Vísbending - 07.07.2016, Blaðsíða 3

ÍSBENDING
Tafla 2. Mismunur á niðurstöðum kosninga í
miðborg London og Lincolnshire útskýrður
Breytur London Lincolnshire Stuðull Mismunur
Á móti aðild 28.09 65.16 37.07
VLF á mann 119.00 25.9 -0.11 10.24
Hluti með litla menntun 12.95 23.9 0.96 10.51
Migration 5.65 8.8 0.31 0.98
Yfir 65 8.88 22.64 0.66 9.08
Óútskýrt 6.26
eins og gert er í töflu 2 hér að neðan. í
öðrum og þriðja dálki er gildi hverrar
breytu fyrir svæðin tvö, í fjórða dálki er
metinn stuðull úr töflu 1 og í fimmta
dálki er margfeldi mismunar gildis
hverrar breytu og stuðulsins sem gefur þá
spá um mismun í hlutfalli atkvæða á móti
aðild.
Um 37% fleiri vilja ganga úr
sambandinu í Lincolnshire en í
London. Skýringanna er að leita í
hærri framleiðslu á mann í London
sem skýrir 10,2% meira fylgi við
úrsögn í Lincolnshire; hlutfalls fólks
með litla menntun er sömuleiðis lægri
í London sem skýrir 10,5% hærra fylgi
við úrsögn í Lincolnshire; og hlutfalls
þeirra sem eru 65 ára og eldri er lægra
í London sem skýrir 9,1% meira fylgi
við úrsögn í Lincolnshire. Óútskýrður
afgangur er 6,3%.
Sérstaða Skotlands og
Norður-írlands
En hvað skýrir niðurstöðurnar í
Skotlandi og á Norður-írlandi? Ekki þarf
að leita ástæðu lengi í síðara tilvikinu.
Aðild írlands og Bretlands að ESB hefur
í för með sér að írland og Norður-
írlands hafa sameiginlegan vinnumarkað.
Allt frá árinu 1993 hefur einnig verið
hægt að fara yfir landamærin án þess
að leitað sé í farangri. Ef nú Bretland
segir sig úr ESB, en írland er þar áfram,
mun vinnumarkaður ekki lengur vera
sameiginlegur og líklegt að tímafrekara
verði að fara yfir landamæri. Slíkar
breytingar gætu teflt friðarsamningunum
frá 1998 í hættu (svokölluðu GoodFriday
Agreement). Þannig er unnt að halda því
fram að brotthvarf Bretlands hafi meiri
áhrif á Norður-Irland en nokkurt annað
svæði.
Ástæður þess að Skotland vill vera
áfram í ESB eru ekki eins augljósar. Ein
möguleg ástæða er sú að Skotum finnist
að aðild að ESB sé forsenda fyrir sjálfstæði
þeirra í framtíðinni vegna þess að þeir telji
Skotland, smæðar sinnar vegna, þurfa á
samstarfi og þátttöku í ESB að halda við
lagasetningu, viðskiptasamninga o.s.frv.
Vera má að þeir treysti frekar ESB fremur
en Englandi til þess að sinna þessu
hlutverki en virða jafnframt sjálfstæði
þeirra.
Ályktanir
Bretland mun væntanlega segja skilið
við Evrópusambandið á næstu vikum
eða mánuðum. Ástæður þessa má rekja
til óánægju íbúa Englands sem búa
á svæðum þar sem tekjur eru lágar,
hlutfall fólks sem ekki hefur lokið
framhaldsskólamenntun hátt og margir
eru 65 ára og eldri. Þessir þjóðfélagshópar
tortryggja Evrópusambandið, óttast áhrif
innflytjenda og vilja að Bretland gangi úr
sambandinu. Ibúar London og Suður-
Englands sem hafa notið meira góðæris
á síðustu árum og áratugum tortryggja
síður sambandið, hafa síður neikvæða
afstöðu til útlendinga og meirihluti þeirra
vill ekki segja sig úr Evrópusambandinu.
Niðurstaðan er sú að efnahagur og
aðstæður fólks virðast hafa áhrif á afstöðu
þess til sambandsins.
Alþjóðavæðing í formi aukinna
milliríkjaviðskipta og búferlaflutninga
eykur tekjur og efnahagslega velferð
þjóða. Hins vegar er velferðinni yfirleitt
misskipt, það eina sem hagfræðin segir
er að þeir sem sjá hag sinn batna hagnast
meira en hinir sem tapa. En þeim hópum
sem bera skarðan hlut frá borði er sjaldan
ef nokkurn tíma bættur skaðinn. Þótt
tekjur og velferð á Norður-Englandi séu
mun meiri nú en áður en Bretland gekk í
ESB þá hefur hagur London og nágrennis
batnað mun meira. Svipuð þróun hefur
orðið í mörgum öðrum löndum. Það sem
hefur síðan gert ástandið enn erfiðara
viðfangs er að hagvöxtur hefur minnkað
á flestum Vesturlöndum síðustu áratugi,
framleiðni vex hægar en áður og laun
hafa víða staðnað. Ein afleiðing þessa
hefur verið tilkoma lýðskrumara bæði
til hægri og vinstri í stjórnmálalitrófinu.
Það sem þeir eiga sammerkt er að
hafna þeim gildum sem hafa verið
ríkjandi á Vesturlöndum allt frá seinni
heimsstyrjöldinni sem hafa lagt áherslu
á frjáls viðskipti, afnám tolla, frjálst flæði
fjármagns, eignarétt og markaðshagkerfi.
En þótt lýðskrumarar geti oft orðað
hugsanir þess fólks sem hefur orðið fyrir
vonbrigðum með hlutskipti sitt í heimi
frjálsra markaðsviðskipta er ólíklegt
að þeir geti leyst úr málum og bætt
hlutskipti fólksins.
En hvað er þá til ráða? Stjórnvöld
verða að gera sér grein fyrir því að það
er ekki sjálfgefið að meirihluti kjósenda
muni í framtíðinni styðja kerfi frjálsra
utanríkisviðskipta og vinnuafls sem fer
á milli landa. Þess vegna verður að huga
að hag þeirra sem bera skertan hlut frá
borði. Skattheimta getur endurdreift
tekjum innan lands og einnig er hægt
að örva efnahagsstarfsemina á ákveðnum
svæðum með því að beita skatta og
styrkjakerfi. Einnig er mikilvægt að
einstök ríki geti beitt sértækum ráðum
til þess að draga úr neikvæðum áhrifum
alþjóðavæðingarinnar fyrir einstaka
þjóðfélagshópa. Sem dæmi mætti nefna
hömlur á umfangi innflutts vinnuafls og
skatt á kvikt innflæði fjármagns.
Færa má rök að því að bæði Brexit-at-
kvæðagreiðslan og vinsældir lýðskrumara
eins ogTrump í Bandaríkjunum eigi ræt-
ur að rekja til þess að stjórnvöld hafa ekki
gætt þess nægilega vel undanfarna ára-
tugi að allir fái að njóta þess hagræðis og
framleiðslu sem frjáls utanríkisviðskipti
og frjálst flæði fjármagns hefur í för með
sér . Þau hafa í mörgum tilvikum heldur
ekki haldið uppi málflutningi til þess að
útskýra kosti frjálsra viðskipta. „Elítan"
hefur sannfært sjálfa sig um að núverandi
fyrirkomulag sé öllum fyrir bestu og ekki
gætt að því að milljónir hafa ekki fengið
lífskjarabætur. Þessir einstaklingar stíga
nú fram og ógna því kerfi frjálsra við-
skipta sem hefur verið við lýði á Vestur-
löndum undanfarna áratugi.
Neðanmálsgreinar
1 Utanríkisstefna Breta á sjöunda áratug
síðustu aldar, fram á þann áttunda,
einkum mótaðist af viðleitni þeirra til
þess að fá inngöngu í Evrópubandalagið.
Árið 1963 beitti De Gaulle neitunarvaldi
og sagði við það tækifæri: „lAngleterre, ce
n’est plus grnnd chose' („England er ekki
mikilvægt lengur"). Hann beitti síðan
aftur neitunarvaldi árið 1967. Það voru
einkum franskir sósíalistar undir forystu
Mitterand sem tóku það í mál að hleypa
bretum inn í sambandið svo lengi sem
framh á bls. 4
VÍSBENDING 24.TBI 2016 3