Hagskýrslur um sveitarsjóðareikninga - 01.02.1993, Page 9

Inngangur
Introduction
1. Fjármál sveitarfélaga 1989
The development oflocal government finances in 1989
Afkoma sveitarfélaga 1989. Umfang sveitarfélaga eins og
það kemur fram í þessari skýrslu er annað en það sem mælt
er í þjóðhagsreikningum. Munurinn skýrist einkum af því að
hér eru fjármál sveitarfélaga sett fram sérstaklega, en í
þjóðhagsreikningum eru þau talin hluti af starfsemi hins
opinbera í heild. Þetta snertir fyrst og fremst innbyrðis
viðskipti nkissjóðs og sveitarfélaga og þar með hvar ótgjöld
af sameiginlegri starfsemi þessara aðila eru talin. I þjóð-
hagsreikningum eru tilfærslur frá ríkissjóði til sveitarfélaga
færðar sem útgjöld hjá rfkissjóði og koma til frádráttar
vergum (brúttó) útgjöldum sveitarfélaga. I reikningum
sveitarfélaga - og þar með í þessari skýrslu - eru þessar
tilfærslur taldar til tekna hjá þeim og koma þannig á móti
vergum útgjöldum þeirra. Þá koma tekjur af seldri þjónustu
sveitarfélaga til lækkunar á útgjöldum þeirra í uppgjöri
þjóðhagsreikninga og teljast í flestum tilvikum til einkaneyslu.
Hjá sveitarfélögum eru þessar tekjur færðar í tekjuhlið
rekstrarreiknings og eru hluti af ráðstöfunarfé þeirra. Að
síðustu eru öll fjármál Jofnunarsjóðs sveitarfélaga talin hjá
sveitarfélögum í þjóðhagsreikningum. I þessari skýrslu keinur
fram hjá sveitarfélögum eingöngu sá hluti af fjármálum
Jöfnunarsjóðs, sem varðar viðskipti hans við þau, en fyrir-
greiðsla sjóðsins við aðra aðila er ekki meðtalin.
Vægi sveitarfélaga í opinberum fjármálum hér á landi er
fremur lítið samanborið við grannríki okkar á Norðurlöndum.
Arið 1988 voru sveitarfélögin 214 að tölu og hafði þeim
fækkað um tvö frá árinu á undan. Sveitarfélögunum fækkaði
enn frekar á árinu 1989 eða urn eitt og voru því orðin 213 í lok
þess árs. Eins og fjöldi sveitarfélaga hér á landi gefur til
kynna eru flest þeirra tiltölulega lítil og fámenn. Af þessum
sökum er fjárhagur þeirra tiltölulega þröngur og miðast
fjármálastjórn þeirra við að hann sé sem næst í jafnvægi. I
reynd eru það aðeins fáir þéttbýlisstaðir sem geta eða hafa
þörf fyrir að ráðast í stærri framkvæmdir.
I þessari umfjöllun um fjármál sveitarfélaga á árinu 1989
verður í yfirlitstöflum reynt að sýna þau í samhengi við
afkomu þeirra árið á undan. Með því móti fæst gleggri mynd
en ella af helstu breytingum sem urðu á fjárhag sveitar-
félaganna á árinu 1989.1 1. yfirliti er gefin nokkur mynd af
fjármálum sveitarfélaganna þessi tvö ár.
1. yflrlit. Tekjur og gjöld sveitarfélaga 1988 og 1989
Table 1. Local government revenue and expenditure 1988 and 1989
Milljónir króna á verðlagi hvers árs Million ISK at current prices Hlutfall af VLF‘> Per cent of GDP
1988 1989 1988 1989
Heildartekjur 24.657 30.284 9,7 9,9 Total revenue
Skatttekjur 16.475 19.993 6,5 6,5 Tax revenue
þ.a. beinir skattar 10.031 12.055 4.0 3,9 Direct taxes
þ.a. óbeinir skattar 6.444 7.938 2,5 2,6 Indirect taxes
Þjónustutekjur 3.769 4.864 1,5 1,6 Service revenue21
Vaxtatekjur 1.138 1.522 0,4 0,5 lnterest
Tekjur til fjárfestingar 2.632 3.091 1,0 1,0 Capital transfers received
Ymsar tekjur 643 814 0,3 0,3 Other revenue
Heildargjöld 24.910 32.104 9,8 10,5 Total expenditure
Rekstrargjöld 16.462 20.423 6,5 6,7 Operational outlays
Fjármagnskostnaður 1.708 2.375 0,7 0,8 lnterest
Gjöld til fjárfestingar 6.740 9.306 2,7 3,0 Investment outlays
Tekjujöfnuður -253 -1.820 -0,1 -0,6 Revenue balance
Verg landsframleiðsla Gross domestic product
Revenue from service charges and current transfers received