.
„Það borgar sig ekki að hafa
flíkina þurra. Það er miklu betra
að hafa flíkina raka. Það er til
dæmis hægt að úða á skyrtuna,
setja hana í plastpoka og strauja
Andrea Ýr
Arnarsdóttir
ræðir um ferlið
að baki átakinu
og það sem er
fram undan.
FRÉTTABLAÐIÐ/
VALLI
hana svo svolítið seinna. Þá er
hún öll jafn rök.“ Líka verði að
gæta að því úr hvaða efni flíkin
er áður en hafist er handa. „Ef
flíkin er úr nælonefni og hún
straujuð á of háum hita gæti
komið gat á flíkina,“ segir Mar-
grét sem lumar á enn meiri fróð-
leik um listina að strauja.
Kennslumyndband þar sem Mar-
grét sýnir réttu handtökin er að
finna á frettabladid.is.
vegum Eins lífs vinna með þver-
faglegu teymi sér til stuðnings
frá menntamálaráðuneyti. „Við
vinnum eftir viðmiðum Land-
læknisembættis og byggjum á gagn-
reyndum aðferðum. Að mörgu leyti
hefur okkar fræðsla svipaða nálgun
og íslenska módelið svokallaða, sem
hefur reynst árangursríkt.
Vandmeðfarið
Áhersla er lögð á að styrkja nærum-
hverfi ungmenna og byggir það á að
efla til samstarfs fjölmargra hluteig-
andi aðila, til dæmis foreldra, starfs-
fólk skólanna, félagsmiðstöðva og
f leiri aðila. Fræðslan er því sam-
félagsmiðuð og við einblínum á að
efla og ýta undir verndandi þætti,“
segir Andrea Ýr og leggur áherslu
á að fræðsla fyrir fullorðna sé allt
annars eðlis en fræðsla fyrir ung-
menni.
„Enda virkilega vandmeðfarið og
mikilvægt að styðjast við niðurstöð-
ur rannsókna,“ segir hún. Fræðslan
fyrir ungmenni felist til að mynda
í því að fræða um geðheilbrigði og
efla gagnrýna hugsun. Í fræðslu til
foreldra sé lögð áhersla á valdef l-
ingu. „Með því að fræða um mála-
flokkinn, en með þekkingu kemur
vald. Við fræðum einnig um þá
verndandi þætti sem foreldrar geta
haft áhrif á,“ segir hún og ítrekar að
fræðsluna sem fari af stað á þessu
skólaári eigi enn eftir að fastmóta í
samstarfi teymisins. En unnið verði
með ofangreind gildi og viðmið.
Opin fyrir gagnrýni
Hvað segið þið við gagnrýni á átakið
og fræðsluna?
„Hvað varðar gagnrýnina þá
tökum við allri uppbyggilegri gagn-
rýni opnum örmum enda eigum við
öll rétt á því að hafa okkar skoð-
anir. Við teljum þó að lágmarkið
sé að slíkt sé byggt á rökstuddum
grunni og viljum endilega benda á
að samtöl við okkur persónulega
til að af la upplýsinga um eðli og
umfang okkar starfs eru vel þegin til
að koma í veg fyrir að upplýsingar
séu settar á netið sem eiga sér enga
stoð,“ segir Andrea Ýr.
Hún segist hafa dregið þann lær-
dóm að það hefði verið gagnlegt
að hafa það í forgrunni frá upp-
hafi hvaða viðmiðum og gildum sé
unnið eftir. „Sem lúta gagnreyndum
aðferðum við að sporna við mis-
notkun á lyfseðilsskyldum lyfjum
og öðrum fíkninefum,“ segir Andrea
Ýr sem hlakkar til að kynna aðferðir
teymisins á næstu vikum.“ – kbg
1
4
-0
9
-2
0
1
9

0
5
:1
9
F
B
0
9
6
s
_
P
0
7
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
6
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
3
C
4
-7
6
A
C
2
3
C
4
-7
5
7
0
2
3
C
4
-7
4
3
4
2
3
C
4
-7
2
F
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
B

F
B
0
9
6
s
_
1
3
_
9
_
2
0
1
9
C
M
Y
K