Vísbending - 18.02.2016, Blaðsíða 2

VíSBENDING
x/-------------------------
framh. afhls. 1
I útlöndum féllu hlutabréfamarkaðir
líka, en þeir þurrkuðust ekki út eins og
hér á landi og þrátt fyrir kreppuna hafa
þeir náð sér á strik aftur. Fyrir Islending
í litlu, lokuðu landi er það hins vegar
ekki björgulegt að setja allt sitt traust á
örfá hlutafélög. Reyndar hefur gengið
betur eftir hrun og tölurnar verið nær
því sem eðlilegt má teljast (sjá mynd 2).
Reyndar var hækkunin á seinni hluta
ársins 2015 býsna brött og því kannski
ekki að undra að þörf sé á leiðréttingu
og ekki víst að öll kurl séu þar til grafar
komin.
Hvernig spörum við núna?
Langstærstur hluti sparnaðar einstak-
linga liggur í tvennu: Fasteignum og líf-
eyrissjóðum. Aðeins um 1% af eignum
einstaklinga var í hlutabréfum í árslok
2014. Lífeyrissjóðirnir eiga auðvitað
talsvert í hlutabréfum, en einstaklingar
hafa ekki öðlast þá trú á hlutabréf sem
þeir höfðu árið 2007. Margt bendir
reyndar til þess að markaðurinn sé að
rétta úr kútnum að því leyti að fleiri
einstaklingar vilji eignast hlutabréf, en
auðvitað hafa margir lagt aðaláherslu á
að borga niður skuldir undanfarin ár,
einmitt til þess að draga úr áhættu.
A mynd 3 sést hvernig sparnaður
einstaklinga á Islandi skiptist í árslok
2014. Að meðtöldum lífeyrissparnaði
nemur heildarsparnaðurinn um þrem-
ur og hálfri landsframleiðslu. Liðlega
40% eru í hvoru um sig, lífeyrissjóðum
og fasteignum. Um 7% eru bankainni-
stæður, 4% verðbréf, bílar um 3% en
hlutabréf aðeins 1%. Því fer fjarri að Is-
lendingar fari eftir ráðum spekingsins í
New York Times. Flestir hugsa fasteignir
ekki endilega sem fjárfestingu fyrst og
fremst, því einhvers staðar þurfa menn
að búa. Þó má auðvitað velta fyrir sér
hvort Islendingar hafi fest allt of mik-
ið í húseignum. Ef landið væri opið og
menn gætu fjárfest erlendis væri skyn-
samlegt að íhuga hvort fjárfesting í hús-
næði sé skynsamleg.
Víða erlendis er boðið upp á lán með
lágum vöxtum, en okkar ágæta króna
hefur ekki gert slíkt kleift. Jafnvel þó að
menn fengju afborganalaust lán (það er
menn borguðu aðeins vextina og höfuð-
stóllinn væri óskertur) er vafasamt að
slíkt væri hagstætt hér á landi. Vextir eru
7-8% í besta falli. Hlutabréfamarkaður-
inn hefur hækkað um nálægt 10% á ári
frá hruni að meðaltali. Munurinn er varla
nægur til þess að réttlæta það að hugsa
íbúðina eingöngu sem fjárfestingu.
Mynd 3: Skipting sparnaöar einstaklinga á
íslandi í árslok 2014
Annað
Hlutabréf 1 1%
Ökutæki
Verðbréf
Bankainnstæður
Lífeyrissjóðir
Fasteignir
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%
Heimild: rsk.is ogfine.is. Útreikningar Vísbendingar
Tafla: Skipting sparnaöar einstaklinga á
íslandi eftir aldri í árslok 2014
wmmm 71 + 56-70 41-55 26-40 Untiir 26 1
Fasteignir 49,0% 46,3% 43,6% 36,4% 8,9%
Lífeyrissjóðir 21,6% 34,0% 43,7% 55,4% 77,2%
Bankainnstæður 15,2% 7,2% 4,0% 3,3% 9,5%
Verðbréf 8,2% 5,7% 2,8% 0,9% 1,0%
Okutæki 2,4% 3,0% 2,7% 2,6% 2,6%
Hlutabréf 1,0% 1,1% 1,1% 0,3% 0,1%
Annað 2,6% 2,8% 2,1% 1,1% 0,7%
Heimild: rsk.is ogjme.is. Útreikningar Vísbendingar
Munstrið breytist
með aldrinum
Það er auðvitað eðlilegt að sparnaður
einstaklinga breytist eftir því sem árin
líða. I töflunni má sjá hvernig sparnað-
arformið breytist eftir aldursskeiðum.
Fæst ungt fólk á húseignir, en það vill
gjarnan eignast bíl. Það sem ef til vill vek-
ur mesta athygli er hve stór hluti sparnað-
ar þessa hóps er í lífeyrissjóði. Samt er
það skiljanlegt miðað við að á þessum
aldri leggja fæstir mikið fyrir, en iðgjöld
í lífeyrissjóð eru skylda, þannig að undan
þeim sparnaði verður ekki vikist.
Þeir sem á annað borð spara leggja
inn á banka. Nokkrir kaupa fasteignir.
Þó að þeir séu hlutfallslega fáir er heildar-
sparnaður á þessu aldursskeiði svo lítill
að þessi kaup vega nokkuð í sparnaði
árgangsins.
Eftir að menn hafa náð aldarfjórð-
ungi í aldri hækkar hlutfall húsnæðis
í eignasafninu á hverju aldursskeiði.
Lífeyrissjóðseign elsta hópsins endur-
speglar það að hluti hans gat ekki greitt
iðgjöld af öllum tekjum stóran hluta af
sinni starfsævi. Auk þess má segja að
lífeyrissparnaður hafi glatast að stór-
um hluta í verðbólgubálinu fram undir
1980, þegar verðtryggingin kom eigend-
um lífeyrissjóðanna til góða.
Bankainnistæður vaxa með aldrin-
um, en minnstar eru þær meðan fólk
er að koma þaki yfir höfuðið og fjöl-
skyldu á legg, þ.e. á árunum frá 26 til
40 ára. Mjög margir aldraðir leggja fyrir.
Verðbréfaeign eykst líka með aldrinum.
Hins vegar virðast allar kynslóðir nú
hafa lítinn áhuga á hlutabréfakaupum.
Taflan sýnir hve geysilega mikilvæg-
ur hluti af sparnaði Islendinga lífeyris-
inneignin er orðin. Það er greinilega
rangt að menn leggi ekkert fyrir þar
fyrir utan, en peningalegur sparnaður
Islendinga væri sáralítill ef ekki væru ið-
gjöld í lífeyrissjóði. G
2 VÍSBENDING • 6.TB1. 2016