Þjóðólfur - 30.08.1943, Blaðsíða 3

ÞJÖÐÓLFUR
O
„Hvat es meðé6
Bretum?
Bretar dylgja mikið um
það, hvað þeir hafi gjört
miklar uppgötvanir í eðlis-
fræði, efnafræði og þvíum-
líku í stríðinu. Spunnust m.
a. um þetta miklar irniræð,-
ur í lávarðadeildinni nýlega.
Komst þá m. a. kunnur lá-
varður svo að orði, að nú
orðið vantaði mest „yfirlæt-
is-sérfræðinga“, er hefðu
Iag á að koma liinum ein-
stöku uppgötvunum í þess
háttar sambönd, að þær yrðu
að fullu nytjaðar.
Bretar hafa nokkrar á-
hyggjur af framtíð sinni sein
siglingaþjó'S. Þeir höfðu
misst ókjörin öll af skipum,
þegar Bandaríkjamenn tóku
að Ieggja sín skip í hættuna,
og þó að þeir væru lang-
stærsti skipaframleiðandinn
meðal þjóðanna fyrir stríð,
þá hafa þeir ekki roð við
Bandaríkjamönnum á því
sviði nú. I neðri málstofu
breska þingsins voru mál
þessi nýlega til umræðu, og
var þá sagt, að Bretar hefðu
átt 20 milj. smálesta af skip-
um í ófriðarbyrjun, en gizka
mætti á, að í stríðslok ættu
þeir ekki nema 9 milj. smá-
Iesta. Aftur á móti befðu
Bandaríkjamenn haft 7.
milj. smálesta í stríðsbyrjun
en mundu eiga 15—30 milj.
í stríðslok. Ráðherra, sem
talaði, sagði, að bér ætti eng-
inn öfund við. Bandaríkja-
menn befðu bjargað Bret-
um með skipahjálp vorið
1941, er þeir voru þó ó-
komnir í stríðið. Einnig gat
liann þess, að gefnu tilefni,
að ekkert yrði um það sagt
nú, livort brezka ríkið, að
ófriðnum loknum, skilaði
skipastólnum aftur til eig-
endanna eða keypti hann af
þeim. Þingið mundi skera lir
því á sínum tíma.
Þá urðu nýlega fjörugar
umræður í neðri deild parla-
mentsins um ráðstafanir til
að vekja álmga nieðal hjóna
á því að eignast fleiri börn,
en nú er orðið tízka í Bret-
landi. Heilbrigðismálaráð-
herrann boðaði yfirgrips-
mikla rannsókn á viðfangs-
efninu.
Nýlega var haldinn stór
ráðstefna á Bretlandi til at-
hugunar á húsbyggingaþörf-
inni. Upplýstist þar, að
byggð böfðu verið 4 miljón-
ir liúsa á tímabilinu milli
styrjaldanna, og verður það
að teljast óskiljanlega mörg
bús með þjóð, er telur rúml.
40 milj. manna. Gert var ráð
fyrir, að eftir styrjöldina
þyrfti að byggja 3—4 milj.
húsa, og að því yrðu að
vinna 1.200000 manna í 12
ár. Talið var, að séð yrði
um, að kostnaðaraukinn við
húsbyggingu vegna dýrtíðar-
innar félli ekki nema að
nokkru á væntaulega byggj-
endur.
----o----
Lesið ÞJÖÐRÍKIÐ
NÝUNGAR
Framli. af 2. síðu
ið liinn bezta árangur. Er nú
sagt, að þeir sem gefa blóð
megi vera vissir um að hver
liter, sem gefinn er,muni bjarga
einu mannslífi til jafnaðar.
★
Það sem mikilli skelfingu hef-
ur valdið meðal særðra manna,
er hættan að fá stífkrámpa.
Nú er farið að nota bólusetn-
ingu gegn þessum banvæna og
kvalafulla sjúkdómi, með þeim
árangri að öll liætta sýnist vera
úr sögunni ef þessarar varúðar-
reglu er gætt.
1 þessu stríði eru brunasár
enu algengari en áður, bæði
meðal hérmanna og þeirra, sem
verða fyrir loftárásum. Nýjar
aðferðir eru nú notaðar við
þessi sár og miklu betri en áður
þekktust. Eru þær bæði kvala-
stillandi og tryggja betur að
sárin grói fljótt.
SYSTRABRÚÐICAUP.
í Fríkirkjunni s. 1. laugardag 21.
b. m. voru gefin saman í hjónaband
af séra Arna Sigurðssyni ungfrú Mar-
grét Einarsdóttir og Oddur Geirsson
verzlunarmaður, Rauðarárstíg 42 og
Jónina Einarsdóttir forstöðukona og
Loftur Erlendsson brunavörður,
Laugaveg 66. Systurnar eru dætur
Einars heit. Einarssonar blikksmíða-
meistara, Laugaveg 53 A. Heimili
brúðhjónanna verður fyrst um sinn
á Laugaveg 53 A.
SJÁLFSTÆÐISFLOGAVEIKI.
Ætla ég vogað íslenzkt geð
ýmsa loga kveiki,
en synd er að rogast sífellt með
sjálfstæðisflogaveiki.
Gr. F.
Uppbo
Samkvæmt beiðni Bandaríkjastjórnar verður flak
(framhluti) af gufuskipinu „JOHN RANDOLPH'* * * 4, er nú
liggur nálægt Sandabæjum í Hvalfjarðarstrandahreppi,
selt á opinberu uppboði, sem haldið verður við skips-
flakið, föstudaginn þ. 10. september 1943, og befst upp-
boðið kl. 2 síðdegis.
Þeir sem óska að skoða skipsfl tkið og eða mæta á upp-
boðinu, verða að sýna þar leyfisskírteini, er umboðs-
maður The War Shipping Administration í Whashing-
ton, lir. L. R. Smith, gefur út, en hann hefir skrifstofu í
Hafnarhúsinu í Reykjavík, þriðju hæð, lierbergi nr. 17.
Skilvísum kaupendum veitist frestur með greiðslu
uppboðsandvirðisins, eftir samkomulagi við undirritað-
ann uppboðsráðanda, en skipsflakið verður að flytja
burt úr Hvalfirði innan mánaðar frá uppbóðsdegi.
Flakið selst í því ástandi, sem það fyrirfinnst á upp-
boðsdegi.
Að öðru leyti verða uppboðsskilmálarnir birtir á upp-
boðsstaðnum áður en uppboðið fer fram.
Skrifstofa Mýra- og Borgarfjarðarsýslu 21. ágúst 1943.
Jón Steingrímsson.
Tilkynning frá ríkisstjórninni.
Brezka sjóliðið telur nauðsynlegt að gera þá breyt-
ingu á áður auglýstu svæði á Eyjafirði, þar sem bann-
aðar eru veiðar og akkerislegur skipa (sbr. tilkynning
ríkisstjórnarinnar í 44. tölublaði Lögbirtingablaðsins
1942 og 13. tölublaði 1943), að norðurtakmörk svæð-
isins verði framvegis lína, sem liugsast dregin frá Haga-
nesi vestan fjarðarins í kirkjuna á Höfða
Suðurtakmörkin verða eins og áður, lína, sem liugs-
ast dregin frá Hjalteyrarvita í bæinn Noll austan fjarð-
arins.
(Uppdráttur af bannvsæðinu er í 49. tölublaði Lög- •
birtingablaðsins).
Atvinnu- og samgöngumálaráðuneytið, 12. ágúst 1943.
faldgerðar fætr munu verða
mér at svarra (kvenna) fari“
o. s. frv.; en að leiðrétta þann-
ig er algerlega óvísindaleg að-
ferð. Lýsing hans á „hjarta-
skáldinu“ og vísum hans byrj-
ar þannig (bls. LXXX): „eins
og Rómeó veit liann á samri
stundu, að forlög hans og þess-
arar konu eru slungin sanian.
Geðshræring hans brýzt fram
1. „Nu varð mer iminu
menreið iotuns leiði
.rettuj'mz) risti snotar
ramma ast firi skommu
þeir munu fætr at fari
faldgerða(i') mer verða
allz ecki veit ek ella
optaRr en nu suarra.
gegnum gljúfraveg hins forna
skáldamáls. Nú varð mér
rannna-ást í mínu jötuns snót-
ar leiði; það er eins og þetta
gerist í vættabeimi, en ekki
mannlieimi, og vættakyns sé
þessi tilfinning í brjósti lians.
Til mótsetningar kemur svo hið
einfalda atvik: konan rétti rist-
ina fram“. Til þess að geta rétt
fram fæturna um glufuna und-
2. Brunnu beggia kinna
biort lios a mik drosa(r)
oss hlægir þat eigi
elldhvss of við felldan
en til aukla suanna
itruaxins gat (ek) lita
þra muna oss um æfi
elldaz liia þresskelldi.
ir hurðinni virðist frökenin
hljóta að liafa sezt flötum bein-
um á gólfið. Auk þess stendur
hvergi í vísunni, að stúlkan hafi
rétt ristina fram.
Vísur Kormáks, sem E. Ól.
Sv. ræðir um, líta þannig út,
í handriti (röðin virðist hafa
ruglast þar og 3. vísa sögunn-
ar er ort af Gunnl. ormstungu):
4. Hofat lind ne ek leynda
líðr liyriar því stríði
bands man ek beiða rindi
baug sæm af mer augu
þa liún knaRrar hiarra
happ þægi bil krapta
helsis sæm a lialsi
hag barz amik starði.
2. vísa (1. v. sög.).
snutar risti ritu 15
rama ast furir skama 17
mir. i iutuns minu 14
ininraiþ uarþ nu laiþi 18—64
þair mir futr at fari 17
falt munu kirþa uirþa 18
als aki uait ik ila 15
ubtar an nu suara 14—64
3. vísa (4. v. sög.).
hufat lit ni ik lauta 17
liðs þvi liuriar striþi 19
bats riti baiþa mutimk 19
bauks sum af mir auku 17—72
hun þa knari liiara 15
hab bil þaki krabta 16
sum a halsi halsis 15
hakbarþs a mik starþi 18—64
Snótarristi réttu
ramma ást fyrir skamma
mér. I jötuns mínu
menreið varð nú leiði:
Þeir mér fætr at fári
fald munu Gerða verða
— alls ekki veit ek ella —
optarr en nú — svarra.
Hófat lind né ek leynda
líðs því hyrjar stríði
bands Rindi beiða myndimk
baugs sæm af mér augu
bún þá knerri hjarra
happ Bil þægi krapta
sæm æ halsi helsis
Hagbarðs á mik starði.
Stafir, sem kveðandi, metr-
um eða rétt ísl. sýnir, að sé
ritvillur, eru skáletraðir. Ég
geng sem sé út frá því að Korm.
kunni íslenzku og að yrkja, og
að afritarar valdi villunum en
ekki Kormákr. Á fornritun-
um má og sjá, að afritarar mis-
lesa og misrita ekki aðeins stafi,
heldur raska þeir einnig röð-
inni á orðum, vísufjórðungum
og vísum. Þetta virðast þeir og
hafa gert hér. Með því að af-
ritaramir gera sömu afglöpin
upp aftur og aftur, má, með
mörgum tilraunum, finna vís-
ur, sem eru rétt kveðnar og ort-
ar á réttu máli. Til frekari full-
vissu eru þær svo ritaðar með
rúnastafsetningu, til þess að sjá,
hvort líklegt sé, að rúnirnar
liafi verið rétt ráðnar. Þessar
vísur segja sjálfar frá efni sínu,
án ágizkana skýrandans um
það, hvert það sé. Þessi aðferð
er gagnstœS aðferð fræðimann-
1. vísa (2. v. sög.).
1. brana bakia kina 14
biurt lius a us trusa 17
us þat blakir aiki 15
ilt hus umb uiþ filtan 18—64
in til aukla suana 15
itr kat uaksina lita 17
us muna þra umb avi 15
iltas hia þreskilti 17—64
anna, sem telja sig vita hvað
skáldin hafi ætlað að segja —
þó að orð vísunnar segi það
ekki — og leiðrétta síðan orð-
in sjálf eða merkingar þeirra
þannig, að efni vísunnar verði,
að þeirra eigin dómi, eins og
þeir höfðu hugsað sér það.
Brenna beggja kinna
björt Ijós æ oss drósa
— oss þat ldægir eigi —
eldhúss umb við felldan;
enn til ökla svanna
ítr gat vaksinna líta
— oss muna þrá umb ævi
eldask — hjá þreskeldi.
Vísurnar: 1. vísa: Umb felld-
an eldhúss viS (1) brenna oss æ
björt kinnaljós (2) beggja
drósa — þat hlægir oss eigi;
enn hjá þreskeldi gat líta til
ökla ítrvaxinna svanna; — umb
ævi muna þrá oss eldask.
2. vísa: Mér réttu snótarristi
(3) ramma ást fyrir skamma.
I mínu jötuns menreiS lei&i (4)
varð nú: „Optarr en nú munu
þeir fald-GerSa (5) fætr mér
at fári verða — alls ek veit
ekki svarra ella“.
3. vísa: Því hyrjarstríði sæm
augu hófat (6) líSs lind (7) af
mér, né leynda ek beiða mynd-
imk (8) baugs Rindi bands —
þá starði á mik þægi Bil (9)
hún hjarrakrapta knerri, (10)
happ sœm halsi HagbarSs hels-
is. (11)
1) felldr = sem látinn er
falla (t. a. m. að staf); eldhús
(einnig eldahús) = skáli, sem
langeldar eru í; skála viSur,
sem látinn er falla (að staf) =
skálahurð. 2. kinnaljós =
augu; 3. mér réttu snótarristi
= konuristarnar dæmdu mér,
úrskurðuðu til lianda mér
(„risti“ hvk. mynd af rist; þessi
mynd orða er notum í samsett-
um orðum að jafnaði); 4. jót-
uns menreiSleiSi = jötuns
Frh. á 4. síðu.