Þjóðólfur - 10.08.1942, Blaðsíða 4

Sexfugur:
Jón H. Þorbergsson
bóndí á Laxamýrí
Fyrir rúmri viku síðan átti Jón
H. Þorbergss., bóndi á Laxamýri
sextugsafmæli. Hann fæddist að
Helgustöðum í Reykjadal 31.
júlí 1882 og ólst upp við algeng
sveitastörf. Haustið 1906 fór Jón
utan til búfræðináms og dvald-
ist í Noregi og Skotlandi um
þriggja ára skeið. Hann lagði
sérstaka stund á að kynnast
sauðfjárrækt í þessum löpdum
og afla sér sem' yfirgripsmestrar
fræðslu um þá hlið landbúnað-
arins. Eftir að Jón kom heim
aftur gerðist hann ráðunautur
Búnaðarfélags íslands í sauð-
f járrækt. Gegndi hann því starfi
um 10 ára skeið eða til ársins
1919. A því tímabili fór hann
þrívegis utan til frekara náms
og kynningar.
Jón hefur komið mjög við
sögu búnaðarmála á íslandi.
Hann hefur þráfaldlega ferðast
um allt landið og þannig aflað
sér yfirgripsmikillar þekkingar
um málefni landbúnaðarins. —
Hann hefur beitt sér fyrir fjöl-
mörgum nýmælum í búnaðar-
málum og áratugum saman
staðið í fremstu röð um félags-
leg málefni bændastéttarinnar.
Hann átti árum saman sæti á
Búnaðarþingi, var í stjórn Bún-
aðarsambands Kjalarnessþings
og átti frumkvæði að stofnun
Búnaðarsambans Suður-Þingey-
inga. Hann hefur ritað mikið
um landbúnaðarmál og almenn
landsmál, og var um skeið einn
af útgefendum búnaðarblaðsins
„Freyr“.
Jón H. Þorbergsson hefur búið
á tveim af nafnkunnustu höfuð-
bólum landsins, Bessastöðum á
Álftanesi og Laxamýri í Þing-
eyjarsýslu. Hann er djarfur
maður og stórhuga, einarður í
framgöngu og drengur góður.
Kvæntur er hann Elínu Vigfús-
dóttur frá Gullberastöðum í
Borgarfirði. Hefur þeim hjónum
orðið sex barna auðið, fjögurra
sona og tveggja dætra.
ilm moldsfeypu
Framhald af 2. síðu
grunninn. Einangrunarlag til varn-
ar raka er látið eins og venja er.
Steypumótin eru höfð í lögun eins
og hlerar eða bretti, búin til sitt
í hvoru lagi, en tengd saman með
járnteinum, þegar þau eru notuð.
Brettin eru höfð um 10 fet á lengd
og 2i/2 fet á breidd, gerð úr hálfs
annars þumlungs þykkum plægðum
borðum úr þurrum og léttum yið.
Þau eru hefluð vel slétt þeim megin,
er að steypunni veit. Á ytri hlið
eru negldir okar og handföng, svo
að auðveldara sé að færa þau
til. Járnteinarnir eru látnir ganga
gegnum okana neðan til og ofan til.
Er búið svo um enda þeirra, að hægt
sé að kippa* þeim út og setja þá í
aftur, þegar mótin eru færð. Enn-
fremur þarf að vera hægt að þvinga
mótin saman utan um steypuna.
Þykkt veggja er venjulega höfð 18
þumlungar, þó má hafa hana 20—30
þml. ef vill. Þegar búið er að steypa
full mótin, eru járnteinarnir dregn-
ir út og mótin færð um breidd sína
ofar, teinarnir látnir í þau aftur
og búið um þau eins og áður. Er
þannig haldið áfram, þangað til
veggurinn er orðinn pægilega hár.
Gæta verður þess, að mótin standi
nákvæmlega lóðrétt. Allir útveggir
eru helzt teknir fyrir í einu lagi.
Niðurlag næst.
Míólkurmálíð
Framhald af 1. síðu.
framleiðslu og sölu mikilsverð-
ustu fæðutegundar almennings,
að það sé víðs f jarri því að vera
samboðið siðuðu þjóðfélagi.
Þriðjungi landsmanna er ætlað
að neyta mjólkur, sem er fjör-
efnasnauð fæða, framleidd ó-
eðlilega fjarri neyzlustaðnum,
flutt ókæld um langar vega-
lengdir í ófullnægjandi ilátum
og hreinsuð til málamynda í lítt
hæfri hreinsunarstöð.
Gleggstu dæmin.
Skeytingarleysið fyrir
hagsmunamálum neytend-
anna og skammsýnin í
rekstri þjóðarbúsins hefur
gerigið svo langt, að sam-
tímis því, sem ríkisvaldið
hefur lagt stein í götu
mjólkurframleiðslunnar á
bæjarlandinu, hefur sér-
staklega verið hvatt til auk-
innar kartöfluræktar á
erfðafestulöndum bæjarins.
Nú skiptir það að sjálfsögðu
engu fyrir neytendur í
Reykjavík, hvort kartöflur
eru fluttar á markað í bæn-
um austan úr Skaptafells-
sýslum eða innan úr Soga-
mýri. En það er mikilsvert
atriði fyrir Reykvíkinga, að
mjólkin sé framleidd eins
nærri bænum og unnt er.
Fyrirlitningin fyrir al-
mennri heilbrigði og skyn-
samlegri skipulagningu
f raml eiðsluháttanna villir
ekki á sér heimildir í slík-
um ráðstöfunum sem þess-
um.
Eru Reykvíkingar neyddir |
til að lúta Sveinbirni?
Ríkisvaldið setti þröngsýnan
og ofstækisfullan mann austur
á Rangárvöllum yfir mjólkur-
söluna í Reykjavík. Þessi mað-
ur virðist eiga þá eina hugsjón
í sambandi við stjórn sína á
mjólkurmálunum að misbjóða
neytendum í Reykjavík og gera
lögmál heimskunnar og þröng-
sýninnar ráðandi um fram-
leiðslu og sölu neyzlumjólkur
fyrir höfuðstaðinn. Maðurinn er
sendur Reykvíkingum sem eins-
0-0000000000000000
Orðsendíng frá Þjóðólfí
Póstkröfur hafa nú ver-
ið sendar til þeirra, er enn
eiga ógreiddan fyrri árs-
helming. Jafnframt skal
vakin athygli á því, að á-
skriftargjald fyrir síðara
misseri þessa árs er fallið í
gjalddaga.
Þess er vænzt, að áskrif-
endur bregðist fljótt og vel
við að innleysa kröfurnar.
Nýir áskrifendur eru
þeðnir að gefa sig fram í
síma 2923 eða skrifa til
af$rjíðsltinnnr LatiL 4
Box 761
00000000000000000
konar flugumaður. Honum var
fegnin forsjá þess máls, er fyrst
og fremst varðaði Reykvíkinga,
með það fyrir augum, að hann
yrði þeim í hvívetna til ógagns.
Og forráðamönnum Reykjavík-
ur bæjar virðist hafa verið ein-
kennilega ljúft að lúta ofríki
flugumannsins. Blöð þeirra hafa
að vísu haldið uppi smávegis ó-
notum í garð skipulagshátta
mjólkurklerksins. En málið hef-
ur aldrei verið tekið raunhæf-
um tökum. Ráðamenn bæjarins
hafa forðast að eygja þann
möguleika að neyta að beygja
sig. En þó er hann augljós hverj-
um manni, sem um málið hugs-
ar.
Flugumennskan er ekki
óhjákvæmileg.
Reykvíkingar eru ekki neydd-
ir til að þola flugumennskuna í
meðferð mjólkurmálsins. Eða
mundu þeir þykjast til þess
neýddir að lúta forsjá manna
austur á Rangárvöllum um að
leggja til bæjarins vatnsæðar,
ef til þess væri þörf? Vafalaust
ekki. En hér er um tvö hliðstæð
mál að ræða. Hvorttveggja eru
sameiginleg velferðarmál bæj-
arbúa, sem þeir hljóta að leysa
með félagslegu átaki. Mjólkur-
framleiðsla fyrir höfuðstaðinn
og sala mjólkurinnar í bænum
mundi fyrir löngu vera komin
í viðunandi horf, ef bæjarbúar
hefðu átt því láni að fagna að
velja sér dugandi forráðamenn.
Reykvíkingar geta leyst mjólk-
urmálið sjálfir og án þess að
látast vita af því, að til sé nokk-
ur sá maður í þjóðfélaginu, er
áunnið hefur sér nafnbótina
„mjólkurklerkur“. Bæjarfélagið
getur rekið stórbú 1 nágrenni
bæjarins eða stutt einstaklinga
til að koma undir sig fótum við
slíkan rekstur. Reykvíkingar
geta samið við mjólkurbú aust-
an fjalls um kaup á mjólk að
því tilskyldu, að mjólkin sé
kæld á sómasamlegan hátt og
flutt í hæfum ílátum á mark-
aðsstaðinn. Þeir geta komið sér
upp vandaðri mjólkurstöð til að
hreinsa mjólkina. Um lausn
málsins þarf ekki að eyða einu
orði við sr. Sveinbjörn Högna-
son.
Flugumennskan í með-
ferð mjólkurmálsins væri
fyrir löngu kveðin niður
með öllu, ef ekki hefðu val-
izt til forustu með Reyk-
víkingum þeir menn, er
aldrei eygja kjarna málanna
fyrir auvirðilegu pexi um
aukaatriðin. Og það tekst
ekki til langframa að virða
að vettugi kröfur þriðja
hluta landsmanna um eðli-
lega hollustuhætti í fram-
leiðslu og meðferð helztu
neyzluvöru þeirra.
er miðstoð verðbréfavið-
skiptanna. — Sími 1710.
ííWWí-JW
Dægarinál
Framhald af 1. síðu.
sín, heldur er val í foringjastöður
hersins einskorðað við hinn gamla
metorðastiga í hernum. Þetta á sér
stað í landher, flugher og flota.
3. Stjórn hermálefnanna, svo og
stjórn hinna hversdagslegu hluta á-
samt iðnaðarframleiðslu þjóðarinnar,
er ofurseld skriffinnskubákni, sem
hvorki að því er snertir skipulag,
þjálfun eða þekkingu, er starfhæft,
ekki einu sinni á friðartímum, hvað
þá á stund hins alvarlegasta háska.
UMMÆLI SEM ÞESSI eru líkleg til
að vekja menn til athygli víðar en
í Bretlandi. Við Islendingar eigum
ekki í stríði. En við búum við þjóð-
félagshætti, sem með hverjum degi
sýn^ það betur og betur, að þeir eru
ekki til frambúðar. Skyldum við ekki
finna æðimargt sameiginlegt með veil-
unum í okkar þjóðfélagi og veilun-
um, sem John Gordon lýsir í stjórn-
háttum brezka heimsveldisins? Eru
ekki sérhagsmunirnir drottnandi vald
í þjóðfélaginu þar eins og hér? Eru
ekki forréttindin sett í öndvegið? Er
ekki hin skefjalausa flokkastreita jafn
háskalegt þjóðfélagsmein hér eins og
þar?
FLEIRI UMMÆLI brezkra blaða
nú upp á síðkastið eru hin athyglis-
verðustu og vel þess vert, að þeim
sé gaumur gefinn. Eitt brezku viku-
blaðanna birtir greinaflokk um tíma-
mót þau, er brezka þjóðin lifi nú.
Þykir Þjóðólfi þess vert að gefa
smám saman yfirlit um ýmislegt það,
er fram kemur í hinni almennu gagn-
rýni brezkra blaða á skipulagshætti
sem sniðinn var þröngur stakkur fá-
tæktar og örbirgðar fyrir aðeins einum
aldarfjórðungi síðan.
AÐSTAÐAN Á VÍGSTÖÐVUNUM
er með svipuðum hætti og um
síðustu helgi. Þjóðverjar halda áfram
sókn sinni suður í Kákasus og aust-
ur að Volgu. Rússar verða yfirleitt
að láta undan síga en virðist takast
að haga undanhaldi sínu á skipuleg-
an hátt. Verjast þeir afburðavel sem
fyrr og vinna þýzka hernum vafalaust
mikinn geig.
Ráðandi menn í London og
Washington hafa nú látið niður falla
allt tal um n’ýjar vígstöðvar á megin-
landi Evrópu á þessu sumri. En kröf-
ur almennings í Englandi og Banda-
ríkjunum um innrás á meginlandið og
aukna aðstoð við Rússa gerast æ há-
værari með hverjum degi. Hafa verið
haldnir fjölmennir útifundir í Lond-
on til að lýsa þessum kröfum. Taka
blöðin yfirleitt undir þær, en menn
nákomnir stjórnarvöldunum, vara við
að freista innrásar, ef hún hafi ekki
verið rækilega undirbúin.
KAFBÁTAHERNAÐUR Þ.JÓÐVERJA
er með sama hætti og fyrr. —
Sverfur skipatjónið mjög að Banda-
mönnum. Hafa komið fram raddir
um það vestan hafs að freista að taka
upp flutninga í lofti í stórum stíl, því
að tilgangslaust sé að smíða skip til
að láta sökkva þeim jafnóðum. —
Lofthernaður í Vestur-Evrópu er með
svipuðum hætti og fyrr. Bretar og
Þjóðverjar gera árásir hvorir á ann-
ars borgir. Bretar hafa tvívegis gert
,,þúsund flugvéla árásir“ á þýzkar
borgir, en hafa síðan látið staðar
numið með árásir í svo stórum stíL
Hiríngíð í sima
2923
þeirrar þjoöar, er um langt skeið het-
ur drottnað yfir öllum helztu auð-
lindum jarðarinnar, en bíður þó hverja
hrakförina á fætur annarri fyrir þjóð,
og gcrszt áskríf~
endur ad Pjóðólfi
Neftóbaksumbúðir keyptar
Kaupum fyrst um sinn umbúðir af skornu og óskornu nef-
tóbaki sem hér segir:
1/10 kg. glös með loki kr. 0.42
1/5 — glös — — — 0.48
1/1 — blikkdósir .... — — — 1.50
1/2 — blikkdósir (undan
óskornu neftóbaki) — 0.75
Dósirnar mega ekki vera ryðgaðar og glösin verða að vera
óbrotin og innan í lokum þeirra sams konar pappa- og gljá-
pappírslag og var upphaflega.
Keypt verða minnst 5 stk. af hverri tegund.
Umbúðirnar verða keyptar í tóbaksbúð vorri í Tryggva-
götu 8, fjórðu hæð (gengið inn frá Vesturgötu) á þriðjudög-
um og fimmtudögum kl. 2—5 síðdegis.
TÓBAKSEINKASALA RÍKISINS.
Líffð ínn í
Bökaverzlun ísafoldar
Allar nýjair bækur úf~
lendar og ínnlendar
,**>*>*>*>*>*>-<*^*X**><**> *>*>•>