Brautin - 01.05.1998, Blaðsíða 4

BRAUTIN
s
Ognir efnahagslífsins
Undirrituð las nýlega viðtal
við Viviane Forrester vegna
nýútkominnar þýskrar þýðingar
úr frönsku á bók hennar, sem
kalla mætti á íslensku Ognir
efnahagslífsins. Bók þessi seld-
ist í 300.000 eintökum í
Frakklandi og hefur þegar verið
þýdd á níu tungumálum. Samt er
þetta ekki tryllir eða skáldsaga
heldur stjómmálarit og hefur
vakið gífurlega athygli. I
Frakklandi er 12 - 13 % atvinnu-
leysi, milljónir manna eru þar
atvinnulausar. Viðtal þetta
birtist í þýsku blaði, en ég vil
minna á að í Þýskalandi er nú
um 20% atvinnuleysi og því
ekki furða þótt erlendum hafi
fundist þetta eiga við sig.
Viðmælandinn spurði Viviane
Forester hvort hún hefði átt von
á þessum yfirþyrmandi vinsæld-
um bókarinnar; hún svaraði:
-Aldrei! Þegar ég vann að
bókinni sagði ég oft við sjálfa
mig: Ef tíu atvinnulausir lesa
þessa bók og fá í kjölfarið minni
sektarkennd vegna sinna mála
þá hefur vinnan borgað sig. Síst
af öllu átti ég von á þeim
undirtektum sem bókin fékk.
Það getur enginn ímyndað sér
hversu margir hafa skrifað mér
og hringt í mig til þess að segja;
Loks get ég horft á sjálfan mig í
spegli vegna þes að ég hef skilið
að það er ekki mér að kenna að
ég hef ekki ennþá fundið vinnu.
Vivianne Forrester er spurð
hvemig á því standi að hún sem
er bókmenntafræðingur að
mennt skuli rita bók um efna-
hagsmál.
-Hvers vegna skrifaði ég
þessa bók ekki fyrr? spyr ég
sjálfa mig þegar ég verð vör við
það bergmál sem hún vekur -
reyndar frá öllum heimshornum.
Það sannar að allstaðar í
heiminum er fólk að kljást við
vandamál atvinnuleysis og
fátæktar. Alls staðar vakna
sömu spumingar sem lengi hafa
valdið mér áhyggjum. -Það em
mörg ár síðan ég tók að fyllast
andúð þegar ég hlýddi á tal
stjórnarmannanna. Það var alltaf
talað um tímabundna kreppu.
Efnahagur stórfyrirtækjanna
batnaði jafnt og þétt jafnframt
því sem tala atvinnulausra
hækkaði. Eg fór að kynna mér
efnið, varð mér úti um skýrslur
frá alþjóðasamtökum og hag-
reikningafyrirtækja, las blöðin
af miklum áhuga, elti fréttir og
pólitískar útsendingar í sjón-
varpi, og komst að því að
ástandið var miklu verra en ég
hafði ímyndað mér. Ekki störf
fyrir alla.
Hvemig þá? spurði blaða-
maðurinn;
-Það verða ekki störf fyrir
alla. Við skulum gera okkur
grein fyrir því. Vinnan er ekki
lengur driftjöður samfélagsins
vegna þess að hægt er að auka
framleiðslu æ meira með æ færri
starfsmönnum. atvinna er fo-
rréttindi. Yfir þessu þegja
stjórnmálamenn og hagfræðing-
ar.
Verðum við þá að hlíta því,
spyr þýskur blaðamaður, að
áfram verði mikið atvinnuleysi?
-Já svo lengi sem menn leita
ekki í alvöru að lausnum og
valkostum. Og alltaf er verið að
reyna að blekkja okkur með því
að núverandi kerfi sé það sem
gildir. að allir hafi möguleika ef
þeir aðeins reyni, leggi hart að
sér, aðlagi sig, sýni afköst. Þó er
vitað að þeim eru ekki tryggðir
atvinnumöguleikar sem hafa
lokið löngu námi og náð pró-
fum. Sérstaklega kemur þetta
niður á ungu fólki, það er búið
að forrita atvinnuleysi fyrir það.
Vivianne Forrester segir í
bókinni að efnahagurinn krefjist
þess að vinnandi fólki sé útrýmt,
og hún er spurð að því hvort hún
gangi ekki of langt með þessari
fullyrðingu.
-Þeir tímar voru, og alls ekki
fyrir svo löngu, að börn, konur
og karlar unnu 18 stundir á
sólarhring, sex daga vikunnar,
fyrir hungurlús, án orlofs, án
almannatrygginga. Þetta snerist
um áníðslu á mannlegu vinuafli,
arðrán. I dag verðum við að slá
því föstu að til er það sem er
verra en arðrán, nefnilega það
að engin þörf er fyrir mann.
Þýðir það að milljónir manna
verða einskis virði?
-Með rökum hinnar hreinu
arðsemi er maður án fastrar
vinnu, sem lifir á „féló“ eða af
öðrum bótum, „einskis virði“.
Það er langt síðan farið var að
tala niðrandi um „hinn atvinnu-
lausa”, „bótaþegann", og það
gleymist eða því er bægt frá, að
á bak við þetta leynast örlög
milljóna einstaklinga. Það er
þagað yfir því að aldrei verður
aftur atvinna fyrir alla, vegna
þess að hinn vinnandi maður er
fyrir löngu orðinn fyrir, hann er
byrði og kostnaðarliður. Hluta-
bréfin hækka! -Það sýnir bein-
línis öfuguggahátt að hlutabréf
hækka um leið og fyrirtæki
auglýsa stórkostlega fækkun á
störfum. Við verðum að breyta
hugsunagangi okkar, við höfum
ekki lengur rétt á því að gildis-
meta manneskjuna eftir störfum
hennar.
Hvað verður um það fólk sem
situr eftir?
-Eg þori varla að ímynda mér
hvað gæti orðið um þá sem hafa
verið útilokaðir frá vinnu og
tekjum ef einræðisstjórn kæmist
til valda. Oánægja, fátækt,
örbirgð og félagslegt óöryggi er
hin fullkomna gróðurmold fyrir
einræði. Þegar eru til sveitar-
félög sem reka þá úr miðborg-
inni sem ekki eiga þak yfir
höfuðið til þess að eyðileggja
ekki ímynd borgaranna.
Þú hneykslast á því að þeir
sem þurfa að fá stuðning frá
félagslega kerfinu séu kallaðir
bótaþegar?
Heyrist nokkurn tíma að
athafnamenn séu bótaþegar þó
að þeir fái styrki og alls konar
ívilnanir og niðurgreiðslur? Er
þeim nokkru sinni legið á hálsi
fyrir að þiggja greiðslur og
styrki án þessað láta nokkuð af
hendi rakna á móti? Myndi
manni nokkum tíma detta í hug
að kalla erfingja bótaþega af því
að hann hefði aldrei lagt fram
vinnu fyrir peningana sem hann
þiggur? Nei, það er allt heilagt.
En menn benda feimnislaust á
þá sem þurfa að taka við bótum
til þess að geta lifað af því að
búið er að ýta þeim út af vinnu-
markaðnum þar sem þeirra er
ekki lengur þörf. Blygðun og
hræðsla. Hvað kallar þetta fram
hjá þessu fólki? -Hræðslu og
blyggðunarkennd. Atvinnulausir
líta á sig sem einskis virði og
fara með veggjum. Þeir skamm-
ast sín fyrir að hafa ekki fengið
vinnu. Þeir leita sér alltaf vinnu
með þessa blygðunarkennd í far-
teskinu. Þeir blygðast sín gagn-
vart börnum sínum, gagnvart
ættingjum, gagnvart nágrönnum.
Þeir skammast sín fyrir að gera
ekki gagn. Þetta er vítahringur.
Annars vegar eru þeir sem búa
við blygðunina af því að þeir
finna ekki vinnu og hins vegar
þeir sem lifa í stöðugum ótta við
að missa hana. Hvernig gerðist
þetta? Hverjum varð á í messun-
ni? -Öll þessi þróun átti sér stað
fyrir augunum á okkur, en hver
nennir að lesa efnahagsreikn-
inga fyrirtækja, eða viðskipta-
blöð, sem maður getur þó
hvenær sem er orðið sér úti um?
Við ráfum um í þoku stuðlaðra
rakara og stuðlaðrar hugsunar.
Okkur hættir um of til að leggja
ábyrgðina á stjómmálamennina,
á stjórnendur fyrirtækja, á sér-
fræðinga sem hljóti jú að bjarga
þessu. Þeir gera það, en með
sínum hætti. Með sínum rökum.
Þeir eru undir geysilegum
þrýstingi af því að þeir eiga að
ná inn hagnaði af rekstrinum.
Menn hugsa þannig: Á meðan
fyrirtækin ganga vel, þá gengur
ríkinu vel, það er að segja okkur
öllum. Það er þægilegra og
auðveldara að stirðna í tálvonum
en að horfast í augu við
veruleikann. Ertu að vísa til
fjölþjóða fyrirtækjanna? Vissu-
lega. Þau em orðin eins konar
sýndarfyrirbrigði. Þau gefa
tóninn. Þeirra er hið sanna vald,
efnahagsvaldið, sem fyrir löngu
er hætt að þekkja landamæri.
Þau hóta að flytja sig ef þau sjá
Framhald á 2. síðu
BRAUTIN
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn í Vm.
Ábm.: Guðmundur Þ. B. Ólafsson
Prentun: Eyrún ehf.
ÁNETINU: #
W
þitt eigið útibú!
www.isbank.is
»> Heimilisbókhald
► Reikningsyfirlit
► Kreditkortayfirlit
► Viðskiptayfirlit
► Upplýsingar um gengi
► Leitun í þjóðskrá
► Lánaútreikningur
► Yfirlit hjá Lánasjóði íslenskra
námsmanna
► Millifærslur
► Greiðsla reikninga
► Yfirlit fjárhagslegra aðgerða
► Kaup á hlutabréfum
► Yfirlit yfir stöðu reiknings og síðustu
færslur regluiega á tölvupósti
► Viðvaranir um stöðu reiknings
á tölvupósti
► Stofnun reikninga
► Stofnun í spariþjónustu
► Upphafsmynd að eigin vali, m.a. með
upplýsingum um stöðu reiknings,
kreditkorts o.fl.
ÍSLANDSBANK!
Vestmannaeyjum
IJÖr s félð
Það er alltaf mikið fjör hjá unglingunum í Féló, sem nær
sennilega hápunkti á árshátíðinni þar sem Pizzu fjalli er
sporðrennt, kosið nýtt Unglingaráð, það gamla hvatt, og
fjölbreytt skemtiatriði eru stór þáttur í hátíðarhaldinu, sem
gamla Unglingaráðið ber hita og þunga af. Myndirnar hér á
síðunni sýna unglingana í sínu rétta stuði á hinum ýmsu
uppákomum sem á dagskrá félagsmiðstöðvarinnar
hafa verið í vetur.