Morgunblaðið - 24.06.2019, Side 16

16 UMRÆÐAN Minningar
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 24. JÚNÍ 2019
✝ Atli Magnússonfæddist í Súða-
vík 26. júlí 1944.
Hann lést á heimili
sínu í Hafnarfirði
14. júní 2019.
Atli var sonur
hjónanna Kristjönu
Jónu Skagfjörð
Kristjánsdóttur,
húsmóður, f. 25.
september 1918, d.
18. apríl 1979, og
Magnúsar Grímssonar, skip-
stjóra og útgerðarmanns, f. 11.
desember 1919, d. 22. ágúst
1994. Systkini Atla eru Þuríður,
f. 6. júlí 1938, Bolli f. 6. sept-
ember 1941, Svanhildur f. 16.
september 1945, d. 30. sept-
ember 2012, Matthildur f. 16.
september 1945, og Helga, f. 5.
mars 1954, d. 19. ágúst 2013.
Atli ólst að mestu upp hjá föð-
urforeldrum sínum, þeim Þuríði
Magnúsdóttir, f. 20. ágúst 1892,
d. 20. október 1970, og Grími
Jónssyni, f. 5. apríl 1885, d. 12.
apríl 1971.
Eiginkona Atla var Björk
Líndal, f. 4. júní 1950, d. 9. mars
2013. Þau skildu. Sonur Atla og
Bjarkar er Grímur, f. 6. desem-
ber 1970. Eiginkona Gríms er
prófi. Hann starfaði víða á þess-
um árum var á sjó, á Borgar-
bókasafninu, hjá Hafrann-
sóknastofnun og lagði stund á
ritstörf. Árið 1974 réð hann sig
á Þjóðviljann sem prófarka-
lesari hvar hann starfaði í þrjú
ár áður en hann gerðist blaða-
maður á Tímanum þar sem
hann vann í um 20 ár. Jafnhliða
blaðamennskunni var hann af-
kastamikill rithöfundur auk
þess sem hann ritstýrði Sjó-
mannablaðinu Víkingi um nokk-
urra ára skeið. Snemma á 9.
áratugnum var hann dagskrár-
fulltrúi á Ríkisútvarpinu. Síð-
ustu 20 ár starfsævinnar var
hann sjálfstætt starfandi rithöf-
undur og þýðandi og eftir hann
liggja mörg af stórvirkjum
heimsbókmenntanna eins og
Meistari Jim og Nostromo eftir
Joseph Conrad, Gatsby og Nótt-
in blíð eftir F. Scott Fitzgerald,
Mrs. Dalloway eftir Virginiu
Woolf, Hið rauða tákn hugprýð-
innar eftir Stephen Crane og
Fall konungs eftir Johannes V.
Jensen. Hann skrifaði að auki
Skært lúðrar hljóma, sögu
lúðrasveita á Íslandi, en hann
starfaði tæp 30 ár í Lúðrasveit
verkalýðsins og er heiðursfélagi
sveitarinnar.
Útför Atla fer fram frá Nes-
kirkju í dag, 24. júní 2019, og
hefst athöfnin klukkan 13.
Helga Vala Helga-
dóttir, f. 14. mars
1972. Þeirra börn
eru Ásta Júlía, f.
22. febrúar 2001,
og Arnaldur, f. 3.
október 2002. Fyr-
ir átti Grímur, Em-
il f. 10. ágúst 1995,
og Helga Vala,
Snærós Sindradótt-
ur, f. 21. október
1991. Sambýlis-
kona Atla frá 1984 til 1999 var
Unnur Ragnarsdóttir, f. 20.
október 1952.
Fyrstu sjö ár ævinnar var
Atli í Súðavík hjá föðurfor-
eldrum sínum en fluttist svo
með þeim til Reykjavíkur. Hann
bjó hjá þeim að mestu þangað
til hann fór sjálfur að búa. Hann
gekk í Laugarnesskóla, Lang-
holtsskóla, Melaskóla, Haga-
skóla og lauk landsprófi frá
Gagnfræðaskólanum við Von-
arstræti. Hann fór í Mennta-
skólann í Reykjavík og lauk
þaðan stúdentsprófi árið 1965.
Hann varð ungur félagi í Æsku-
lýðsfylkingunni og þótti af-
bragðs ræðumaður. Eftir stúd-
entspróf las hann læknisfræði
við Háskóla Íslands en lauk ekki
Minning úr Rauðagerði. Ég
er veikur og ligg í rúminu. Það
er von á þér segir mamma. Þú
kemur til mín og tekur mig upp
og faðmar. Það er góð píputób-
akslykt af þér. Þú kemur með
litla kók handa veika stráknum
þínum og lest fyrir hann sögu.
Minning úr Mávahlíð. Ég, þú og
mamma að labba úti. Það er
kvöld, logn og snjókoma. Ég
heyri hljóð frá flugvellinum sem
ég veit í dag að koma frá snjó-
ruðningstækjum. Okkur leið vel
og alltaf síðan, þegar ég heyri í
snjóruðningstækjum frá flug-
vellinum á stilltum vetrarkvöld-
um, þá líður mér vel. Nótt í
Grænuhlíð og þú að lesa fyrir
mig: „Sú nótt gleymist aldrei“
og daginn eftir byrjuðum við að
setja saman Titanic-módel og
mála. Pakki sendur í sveitina
fullur af bókum og nammi –
alltaf gat ég treyst því. Matur í
Grænuhlíð: gellur, kartöflur og
hangiflot. Besti matur í heimi
að mínu mati. Brandur bróðir
minn (stærsti og ógeldasti kött-
ur allra tíma) var mér hjart-
anlega sammála. Viku áður
hafði ég fúlsað við þessu hjá
ömmu á Miklubrautinni. Gellur
ala pabbi voru í algjöru uppá-
haldi eftir þetta.
Alltaf tókstu mér vel, alveg
sama hvaða félagsskap ég var í
þá og þá stundina. Dæmdir
enga þessara „vina“ minna og
bauðst inn í kaffi eða lögg væri
ástandið þannig á komumönn-
um. Ef átti að senda mig heim á
kostnað sendiráðsins þá greipst
þú inn í og komst í veg fyrir að
slettist á mannorðið. Pússaðir
skóna mína og hreinsaðir áður
en þú komst mér undir manna
hendur. Þegar ég festi Bjölluna
þína í Escortinum hans Boga
Ágústssonar, við ótryggðar að-
stæður, þá brostir þú bara og
sagðir að þetta myndi allt sam-
an reddast. Þegar ég ákvað í
upphafi Persaflóastríðsins að
flytjast búferlum til Aþenu þá
gafstu mér Ljóðmæli Matthías-
ar og skrifaðir í þau: „Hvar sem
góður maður fer er honum
borgið.“
Síðkvöld á Laugavegi, í
Ferjuvogi og á Hverfisgötu þar
sem spilin voru dregin fram eða
bara horft beint í lófa og spáð
fyrir um framtíð gesta. Fórst
yfir texta, komst með ábend-
ingar en dæmdir aldrei. Ég er
þakklátur fyrir þetta. Hin hliðin
á peningnum hefur fengið nægj-
anlega kynningu. Óþarfi að rifja
hana upp frekar. Það var þráð-
ur á milli okkar alla tíð. Mis-
teygður og mislangur en alltaf
traustur og hlýr.
Elsku pabbi. Þú fékkst hvíld
að lokum. Fékkst að vera einn
og fara með reisn. Þú óskaðir
þess svo heitt að fá að vera í
friði og ég er þakklátur fyrir að
það hafi gengið eftir. Það eru
bara tvær vikur síðan ég flutti
með þér á Álfaskeiðið hvar þú
náðir þremur dögum. En mikið
er ég feginn að þú náðir þangað
og þurftir ekki að vera þar sem
þér leið ekki vel. Ég átti reynd-
ar ekki von á þessari skyndi-
brottför en kannski var hún fyr-
irséð.
Nú þegar þú ferð til Aþenu í
miðju Persaflóastríði þá er
komið að mér að kveðja: Elsku
pabbi minn! Hvar sem góður
maður fer er honum borgið.
Kosti þína þekktu fæstir,
þína bresti vissu flestir;
djúp að kanna mikilmenna
megnar aldrei fjöldinn þegna.
(Matthías Jochumsson)
Þinn
Grímur.
Bróðir minn fæddist á björt-
um sumardegi og kveður nú á
sólríkum morgni nær réttum 75
árum síðar. Á fæðingardegi
hans segir á forsíðu Morgun-
blaðsins að Þjóðverjar boði nú
algjört stríð undir forystu Gör-
ings, herir Bandamanna og Sov-
étríkjanna ryðjast fram í Evr-
ópu og hart er barist um eyjar í
Kyrrahafi.
Friðsælli staður en þorpið
þar sem við slitum barnsskón-
um, rákum kýrnar, gáfum púdd-
unum og fiskuðum fram af
bryggjunni er líklega vandfund-
inn. Þá bjuggum við systkinin
og foreldrar mínir í húsi afa og
ömmu í Súðavík. Þetta var ró-
legt, öruggt og einfalt líf, stein-
bítur með mörfloti í matinn,
messa í útvarpinu á sunnudags-
morgnum, mikill snjór á vet-
urna og sólskin á sumrin. Sjáv-
arþorpslíf með ívafi af búskap
sem bauð upp á sauðburð, hey-
skap og önnur skemmtilegheit.
Með okkur bjó Hjördís Jóns-
dóttir. Þegar amma var orðin
bundin við að hjúkra afa ann-
aðist Hjölla Atla og þótti svo
vænt um hann sem væri hennar
eigið barn og Sigga dóttir henn-
ar var alla tíð eins og systir
okkar.
Litli bróðir minn var hæglátt
barn, dundaði sér við að negla í
þröskuldinn, tálga spýtur og
sulla í læknum.
Á sjöunda árinu flutti hann
suður þangað sem foreldrar
okkar höfðu þá sest að. Vista-
skiptin hafa vafalaust verið snú-
in, ekki síst af því að Atli varð
fyrir miklu slysi aðeins fáeinum
vikum eftir komuna.
Afi og amma fluttu til
Reykjavíkur þegar afi hafði
misst heilsuna og þau orðið að
láta allt frá sér. Hjá þeim bjó
Atli á menntaskólaárunum.
Atli og Björk Líndal kynnt-
ust og bjuggu saman í sex ár,
eignuðust fallegan dreng og
skírðu hann í höfuðið á afa okk-
ar, Grími, sem hélt honum undir
skírn skömmu áður en hann
lést. Mágkona mín var glæsileg
kona, dugleg og klár með af-
brigðum.
Litlu systkini manns eru einn
góðan veðurdag orðin fólk sem
hefur hæfileika sem maður
náttúrlega veit ekki hvernig
urðu til, sumt samræmist minn-
ingunum um þau sem börn,
annað ekki. Atli var alltaf að
koma mér á óvart, hann lumaði
á tónlistargáfu – sem var alveg
óþekkt í okkar fjölskyldu –
hann var flinkur teiknari, bjó til
fyndnar myndasögur og skrítl-
ur. Alla ævina dró hann úr hug-
arpússi sínu kvæði, oftast gömul
og kyndug, sem hann hafði lært
utan að og fæstum einu sinni
dottið í hug að lesa.
Ritstörf hans komu ekki á
óvart. Stundum gluggaði ég af
forvitni í frumtexta verka sem
hann var að þýða ef mér þótti
íslenski textinn snúinn, en
komst yfirleitt að þeirri niður-
stöðu að þetta væri ekki hægt
að segja betur. Ég rak mig oft á
að hann var mjög vel að sér í
erlendum málum, sem hann þó
þóttist ekkert kunna í.
Bróðir minn var grúskari. Oft
gaf hann mér bækur sem ann-
ars rak ekki á fjörur manna.
Hann gaf mér á unglingsárun-
um Alexenderssögu í afmælis-
gjöf, annan eins dýrgrip hafði
ég ekki eignast.
Eins og flestir á okkar aldri
vann Atli alls konar störf, bæði
á sjó og landi. Hann reri tals-
vert með föður okkar þegar
hann var ungur maður, lengst
af fékkst hann þó við blaða-
mennsku og þýðingar. Sam-
ferðamenn hans hafa borið hon-
um þannig söguna að mér hafa
betur skilist mannkostir hans.
Þuríður Magnúsdóttir.
Tíminn er nóvember 1957.
Ég nýkominn úr rollujarmi og
sestur inn í fyrsta bekk A; besta
bekkinn í Gagnfræðaskólanum
við Hringbraut. Örugglega af
því að Ástrún frænka mín var
kennari við skólann. Ég var
settur við hliðina á strák vel
Atli Magnússon
Birgir Jakobsson,
aðstoðarmaður heil-
brigðisráðherra,
gagnrýnir viðtal við
undirritaða í helgar-
blaði Morgun-
blaðsins 16. júní sl.
Segir hann að undir-
ritaðir ryðji úr sér
með hálfsannindum
og sleggjudómum
sem hafi ekkert með heilbrigðisstefnuna að
gera.
Í viðtali okkar kemur ekki fram að við teljum
að gerð sé aðför að þeirri starfsemi sem fram
fer í Orkuhúsinu. Við fjöllum almennt um heil-
brigðismál, sérstaklega þau atriði sem snúa að
okkur sem sérfræðingum í bæklunar-
skurðlækningum. Staðreyndir tala sínu máli
um það að breytinga er að vænta hvað varðar
einkarekstur sérgreinalækna utan sjúkrahúsa.
Ekki verður annað séð en að með sama áfram-
haldi muni hinn hefðbundni „opinberi“ rekstur
sérfræðinga skv. samningi við Sjúkratrygg-
ingar Íslands líða undir lok, sem mun leiða til
einkavæðingar sem bæði meirihluti Íslendinga
og þar með sérfræðilæknar styðja ekki.
Í grein Birgis segir að mikilvægt sé að sjúk-
lingar fái rétta þjónustu á réttum stað. Hver
hefur skilgreint það fram að þessu? Í samningi
sérgreinalækna við SÍ er skilgreint hvert hlut-
verk sérgreinalækna er við veitingu þjónustu
og er ekki greitt fyrir annað en það sem samið
er um í gjaldskrá.
Í greininni kemur enn fremur fram að kaup
ríkisins á heilbrigðisþjónustu séu byggð á
greiningu á þeirri þörf sem fyrir liggi og grein-
ingu á kostnaði á þeirri þjónustu sem veitt er. Í
greininni segir: „Það virðist helst vera þetta
sem fer fyrir brjóstið á sérgreinalæknum en
eins og allir vita og Ríkisendurskoðun hefur
bent á hafa þeir haft sjálfdæmi hvaða þjónusta
er veitt og af hverjum. Reikningurinn hefur
verið sendur á ríkið óháð því hvort þörf hefur
verið á þjónustunni eða ekki.“
Þessu viljum við mótmæla harðlega. Sér-
greinalæknar hafa unnið eftir samningi milli
þeirra og SÍ og þar er skilgreint og tilgreint
hvað er innan samnings og hvað er utan.
Við lítum ekki á styrkingu göngudeildar-
starfsemi sjúkrahúsanna sem ógn við hags-
muni okkar. Það sem við höfum bent á er að við
teljum hagkvæmara að núverandi rekstrar-
formi sé viðhaldið. Enda hafa kostnaðarút-
reikningar sýnt að þjónustan sem veitt er af
sérfræðingum utan sjúkrahúsa er ódýr. Í grein
Birgis kemur fram að styrkja eigi göngudeild-
arstarfsemi sjúkrahúsanna til þess að auka að-
gengi landsmanna að þjónustu sérgreina-
lækna. Hefur aðgengi landsmanna að þjónustu
sérfræðilækna þá verið of takmarkað? Þarf að
auka fjölda skoðana hjá sérgreinalæknum?
Nefnt er að sjúklingar með slitgigt í hnjám
og mjöðmum hafi verið til meðferðar hjá bækl-
unarlæknum í Orkukhúsinu um langa hríð.
Sagt er að sjúklingar með slitgigt í hnjám og
mjöðmum sem hafa verið til meðferðar í Orku-
húsinu þurfi að bíða mánuðum saman eftir
tíma á göngudeild á sjúkrahúsum þegar kemur
að því að nauðsyn er á liðskiptiaðgerð.
Bæklunarlæknar í Orkuhúsinu og aðrir
bæklunarlæknar sem vinna utan sjúkrahúsa
eru allir með reynslu í framkvæmd lið-
skiptiaðgerða. Þeir
eru hins vegar ekki
ábyrgir fyrir bið-
tíma á göngudeild-
um bæklunar-
skurðlæknina á
sjúkrahúsum.
Enda skýtur
skökku við að skoð-
un annarra bækl-
unarlækna þurfi til
þess að ákveða
ábendingu fyrir lið-
skipti.
Í nýlegri grein Yngva Ólafssonar, yfirlæknis
á bæklunarskurðdeild Landspítalans í Lækna-
blaðinu, „Bæklunarlækningar í úlfakreppu“,
kemur skýrt fram að bæklunarskurðdeild
LSH á mjög erfitt að sinna því hlutverki sem
hún hefur vegna skorts á bæklunarlæknum og
aðstöðu á sjúkrahúsinu. Þetta hefur m.a. leitt
til þess að sívaxandi fjöldi aðgerða hefur farið
frá sjúkrahúsinu og verið framkvæmdur hjá
sérgreinalæknum utan sjúkrahúsa.
Þessu ræður ekki fégirnd sérfræðilækna
eins og Birgir gefur í skyn heldur mikil þörf á
meðferð og skoðunum sem ekki var hægt að
sinna á bæklunarskurðdeild LSH.
Þetta hefur ekkert að gera með meintan
sparnað í opinbera kerfinu og það sem Birgir
kallar „fríbréf einkareksturs“.
Sérgreinalæknar sem starfa eftir samningi
SÍ eru skyldugir að kaupa ábyrgðartryggingu
(sjúklingatryggingu) og starfsábyrgðartrygg-
ingu vegna fylgikvilla sem kunna að koma upp
og eða mistaka. Bætur eru greiddar af trygg-
ingafélögum en ekki af ríkinu. Ekkert bendir
til þess að fylgikvillar og/eða mistök séu sjald-
gæfari inni á spítölum heldur en utan spítala og
bætur vegna fylgikvilla (sjúklingatryggingar)
og mistaka sem verða inni á spítalanum eru
greiddar af skattborgurum/ríkinu. Engar
tryggingar eru keyptar fyrir heilbrigðisstarfs-
fólk sem vinnur á spítölunum.
Það hefur margsinnis komið fram að hugs-
anleg innlögn á sjúkrahús eftir aðgerðir sér-
fræðilækna sem eru framkvæmdar á dagdeild-
um ræðst af ástandi sjúklings og eðli
fylgikvilla. Þetta er ekki réttur sérgreinalækn-
is að leggja sjúkling inn á sjúkrahús heldur
réttur sjúklingsins, þ.e. allra sjúkratryggðra
einstaklinga á Íslandi ef ástand þeirra af ein-
hverjum ástæðum krefst innlagnar og meiri
meðferðar. Heilbrigðisstarfsfólk á ekki spít-
alana heldur þjóðin.
Í lok greinar Birgis kemur fram að grunn-
stoðir opinberrar heilbrigðisþjónustu hafi farið
halloka fyrir vaxandi einkavæðingu síðustu
áratugi. Hvar er sú einkavæðing? Umfang
einkareksturs hefur aukist en ekki verður séð
að einkavæðing hafi aukist eins og nú virðist
stefna að í náinni framtíð.
Það vekur athygli að ekki er minnst á endur-
greiðslu vegna kostnaðar á liðskiptiaðgerðum
sem er eins og í leikhúsi fáránleikans eins og
lýst er í títt nefndri grein sem vísað er til.
Hálfsannindi
og sleggjudómar?
Eftir Ágúst
Kárason og
Ragnar Jónsson
Ágúst Kárason
» Sérgreinalæknar hafa unn-
ið eftir samningi milli
þeirra og SÍ og þar er skil-
greint og tilgreint hvað er inn-
an samnings og hvað er utan.
Höfundar eru læknar.
Ragnar Jónsson
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í
landinu og birtir aðsendar greinar alla útgáfu-
daga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar
eru vinsamlega beðnir að nota innsendikerfi
blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir
öryggi í samskiptum milli starfsfólks Morgun-
blaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir ekki
greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla.
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðs-
lógóinu efst í hægra horni forsíðu mbl.is.
Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar
sem liðurinn „Senda inn grein“ er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað
þarf notandinn að nýskrá sig inn í kerfið. Ít-
arlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í
skráningarferlinu. Eftir að viðkomandi hefur
skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að slá
inn kennitölu notanda og lykilorð til að opna
svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólar-
hringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgun-
blaðsins alla virka daga í síma 569-1100 frá
kl. 8-18.