Þjóðólfur - 27.04.1942, Blaðsíða 2

2

ÞJÖÐÖLF.UE
Hrynur þjóOveldiO öOru sinni ?
ÁSTURLUNGAÖLD deildu nokkrar höfuöættir landsins um
yfirráö í landinu og fóru meö hemaði hver á hendur
annarri. Þjóðin glataöi mætti sínum og aöstöðu til þess
að standa gegn erlendri ásælni. ÞjóðveldiÖ hrundi og ls-
lendingar in-ðu ánauðugirþegnar erlendra konunga um
nálega sjö aldir.
Nú deila pólitískir stéttaflokkar um völdin af þvilíku
kappi, að sameiginleg vandamál þjóðarinnar og sjálf
stjórn landsins verður að þoka fyrir sérhagsmunum flokk-
anna og pólitískum hemaði. Af þessu hlýtur að leiða sams-
konar ástand eins og það, sem leiddi til hrunsins í Þýzka-
landi, Frakklandi og víðar. Litiö verður á íslendinga eins
og stjórnmálalega óvita. Þjóðveldið hrynur öðru sinni og við
komumst undir sterka erlenda og innlenda einræöisstjórn.
Ríbísstjórn var engin
Innanlandsófriður íslendinga á
13. öld og afleiðingar hans var
hvorttveggja markað djúptækri
veilu hinnar fornu þjóðveldis-
skipunar landsins. Svo mjög ótt-
uðust mennimir, sem fyrstir
byggðu landið, ofurvald þjóðkon-
unga, að er þeir tóku hér upp
lögsögu og dóma létu þeir undir
höfuð leggjast að setja þjóðinni
sameiginlegt framkvæmdavald.
Aðiljar í deilum vom sjálfir látn
ir um það, að fullnægja dómsúr-
slitum, öræfin urðu fangelsi saka-
manna. Agaleysi, ofbeldi, rán-
skapur og manndráp urðu ein-
kenni þessa þjóðfélagsvanskapn-
aðar, sem hér staðfestist fyrstu
aidirnar.
En er nokkrar af höfuðættum
landsins hófust til ófriðar kom
veikleiki þjóðskipimarinnar glogg-
lega í ljós. Sturlungar, Ásbirn-
ingar, Oddverjar og Haukdælir
efldu flokka til hemaðar og yf-
irráða í landinu. Vígaferli, brenn-
ur og hverskonar níðingsverk
færðust í aukana. Ættunum
blæddi út í hvern stórorustunni
af annarri. Og er fylkingar ætt-
anna þynntust og dreifðust, og
þjóðin gerðist þreytt í stó'ðugum
ófriði, varð erlendri ásælni hægt
um vik. Vegna vöntunar á inn-
lendu úrskurðarvaldi tóku íslend-
ingar sjálfir að skjóta deilum
sínum imdir úrskurð Noregskon-
ungs. Við eignuðumst okkar
Kvisling, þar sem var Gissur jarl,
sem eins og aðrir kvislingar allra
alda réðist fyrst gegn höfuðsetri
andans og snillinnar og myrti
Snorra Sturluson í Reykholti.
Islendingar á 13. ó'ld stóðu enn
á fmmstigi mannlegrar þjóðskip-
unar, þar sem ættir landnáms-
manna og höfðingjar þeirra fóru
með forráð í byggðarlögum og
lágu í stöðugum ófriði sín á milli.
1 landinu var ekkert vald, er
gæti skipað málum og úrskurðað
deilur eftir réttum lögum. Jafn-
vel dómar á Alþingi urðu vopna-
dómar. Stjómskipun var því raun-
ar engin í landinu, heldur aðeins
hervald dreifðra flokka, sem
drápust niður hverjir fyrir öðr-
um. Öfamaður þeirra varð eftir
tilefnum og sá mesti, sem verða
má, er þeir urðu stjómarfars-
legir þrælar erlends valds um
margar a.ldir niðurlægingar og
sárra þjáninga.
Fyrrum defldu aeffír, Nú
deíla sféffaflobfear
Atvinnuvegir Islendinga til
foma voru næsta fábreytilegir.
Þjóðin greindist að vísu í stétt-
ir, ekki eftir atvinnubrögðum
heldur eftir mannréttindum.
Þrælamir drýgðu erfiðið meðan
hinir frjálsbomu menn ástunduðu
mannvíg og illdeilur. — Atvinnu-
^rögð íslendinga hafa nú tekið á
sig ærið breytta skipun. öld vél-
tækninnar og uppgripanna hefur
risið yfir okkur eins og aðrar
þjóðir. Atvinnuvegir okkar hafa
gerzt fjölbreytilegri og stórvirk-
ari. Við höfum um leið greinzt
í stéttir eftir atvinnubrögðum og
í stjóramálafylkingar eftir at-
vinnustéttum. Áður fyrri réðu
goðar og ætthöfðingjar fyrir her-
flokkum og bmtu undir sig lands-
hluta. Nú ráða fyrir pólitískum
stéttarflokkum stjórnmálaforingj-
ar, sem hafa reynzt öðrum mönn
um hæfari og slyngari til áróðurs
og lýðæsinga.
Það skiptir raunar einu og
sama máli hverskonar svipmóti
átog flokkanna varpa yfir sig
hið ytra. Dýpsta rót allrar stjórn-
málabaráttu nútímans er ágrein-
ingurinn um skiptingu verðmæt-
anna milli samvirkra framleiðslu-
aðilá. Og méinsemd stjóramála-
baráttunnar er sú, að réttlætisins
i þessu höfuðágreingsmáli mann-
anna er ekki leitað, heldur eru
hendur látnar skipta. Flokkar
eru efldir og flokksvaldi beitt.
Dýpstu rök og rannsókn mála er
lítils metin, en áróður, lýðskrum
og ofstæki eru sigursælust vopn.
Hópþyrpingar heimskunnar er
kærasta fyrirbrigði flokksforust-
unnar, hvar sem litið er og hverj-
ir, sem í hlut eiga.
Enn skorfír frausfa
vafdskípun \
Stjórnskipun íslendinga er með
sama sniði gerð og í öðrum svo-
efndum lýðræðisríkjum, þar sem
þjóðimar hafi greinzt í pólitíska
stéttaflokka. Enda þótt svo eigi
að heita, að við höfum yfir okk-
ur ríkisstjórn, þá er hún hverju
sinni stjóm flokks eða flokka.
Enn brestur því á trausta og ó-
tvíræða valdskipun. Flokksum-
áyggjan og kjósendadekrið situr
ávallt í fyrirrúmi og ráðherrar
hlaupa frá völdum, þegar flokk-
arnir telja sér það henta. Al-
þýðuflokkurinn kippti ráðherra
sínum úr ríkisstjórninni 8. jan.
síðastliðinn, til þess að skapa sér
sterka vígstöðu í bæjarstjómar-
kosningunum. Nú boðar Fram-
sóknarflokkurinn, að hér verði
stjórnlaust. land einhvern næstu
daga,. ef þingmeirihlutinn gangi
á móti honum í ákveðnu máli.
Slíkir verða stjórnarhættir þar,
sem flokksvaldið ræður. Og meö
fjölgun flokkanna vex öngþveÍL-
iö. Þegar flokkarnir í Þýzka-
landi voru orðnir 46 að tölu
hrundi þingveldið og einræðis-
stjóm tók við völdum. Á 70 ára
lýðveldisskeiði Fraltklands urðu
106 sinnum stjórnarskipti. Upp-
lausnin þar í landi var í raun
iéttri alger orðin, þegar hinn
þýzki her velti sér yfir landið.
— Stjórnskipun okkar og stjórn-
arfar er haldin samskonar mein-
semdum og þeim, er leitt hafa
til hruns og byltinga í ýmsum
löndum og stefnir til einna úr-
slita. Flokkarnir verða einn góð-
an —- eða máske ekki góðan —
veðurdag losaðir við áhyggjur af
tilvist sinni og baráttu og hóp-
ur áræðinna manna tekur völdin
sínar hendur. Er þá komið und-
ii fremur ólíklegum atvikum, ef
vel tekst til um slíka menn.
Og nú kvað vera barizf
fyrir réltlœlí
Valdskákin, sem nu er tefld á
Alþingi, er næsta fyrirlitleg frá
öllum hliðum skoðuð. 1 fyrra
urðu næstum allir þingmenn á
einu máli um það, að nauðsyn
bæri til að brjóta stjórnarskrána,
til þess að bjarga þjóðinni. Nú
virðast þær röksemdir orðnar
þinginu einskis virði, enda þótt
ástæður séu hinar sömu og þá,
af því að flokkarnir þykjast ekki
geta lengur komizt hjá því að
reyna með sér við kjósendur.
Þannig gerir þingið sig bert að
öðruhvoru af tvennu: að hafa log-
ið að þjóðinni í fyrra eða virða
einskis nauðsyn hennar í ár. —
Og svo eru þingmenn hneykslaðir
og liissa yíir því, ef á brestur
virðingu manna fyrir slíku þingi.
Eða hvernig má því þingi hlotn-
ast virðing, sem þannig óvirðir sig
sjálft.*
Og nú kvað vera barizt fyrir
réttlætinu. Flokkana hungrar og
þyrstir eftir réttlæti! Einnig það
er argasta fals. Flokkamir togast
ekki á um rétta skipun mála,
þeir togast á um vald. Kák-
breyting sú, sem er fyrirhuguð
á kjördæmaskipun og kosninga-
tilhögun í landinu er ekkert ann-
að en hrákasmíði, til þess ætl-
uð að skáka valdi milli flokka
á Alþingi, og mun því mjög
fjarri fara, að við með því einu
færamst hænufeti nær réttlátri
lausn mestu vandamála þjóðar-
innar.
Mín persónulega skoðun er sú,
að Alþingi hafi með stjórnar-
skrárbrotinu í fyrra framið ger-
ræði gagnvart þjóðinni, sem ekki
verður aftur tekið og aldrei verð-
ur bætt. Skiptir því litlu máli,
úr því sem komið er, hvort kosn-
ingar frestast árinu lengur eða
skemur. Eg tel það ennfremur
meira en vafasamt, að við nýjar
kosningar yrði skipt um stjórnar-
forustu til bóta. Ýmsir þeir, sem
nú standa framarlega í fylkingar-
brjósti flokkanna munu eiga við
Framh. á 4. BÍðu,
* Þegar þetta er ritaö er nýlega fram
komin þingsályktunartillaga Gísla Sveins-
sonar,. sem verður vel fallin prófraun á
flokkana um þetta efni. /. Þ.
52525252525252525252535252525212525252525252535252
52 52
52 52
52 GLEÐILEGT SUMAR! 12
52 m $2
|2 Belgjagerðin, Laugaveg 74. |2
52525252525252525252535252525252525253525252525252

52
52
52
12
52
n
GLEÐILEGT SUMAR!
Raftækjaverksmiðjan h.f.
Hafnarfirði
52
52
52
52
52
52
52525252525252525252525252525252525252525252525252
5^525252525252525252525252525252525252525252525252
53 a
53 g
52 GLEÐILEGT SUMAR! 52
53 53
52 Landsmiðjan. 52
52 52
525252525252525252525252525252525252525252525252 52
52525252525252525252525252525252525252525252525252
52 12
52 52
52 GLEÐILEGT SUMAR! 52
52 52
52 Sælgætisgerðin Víkingur. H
52525252525252525252525252525252525252525252525252
§525252525252525252525252525252525252525252525253
52 52
52 52
52 GLEÐILEGT SUMAR! 52
52 52
§ Verzlun Sigurðar Halldórssonar. 52
52 52
525252525252525252525252525252525252525252525252 52

GLEÐILEGT SUMAR!
Lúllabúð.

GLEÐILEGT SUMAR!
H.f. Eimskipafélag íslands.
GLEÐILEGT SUMAR!
V eggf óðursverzlun
Victors Helgasonar.
GLEÐILEGT SUMAR!
Ofnsmiðjan h.f.
GLEÐILEGT SUMAR!

Sanítas.