Vísbending - 10.08.2016, Blaðsíða 2

VíSBENDING
V
Hverjir borga veiðigjöldin?
Mynd l:Veiðigjald fiskveiðiárin
2012-2017
14
12
10
8
6
4
2
0

2012/2013 2013/2014 2014/2015 2015/2016 2016/2017
Heimild: Fiskistofa, Veiðigjaldsnejhd. Aœtlun drið 2015/2016
Mynd 1: Veiðigjald fiskveiðiárin
2012-2017
25,0%
23.7%
18.2%
5.2%
4.4% 4.3%
■ ■■
2.8%
V •# JF? **
0 4« ýS
Veiðigjöld hafa lengi verið deilu-
mál á Islandi og víðar. Eftir að
aðgangur að auðlindinni var
takmarkaður með kvótakerflnu og frjálst
framsal kvóta var leyft varð ljóst að mikil
verðmaeti felast í varanlegum veiðiheim-
ildum. Flestir telja eðlilegt að fiskimið-
in séu sameign þjóðarinnar, en ekki er
einhugur um hvemig þjóðin njóti af-
rakstursins af auðlindinni, þ.e. hvernig
skipta á hagnaðinum af veiðunum.
Nú nýlega hafa tvær fréttir vakið
athygli á hver verðmæti gætu falist í
varanlegum veiðiheimildum. Annars
vegar kaup HB Granda á veiðiheimildum
frá Þorlákshöfn og hins vegar uppboð
Færeyinga á kvóta. Báðar fréttirnar virðast
benda til þess að gjaldið sem greitt er
í ríkissjóð núna sé lægra en fá mætti ef
heimildirnar væru boðnar á almennum
markaði.
Samkomulag
Einn vandinn við verðlagninguna er
að stjómmálaflokka greinir mjög á um
málið. Utgerðarmenn hafa ekki verið
sáttir við gjaldið, en þeir hafa ekki komið
með skýrar tillögur sjálfir. A mynd 1 sést
hvernig gjaldið hefur þróast undanfarin
ár. Miðað við álagningu fyrir næsta
fiskveiðistjórnunarár verður gjaldið þá
innan við fimm milljarðar króna, eða
um 35% að raunvirði af því sem það var
fiskveiðiárið 2012/2013.
Ekki er að efa að afkoma í greininni er
lakari þegar laun hækka á sama tíma og
gengi krónunnar styrkist mikið. Engu að
síður bendir verðlagning á kvótanum frá
Þorlákshöfn til þess að gjaldið sé orðið
býsna lágt fýrir komandi fiskveiðiár.
Keyptur var kvóti fyrir rétt tæplega 4,0
milljarða króna. Hann nemur um 0,4%
aflaheimilda. Einfaldur útreikningur
myndi þá verðmeta heildarkvótann á um
það bil 1.000 milljarða króna. Veiðigjaldið
fyrir komandi ár er þá innan við 0,5% af
heildarverðmæti kvótans þannig reiknað.
Hverjir borga veiðigjaldið?
Veiðigjald dreifist á þá sem hafa aflaheim-
ildir. Mörgum kemur eflaust á óvart að á
árunum 2012-15 var langstærstur hluti
gjaldsins greiddur af fyrirtækjum í Reykja-
vík. Að vísu er HB Grandi stærsta út-
gerðarfyrirtæki landsins með höfuðstöðv-
ar í Reykjavík, en fýrirtækið er þó aðeins
með 11% kvótans. Tæplega 18% voru
greidd af fýrirtækjum í Vestmannaeyjum
Heimild: Fiskistofa, útreikningar Vísbendingar.
og um 10% af akureyrskum fýrirtækjum.
Neskaupstaður er næstur í röðinni með
tæplega 8% og svo koma nokkrir þekktir
útgerðarbæir með 3 til 6%. Aðrir bæir eru
samtals með 18% af gjaldinu.
Þessi skipting er ekki í sömu
hlutföllum og kvótinn því að kerfið sem
sett hefur verið upp er nokkuð flókið
og fýrirtæki fengu afslátt vegna skulda.
Stærstu einstakir greiðendur eru HB
Grandi, Síldarvinnslan Neskaupstað,
Isfélag Vestmannaeyja, Samherji Akureyri,
Vinnslustöðin Vestmannaeyjum, Brim
Reykjavík, FISK-Seafood Sauðárkróki,
Skinney-Þinganes Hornafirði, Eskja
Eskifirði, Rammi Siglufirði og Þorbjörn
Grindavík. Mörg þessara fýrirtækja hafa
starfsemi víða á landinu og kvótinn ekki
endilega tengdur heimahöfn.
Sanngjarnt gjald?
Ekki má horfa á veiðigjaldið sem skatt-
stofn heldur er það afgjald fýrir notkun
á sjávarútvegsauðlindinni. Oftast byggir
gjald af því tagi á framboði og eftirspurn,
þannig að ekki sé vafi á því að greiðslan
sé sanngjörn fýrir bæði seljandann og not-
endur. Því hafa kröfur um uppboð á kvót-
anum verið háværar. Það er þó augljóst að
ef allur kvóti færi á uppboð samtímis er
hætt við að fótunum yrði í einu vetfangi
framh á bls. 4
2 VÍSBENDING • 27, TBL 2016