Morgunblaðið - Sunnudagur - 23.02.2020, Side 6

HEIMURINN
6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23.2. 2020
Þrátt fyrir ára-
langa baráttu gegn
karllægu ofbeldi
fer konum og
stúlkum sem falla
fyrir hendi karl-
manna enn fjölg-
andi í Bretlandi.
Í árlegri skýrslu
samtakanna Femi-
cide Census kem-
ur fram að af 149
konum sem voru
myrtar í landinu
árið 2018 var
banamaðurinn í miklum meiri-
hluta tilvika núverandi eða fyrr-
verandi maki, eða í 91 tilviki.
Tólf konur voru myrtar af son-
um sínum eða stjúpsonum og
fimm af núverandi eða fyrrver-
andi tengdasonum sínum. Að-
eins níu konur féllu fyrir hendi
ókunnugra, að því er næst verð-
ur komist. Þrír ódæðismann-
anna höfðu áður myrt konur.
Það var Karen Ingala Smith,
stofnandi samtakanna Count-
ing Dead Women, en úr þeim
eru Femicide Census sprottin,
sem safnaði þess-
um upplýsingum
fyrst allra árið
2012, en henni
blöskraði að eng-
inn hefði haldið
þessu til haga.
Tilefnið var að
kærasti vinkonu
hennar myrti
hana. Þegar
Ingala Smith var
byrjuð gat hún
ekki hætt, enda
er heimilisofbeldi
orsök fimmtán sinnum fleiri
dauðsfalla en hryðjuverk á ári
hverju í Bretlandi, að því er
fram kemur í The Guardian.
Í skýrslunni kemur fram að
kyrking var orsökin í 29% tilvika
árið 2018, samanborið við
24,9% milli 2009 og 2015. Á
sama tíma bera fleiri gerendur
fyrir sig að gróft kynlíf hafi farið
úr böndunum. Konan hafi með
öðrum orðum samþykkt of-
beldið og dauði hennar hafi fyr-
ir vikið verið óhapp. Í átta til-
vikum var þessu haldið fram.
NÝ SKÝRSLA Í BRETLANDI
Banamaðurinn
langoftast nákominn
Um aldamótin kallaði eldrisamstarfsmaður minn migá sinn fund í gömlu Mogga-
höllinni í Kringlunni. Var í ein-
hverjum tæknivandræðum og var
svo illa áttaður, aumingja maðurinn,
að hann leitaði til mín. Ég man ekki í
fljótu bragði um hvað vandamálið
snerist en ég leysti það í öllu falli
með einu af því fáa sem ég kann þeg-
ar tölvur eru annars vegar; klippti,
afritaði og límdi textann.
„Hvurr djöfullinn,“ gall í kollega
mínum, sem rak upp risastór augu.
„Hvað gerðirðu eiginlega?“
Ég klippti, afritaði og límdi text-
ann, svaraði ég og endurtók verkn-
aðinn, svona til öryggis.
Þetta hafði kolleginn aldrei séð
gert, né vitað að væri yfir höfuð
hægt, og horfði á mig aðdáunar-
augum, rétt eins og ég væri galdra-
karlinn í Oz. Sjálfum hefur mér ekki
í annan tíma þótt meira til tækni-
þekkingar minnar koma.
Næstu daga geri ég ráð fyrir að
kolleginn hafi klippt, afritað og límt
án afláts enda ekki seinna vænna –
hann lét af störfum þremur dögum
síðar vegna aldurs.
Þessi dásamlega saga rifjaðist
upp fyrir mér þegar ég rakst á
skeyti þess efnis á AFP-fréttaveit-
unni fyrir helgina að maðurinn sem
fann upp skipanirnar klippt, afritað
og límt væri allur. „Vinnudagurinn
þinn er auðveldari vegna byltingar-
kenndra hugmynda hans,“ sagði í
tísti frá tölvurisanum Xerox í vik-
unni, þegar andlát tölvunarfræð-
ingsins Larry Tesler var tilkynnt.
Gerði tölvur notendavænni
Tesler fæddist í Bronx í New York-
borg árið 1945 og lagði stund á nám í
Stanford-háskóla í Kaliforníu. Eftir
útkrift sérhæfði hann sig í lausnum
sem gerðu tölvur notendavænni, svo
sem að kynna til sögunnar skip-
anirnar klippt, afritað og límt. Þetta
var í Sílikondalnum á sjöunda ára-
tugnum meðan tölvur voru aðeins
örfáum aðgengilegar. Það átti eftir
að breytast.
Tesler vann fyrir mörg tölvufyrir-
tæki á löngum ferli, svo sem þróun-
ardeild Xerox í Palo Alto, áður en
Steve Jobs sótti hann til Apple, þar
sem hann varði sautján árum og var
um tíma yfir vísindadeildinni.
Eftir það vann hann meðal annars
um tíma hjá bæði Amazon og Yahoo,
auk þess að sinn fjölbreyttum verk-
efnum, ekki síst við kennslu og
fræðslu á sviði tölvunarfræðinnar.
„Það er óskráð regla að þegar
maður hefur unnið sér inn eitthvað
af peningum sest maður ekki bara í
helgan stein heldur reynir að fjár-
magna önnur fyrirtæki,“ sagði hann
við BBC í Sílikondalnum árið 2012.
„Fátt er meira spennandi en að deila
því sem maður hefur lært og til-
einkað sér með næstu kynslóð.“
Hermt er að Tesler hafi einfald-
lega byggt klippt og límt-aðferðina á
þeim gjörningi í eiginlegri merk-
ingu, það er þegar fólk klippir eitt-
hvað áþreifanlegt burt, flytur það og
límir annars staðar. Aðferð sem til
dæmis er vel þekkt úr sögu prent-
listarinnar. Skipunina var fyrst að
finna í hugbúnaði og tölvu frá Apple
sem kallaðist Lísa árið 1983 og í
frumútgáfunni af Macintosh sem
kom á markað ári síðar.
Vildi vera hamslaus
Svokallaður hamur (e. mode) var al-
gengur í hugbúnaði á þessum tíma
og lagðist Tesler alfarið gegn honum
enda gerði hann tölvur í senn hæg-
virkari og flóknari. Svo harður var
hann alla tíð í afstöðu sinni til hams-
leysisins að heimasíða hans hlaut
löngu seinna lénið nomodes.com,
Twitter-reikningur hans var
@nomodes og jafnvel númerið á
bílnum hans var: No Modes.
Við hæfi er að ljúka minningar-
orðum þessum með því að vitna til
kveðju frá tölvusögusafninu í Síli-
kondalnum en þar kom meðal ann-
ars fram að Larry Tesler yrði um-
fram annað minnst fyrir þá sýn að
tölvur ættu að vera fyrir alla.
Klippt, afritað
og límt-mað-
urinn allur
Bandaríski tölvunarfræðingurinn Larry Tesler,
sem m.a. uppgötvaði skipanirnar klippt, afritað
og límt, féll frá í vikunni, 74 ára. Uppgötvun hans
gerir líf margra auðveldara á degi hverjum.
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
Tölvunarfræðingurinn Larry Tesler vissi fátt skemmtilegra en að miðla þekkingu sinni til næstu kynslóðar í faginu.
Wikimedia.org
Hvernig var þetta aftur? Jú, kontról C og svo kontról V. „Hvurr djöfullinn!“
Morgunblaðið/Billi
BÆJARL I ND 14 - 16 20 1 KÓPAVOGUR S ÍM I 553 7 100 L I NAN . I S
O P I Ð M Á N T I L F Ö S T U D A G A 1 1 - 1 8 I L A U G A R D A G A 1 1 - 1 6
Ný svefnsófa sending
osvald svefnsófi kr. 199.800
recast svefnsófi kr. 149.900
Eluma svefnsófi kr. 259.800