Þjóðólfur - 30.08.1943, Side 2

2

Nýungap

ÞJOÐÓLFUR
Framh. af 1. síðu
„Áfia n ztia fs’véggu ri n n64
Eftir fyrra stríðið kom þráð-
lausa talið og útvarpið í al-
menna notkun. En í stríðinu
hafði uppfyndingunni verið
haldið leyndri. — I þessu stríði
eru ýmsar endurbætur á hag-
nýtingu rafbylgjulögmálsins
(elektronics), komnar í notk-
un til stríðsþarfa. Og er því
spáð, að eftir stríðið muni ýms-
ar uppfyndingar á þessu sviði
koma í notkun og valda álíka
straumhvörfum á ýmsunf svið-
um daglega lífsins eins og út-
varpið gerði á sínum tíma. Hér
skal drepið á nokkrar upp-
fyndingar á þessu sviði:
„Radar“.
Blöðin hafa þegar minnst á
undratæki eitt, sem notað hef-
ur verið til að finna óvinaflug-
vélar, sem nálgast hvort sem er
í myrkri eða þoku, og ákveða
bæði stefnu þeirra og fjarlægð.
— Þetta sama tæki telja menn
að öll skip fái eftir stríðið, lag-
að til að koma í veg fyrir á-
rekstur t. d. á kletta, ísjaka eða
önnur skip.
Endurbætt útvarpstæki.
Það hafa verið framleiddir
svonefndir FM útvarpsviðtakar,
sem sagðir eru miklu betri og
lausari við truflanir en hinir
gömlu. Þeir skili bæði tali og
tónlist miklu skýrar og náttúr-
legar.
Myndvarpið.
Útvarp mynda var að byrja
að breiðast út í Bandaríkjun-
um í stríðsbyrjun. Atta mynd-
varpsstöðvar höfðu verið reist-
ar og um 10.000 myndaviðtak-
ar seldir. Áætlað er að fimm
árum eftir stríðslokin verði um
200 stöðvar teknar þar til
6tarfa. Viðtakar verði þá fram-
leiddir í stórum stíl og ekki
dýrari en um 50 dollarar hver.
Þráðlausa talið.
Lið Vestmanna í Norður-
Afríku og þá ef til vill hér
einnig, kvað hafa þráðlaus tal-
tæki, sem hægt er að bera með
sér, því að þau vega aðeins 2—
3 kíló. Álitið er, að þau muni
breiðast út eftir stríðið, þótt
varla muni þau fyrst um sinn
útrýma símatækjunum, frekar
en loftskeytin hafa útrýmt rit-
símanum.
Rafbylgjuhitun.
Miklar framfarir liafa orðið
á hitun með rafbylgjum. Þær
eru nú notaðar til að bræða,
logsjóða, brasa og lóða saman
málma, sömuleiðis til að herða
jám og stál og við límingar og
þurrkun á krossvið. Alllangt er
síðan farið var að nota stutt-
bylgjur við lækningar og til að
hita upp sjúka limi manna og
innýfli (díatermí). Nú er tal-
ið að þessi aðferð verði bráð-
lega notuð almennt við suðu og
steikingu matvæla, vegna þess
hvað hún er fljótleg og þægileg.
Það muni ekki þurfa nema fá-
ar mínútur til að sjóða matinn.
Eldabuskur verði þannig með
öllu óþarfar á venjulegum
heimilum.
Lækningar.
I stríðunum á undan fyrra
heimsstríðinu segja skýrslur
Bandaríkjamanna, að helming-
ur þeirra manna, sem komust
á sjúkrahús, hafi dáið. 1 fyrra
heimsstríðinu fór lækningum
svo mikið fram, að dánartalan
fór niður í 7—15 af hundraði.
En af þeim sem særðust í Pearl
Harbor árásinni dóu aðeins 4
af hverjum 100 er komust á
sjúkrahús.
Varnarlyfin.
Áður var talið hættulegt fyr-
ir líf manna, ef þeir lágu særð-
ir meira en 8 klst. áður en þeir
komust undir læknishönd. —
Nú er talið almennt að ekki
hlaupi skemmd í sár enda þótt
líði 1—2 sólarhringar áður en
um þau er búið. Er það því að
þakka, að hermenn bera með
sér hin nýju súlfa-lyf og ýmist
taka þau inn eða strá þeim í
duftformi á sár sín.
Blóðgjafir
Fjöldi særðra manna dó áð-
ur af blóðmissi, eða af því að
missa blóðvatn, sem gerði að
blóðið þykknaði um of. Þess-
vegna var farið að safna blóð'i
úr heilbrigðum mönnum til að
hafa til taks bæði í stríði og
þegar slys bera að liöndum. —
Nú nota Vestmenn þurkað
blóðefni, sem fljótlega er hægt
að leysa upp og nota eins og
nýtt blóð. Reynsla hersins í
Norður Afríku kvað hafa gef-
Framh. á 3. síðu.
IV.
ST E. 01. Sveinssonar á hor-
tittum og málvillum er ekki
með öllu óskiljanleg, ef taka
má mark á því, er hann ritar.
I formálanum fyrir VIII. bindi
„ísl. Fornrita“ lýsir hann (bls.
CXII) skoðun sinni á vísnaskýr-
ingum og forntextum. Þar kveð-
ur liann svo að orði: „Um forn-
texta, sem ekki er sannanlega
afbakaður, er þrennt til: 1)
GœSi hans stafa frá geymd,
sem er eldri, en söguritarinn.
2) stafa frá réttri getgátu sögu-
ritarans. 3) Þau stafa frá rangri
getugátu hans“. (Leturbr. gerð-
ar af mér).
M. ö. o., hvort sem afritar-
inn liefur getið sér rétt til eða
rangt um það, hvað stafirnir í
frumritinu skyldi tákna, þá er
afritið gæða forntexti.
E. Ól. Sv. segir síðar, að Sig.
Nordal prófessor hafi farið yf-
ir handrit sitt, og S. N. og
þrír menn aðrir lesið prófark-
ir. Engum þessara manna virð-
ist liafa þókt neitt athugavert
við þessa kenningu E. Ól. Sv.
um það, að engi sé greinarmun-
ur góðs og ills, rétts og rangs.
og eiga það undir höppum,
að því takist að sprengja
skarð í „vegginn“ — og
styðja lið þetta með fallhlífa-
liði, er réðist á flugvelli, til
að hertaka þá og flugvélarn-
ar á þeim?
Ef við notum fyrri aðferð-
ina, verða Þjóðverjar við
öllu búnir, þegar her okk-
ar kemur á iand. Ef við not-
um síðarnefndu aðferðina
— þá er mikið undir höpp-
um komið.
Nú verður því ekki hagg-
að, að virkjunum í „veggn-
um“ verður að þagga niður
í snemma í árásinni. Strand-
höggssveitirnar gætu gert
það. En gætu sprengjuflug-
vélar 'gert það? Þjóðverjar
segja auðvitað að virkin í
„Atlantshafsveggnum" séu
sprengjuheld. Og það vant-
aði ekkert á, að okkur þætti
þau ægileg á að líta, við Di-
eppe. Þau voru ferhyrnd og
30—40 feta há og engin
smuga á hvítuðum stein-
steypuveggjunum nema skot-
raufar. Samt þætti mér það
hlálegt, ef fjögurra smálesta
sprengja, er hitti beint í
mark, setti ekki gat á það.
En hvernig sem það yrði
gert: með flugvélaprengjum,
fallbyssuskothríð af sjó eða
strandhöggssveitum og fall-
hlífarhermönnum, þá er ó-
hjákvæmilegt að mýkja
„vegginn“ töluvert undir
Hér eru því 5 menn í því á-
standi, sem Adam og Eva voru
fyrir Syndafallið, áður en þau
átu ávöxtinn af skilningstrénu
góðs og ills. Fimm Islendingar
a. m. k. hafa sloppið við erfða-
syndina, sem forvitni Evu bak-
aði afkomendum liennar: að
þekkja muninn á góðu og illu,
réttu og röngu.
Um þessa kenningu sína fer
E. Ól. Sv. síðan mörgum orð-
um, sem of langt yrði upp að
telja hér. Hann virðist komast
að þeirri niðurstöðu að hand-
ritatextana eigi að leiðrétta,
„sem minnst“, „þar sem ekki
er mjög mikið oð“, en taka upp
handr.textann óbreyttan „þegar
meira er að“ (bls. CXII). Staf-
setningu vill hann þó alltaf
breyta.
Þegar tillit er tekið til þess,
að það, hvað stafir merkja er
ekki ávallt hið sama, í hand-
ritunum, þá virðist opinn veg-
ur til ýmissa breytinga með því
að breyta stafsetningu, en
drýgri verða þó breytingamar,
sem hann gerir á textanum,
með því að láta orðin merkja
allt anna‘8 en tíðkast hefur
tönn, áður en aðalhernmn
yrði beitt gegn honum. Það
\yæri hæfilegt að gera það,
á meðan verið væri að flytja
herinn yfir sundið. Tundur-
duflin yrðu aldrei neinn á-
steytingarsteinn. Svo reynd-
ist okkitr í Dieppe strand-
högginu. Tundurduflaslæð-
ar okkar eru því vel vaxnir
að hreinsópa nægilega stórt
svæði á svo skömmum tíma,
að lítil töf yrði að. En þeg-
ar á land væri komið, taka
við jarðsprengjur. Þær verða
þó ekki Iagðar í hnullunga
fjöru, því þar hreyfir brim-
ið þær og sprengir þær við
steinana. Við Dieppe voru
engar fjörusprengjur þar,
sem ég kom að.
Við lærðum sitt af hverju
í Dieppestrandhögginu, —
en það gerðvi Þjóðverjar líka.
Þá lærðu þeir, að rífa niður
öll liús og önifúr mannvirki,
óviðkomandi „veggnum“, á
nokkuð breiðu belti með
endilangri ströndinni. í inn-
rásinni verða hermenn okk-
ar því að byrja með því að
hlaupa yfir bersvæði.
Það þarf ekki annað að
ætla, en að mannfall verði
mikið hjá okkur í fyrstu inn-
rásarhríðinni. Ekkert er eins
hættulegt og það að ráðast
á ramlega víggirtan stað af
sjó. En líkt mannmissinum
við Dieppe ætti það aldrei
að verða. Þar misstum við
manna á meðal. En þessar
breytingar hans koma ekki
fram, fyr en í þýðingunum. Á
þenna hátt tekst honum, þrátt
fyrir varfærnina um að breyta
tekstunum, að fá út úr vísun-
um efni, sem skáldið hefur tæp-
lega ætlast til að í þeim fælist.
Hann lieldur því fram, að
Gefn (gyðjan) merki: kona.
Það er eins og vér segð-
um: „Heyrið, María mey!“
í stað: „Heyrið, húsfreyja!“
Hauka klifs (handar) Hlín þ. e.
a. s. einhend gyðja (sbr. liand-
ar Viðurr=Týr, ás hinn ein-
hendi) merki konu yfirleitt, ó-
bæklaða konu o. s. frv., en sé
nánar að gáð kemur í ljós að
„gefn“ er misritun fyrir: gefinn
=hneigður fyrir eða fús, og á
saman við orðið: göngu = fús
til göngu, fararfús. Hin kenn-
ingin, í vísu Egils, er „Hauka
klifs vell (= gull, ritað „vel“
og „val“ (runastafsetning) í
hdr.) Hlín“ og er því rétt kven-
kenning. Hann nefnir fleiri
slíkar kvenkenningar, en það
yrði of langt mál að eltast við
allar vitleysur.
Eftir hans kenningu kallar
Kormákur, að það hafi gerzt
„fyrir skömmu“, sem annars er
af öllum kallað „á8an“. Alger-
lega óþekkt orðatiltæki eins og
„augu konunnar brunnu á mig“
telur liann að Kormákur hafi
um sextán af hverju hundr-
aði — aðallega á undanhald-
inu til skipanna. En hér á
ekkert undanhahl að verða.
Þegar við erum búnir að
koma okkur fyrir á strönd-
inni og tökum að fást við
Nazista-herinn innan úr
landinu, þá má ekki gleyma,
að landslýðurinn situr að-
eins um færi að rísa upp
gegn honum. 011 ástæða er
raunar til að ætla, að her-
stjórn Bandamanna hafi
samband við hina skipu-
lögðu leynimótstöðu lands-
manna og hafi þegar gefið
fyrirmæli sín um hlutverk
hennar, þegar innrás væri
hafin. Þjóðverjar hafa sjálf-
ir gert falsinnrásir til þess
að komast að því, hvernig
leynifélögunum er ætlað að
vinna.
I
Og Þjóðverjarnir sitja bak
við „vegginn“ sinn og bíða.
Fyrir 10 árum lét kunnur
stjórnmálamaður svo um
mælt: „Vopn nútímans hafa
geysilega yfirburði yfir verj-
urnar: virki, skotgrafir;
gaddavírsgirðingar, strand-
varnir — m. ö. o. það er
ekki unnt nú að gera víggirð-
ingar', er staðist geti árásir
flugvéla, þungs stórskotaliðs
og skriðdreka“. Þessi kunni
maður var Franklin D.
Roosevelt. Maginot-línan og
Mareth-línan staðfesta orð
hans. Ég lield, að varla sé
ástæða til að ætla, að „At-
lanzhafsveggur“ Hitlers eigi
það eftir að afsanna þau.
notað í kveðskap sínum. Að
öðru leyti verð ég að vísa mönn-
um til skýringanna í Kormáks-
sögu útgáfu lians, en þar er
margt af slíku góðgæti.
Eftir útgáfu Einars að dæma,
hefur Kormákur ekki haft
neina liugmynd um rétta kveð-
andi, metrum og mál. Einar
hrósar sér af því að hann hafi
livergi leiðrétt textann nema á
stöku stöðum, sem Iiann til-
greinir (bls. CXII og CIII), í
Hallfr. og Kormáks sögum —
eða að aðrar breytingar hans
verði varla nefndar því nafni.
Ég vil þó benda honum á eina,
sem honum lilýtur að hafa yf-
irsést. Hún er í 1. vísu Korm.
sögu. Þar stendur „fari“ en E.
Ól. Sv. ritar „fári“. Ég tel að
þessi rith. E. Ól. Sv. sé réttur
vegna þess, að annars er metr-
um rangt. En þessi leiðrétting
er rakalaus þegar hann gerir
hana, því að hversvegna skyldi
Kormákur hirða unt metrum
hér, fremur an annarsstaðar?
E. Ól. Sv. leiðréttir þetta ekki
vegna þess, að liann telji, að
Korm. liafi ekki getað ort þann-
ig, heldur vegna þess, að hann
(E. Ól. Sv.) hefir að órannsök-
uðu máli myndað sér þá skoð-
un, að um ástavísur sé að ræða,
og af því að Iionum finnst það
í ósamræmi við þessa skoðun
sína, að Kormákur segi: „Þessir
Eiríkur Kjerulf:
Fræflimemslai oi tinian