Morgunblaðið - 30.08.2019, Side 8

8 MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. ÁGÚST 2019
Eltak sérhæfir sig í sölu
og þjónustu á vogum
Bjóðum MESTA úrval
á Íslandi af smáum
og stórum vogum
Skúli Halldórsson
sh@mbl.is
Í
samtali við 200 mílur nefnir Jens
sem dæmi að sjávarútvegsfyrir-
tæki hjá einni af helstu sam-
keppnisþjóðum okkar, Noregi,
borgi hvorki kolefnisgjöld,
veiðigjöld, hafnargjöld, vörugjöld né
aflagjöld.
„Stjórnvöld verða að vera með-
vituð um þessar staðreyndir sem og
um almennt rekstrarumhverfi sjáv-
arútvegsfyrirtækja á Íslandi, því
hærri rekstrarkostnaður á Íslandi
verður ekki sóttur í vasa kaupenda
með enn frekari hækkun á verði. Á
mörkuðum okkar í Evrópu, þrátt
fyrir sterka stöðu Íslendinga, ríkir
gríðarlega hörð samkeppni í lang-
flestum tilfellum.“
Regluverkið hamli vexti
Spurður hvernig hljóðið sé í fyrir-
tækjum innan samtakanna bendir
hann á að eins og alltaf séu áskoranir
í rekstri, hvort sem um sé að ræða
fyrirtæki í hefðbundnum sjávarút-
vegi eða í eldi. Þær áskoranir verði
alltaf til staðar.
„En ég tel engu að síður að gang-
urinn sé nokkuð bærilegur. Við, eins
og aðrar atvinnugreinar, störfum í
umhverfi þar sem rekstrargjöld eru
há og skattar og önnur gjöld með
hærra móti. Það er sameiginlegt
verkefni atvinnulífsins að ná fram
lækkun gjalda, einkum trygginga-
gjalds, og einföldun á regluverki sem
er orðið hamlandi fyrir vöxt og fram-
gang margra fyrirtækja á Íslandi í
dag.“
Gjaldið endurspegli gengið
Jens rifjar upp að veiðigjöld síðasta
árs hafi verið algjörlega úr öllum
takti við gengi greinarinnar og raun-
ar höggvið mjög nærri rekstri
margra fyrirtækja í fyrra.
„Veiðigjaldið fyrir árið 2019 er
ákveðin aðlögun að nýrri gjaldtöku
sem tekur gildi 1. janúar á komandi
ári. Það er von mín að ný nálgun á
veiðigjaldið verði til þess að gjaldið
endurspegli betur gengi grein-
arinnar á hverjum tíma, en það getur
tíminn einn leitt í ljós,“ segir hann.
„Hins vegar er það alltaf svo, alveg
sama hvað skatturinn heitir, að eftir
því sem þú kafar dýpra í vasa at-
vinnulífsins í skattheimtunni þá verð-
ur minna eftir til fjárfestinga, ný-
sköpunar, launahækkana og annarra
verkefna. Mín skoðun er sú að minni
skattheimta leiðir af sér frekari sókn
atvinnugreinanna og skattstofn rík-
isins stækkar þar af leiðandi.“
Mikil endurnýjun hefur átt sér
stað í botnfiskveiðiflotanum undan-
farin ár, sem og í uppsjávarflotanum.
Jens segir að slík endurnýjun og fjár-
festingar í flotanum hætti aldrei.
„Við vorum orðin vön því á tímabili
að tuttugu til þrjátíu ára gömul skip
væru nánast „ný“ en nú er hugs-
unarhátturinn orðinn annar. Enn er-
um við með þónokkuð af gömlum
skipum, en ef við ætlum að vera í
fremstu röð meðal fiskveiðiþjóða
verðum við að endurnýja flotann með
tíðari hætti en á jafnvel fimmtíu ára
fresti.“
Loðnubresturinn þungt högg
Loðnubresturinn á liðnu fiskveiðiári
var mikið högg fyrir þau fyrirtæki
sem reiða sig á uppsjávarfisk.
„Sem betur fer búum við svo vel að
fyrirtækin eru öflug og geta tekist á
við áföll sem þessi, en höggið var
mjög þungt engu að síður.
Í þessari umræðu má heldur ekki
gleyma hversu mikil áhrif loðnu-
brestur hefur á samfélögin sem
treysta á vertíðir eins og loðnuvertíð-
ina. Fyrir starfsfólk, þjónustu fyrir-
tæki ýmiss konar og sveitarsjóði var
þetta mikill tekjumissir. Vertíðir eru
enda uppgrip, það er unnið dag og
nótt og tekjurnar eru miklar,“ segir
Jens.
Hundruð milljóna til Hafró
Spurður hvernig honum lítist á
næstu loðnuvertíð svarar Jens að erf-
itt sé að spá fyrir um hana.
„Loðnan er ólíkindatól. Hins vegar
hlýtur þetta að kalla á meiri fjárveit-
ingar til hafrannsókna heldur en ver-
ið hefur,“ segir hann og bætir við:
„Það kom mér svolítið spánskt fyr-
ir sjónir að sjá, með fréttamanna-
fundi og öðru tilheyrandi, að ríkasti
maður Bretlands ætlar að gefa fimm-
tán milljónir á ári næstu fimm ár í
rannsóknir fyrir árnar sínar á
Vopnafirði, á meðan íslenskar út-
gerðir borguðu 130 milljónir til Haf-
rannsóknastofnunar til að hægt væri
að leita að loðnu, bara á þessu ári.
Ég gæti trúað því að íslensk sjáv-
arútvegsfyrirtæki væru búin að
borga undanfarin ár mörg hundruð
milljónir til Hafró, meðal annars fyr-
ir loðnuleit, því svo virðist sem veiði-
gjaldinu sé eytt á öðrum stöðum en í
þjónustu við greinina. Oft hafa fjár-
magnanir sem þessar skilað auknum
kvóta sem skilar sér ekki bara í
auknum verðmætum fyrir fyrirtækin
heldur einnig fyrir þjóðina alla í
formi aukinna útflutningstekjum og
skatta.“
Verðum að halda forskotinu
Harðnandi samkeppni í markaðs-
setningu sjávarafurða erlendis hefur
verið til umræðu undanfarin misseri.
Spurður hvort Ísland sé hreinlega að
verða undir segir Jens að íslenskur
sjávarútvegur sé í ágætri stöðu á
þeim mörkuðum sem hann starfi á.
„Hins vegar er það svo að sam-
keppnin er hörð og það má aldrei
sofna á verðinum. Norðmenn sækja
til dæmis fast inn á marga markaði
okkar. Rússar eru hraðbyri að stíga
inn í tækniöldina þegar kemur að
sjávarútvegi og þar af leiðandi geta
þeir boðið upp á betri vöru en áður.
Íslenskur sjávarútvegur hefur ver-
ið í fararbroddi í nýsköpun og tækni-
væðingu og því forskoti verðum við
að halda áfram. Við búum við mun
hærri rekstrarkostnað en flestar, ef
ekki allar, samkeppnisþjóðir okkar
og því er það mikil áskorun að halda
því forskoti.“
Mikil áskorun að halda forskotinu
Íslenskur sjávarútvegur
er í alþjóðlegri sam-
keppni og býr í dag við
mun hærri skattlagn-
ingu en nokkur annar
sjávarútvegur í heim-
inum. Það er því mikil
áskorun að halda því
forskoti sem Íslendingar
hafa. Þetta segir Jens
Garðar Helgason, for-
maður Samtaka fyrir-
tækja í sjávarútvegi.
Morgunblaðið/Hari
Aldrei má sofna á
verðinum, segir
formaður SFS.
Spurður út í þær tölur, sem fram komu í umfjöllun
á síðu 4, segir Jens það rétt að útflutningur á
óunnum fiski hafi verið að aukast.
„Við sjáum á tölum um afkomu í vinnslum að
kostnaður þar hefur verið að hækka nokkuð skarpt
á undanförnum árum. Eðli máls samkvæmt leita
menn allra leiða til þess að hagræða, enda sam-
keppnin hörð á alþjóðlegum markaði með sjávar-
fang. Við höfum séð ný hús rísa, eins og í Grund-
arfirði og annað er í byggingu á Dalvík. Þetta eru
með fullkomnustu vinnslum í veröldinni og ljóst að
þar meta menn það þannig að ein leiðin til að tak-
ast á við hækkandi kostnað og samkeppni sé að
fjárfesta í nýjustu og bestu tækni sem býðst.“
Allra hagur að auka virði útflutnings
eins mikið og hægt er
„Það er áskorun á öllum tímum að fást við kostn-
aðarhækkanir, hverjar svo sem þær eru. Það er
enginn vafi á því að við munum vinna fisk hér á
landi, en ekki er útilokað að vinnslan breytist og
verði hugsanlega á færri stöðum en nú er. En þá er
til þess að líta að fiskeldi, sérstaklega á Austfjörð-
um og Vestfjörðum, hefur vaxið fiskur um hrygg
og treyst byggðafestu og aukið umsvif í viðkom-
andi bæjarfélögum,“ bendir Jens á.
„Þá má einnig nefna það að fiskvinnslan á
Djúpavogi er að slátra laxi og einnig að vinna hefð-
bundinn bolfisk. Þannig næst mun betri nýting á
fjárfestingum í vinnslunni. Ég sé einnig fyrir mér
að reyna þurfi að auka vinnslu á laxi hér á landi,
áður en hann er sendur út. Og ég tel að sú þróun
muni eiga sér stað, enda æskilegt að auka virði út-
flutnings eins mikið og hægt er. Það er allra
hagur.“
Fiskur fluttur óunninn úr landi í auknum mæli
Leita allra leiða til að hagræða
Ljósmynd/Þröstur Njálsson
Jens Garðar segir það áskorun á öllum tímum að fást við kostnaðarhækkanir, hverjar svo sem þær séu.