Bæjarins besta - 01.07.1986, Qupperneq 9

BÆfARI NS BESTA
9
Landsbankinn á ísafirði
hefur verið til húsa
á fimm stöðum í bænum
Hér var þó viö ramman reip aö
draga, því að íslandsbanki, sem
stofnaður var árið 1904 með erlendu
fiármagni, kom sama ár á fót útibúi á
Isafirði. Augljóst er að róðurinn hefur
verið þungur. En Landsbankinn var
heppinn að því leyti, að Þorvaldur
Jónsson héraðslæknir, sem stjórnað
hafði Sparisjóðnum frá upphafi, tók
að sér stjórn útibúsins. Hann var
vinsæll maður og forystumaður f
málefnum fjórðungsins. Þrátt fyrir til-
komu íslandsbanka tókst að halda í
horfi og hefur útibúið síðan dafnað
vel og verið lyftistöng Vestfirðinga.
Reglugerð fyrir útibú Landsbankans á ísafirði var staðfest
af Stjórnarráði Islands 20. febrúar 1904. Auglýsing um
stofnun útibúsins var birt í blaðinu Vestra 14. maí. Daginn
eftir tók útibúið til starfa, hinn 15. maí 1904. Það er því
komið á níræðisaldur.
Rætur þess eru þó miklu eldri. Sparisjóður ísfirðinga var
stofnaður árið 1876. Þegar útibú Landsbankans var stofnað
náðust samningar um að það tæki við starfsemi Spari-
sjóðsins.
Mánagata 9 á ísafirði. Hér var Sparisjóður ísfirðinga til húsa 1876-1904 og
síðan Landsbankinn fram til 1918. Gatan nefndist fyrrum Bankagata.
Bankastjorar utibusins hafa verið
þessir:
1. Þorvaldur Jónsson 1904-14.
2. Jón A. Jónsson 1914-23.
3. Helgi Guðmundsson 1923-26.
4. Sigurjón Jónsson 1926-37.
5. Guðjón E. Jónsson 1937-50.
6. Einar B. Ingvarsson 1951-68.
7. Georg Hansen 1969-71.
8. Helgi Jónsson 1972-77.
9. Þór Guðmundsson 1977-78.
10. Haraldur Valsteinsson 1979-85.
11. Birgir Jónsson 1986-.
Fyrstu fjórtán árin var útibú
Landsbankans á (safirði I húsi Spari-
sjóðsins við Bankagötu, eins og hún
var þá kölluð. Nú heitir hún Mána-
gata og húsið er nr. 9, norðan við
Elliheimilið.
Árið 1918 fluttist útibúið í safn-
aðarhúsið Hebron. Skoski trúboðinn
Nisbet, síðar læknir, hafði látið
byggja það. Á seinni áratugum hafa
Starfsfólk Landsbankans á isafirði á aldarafmælinu. Nokkrir fastir starfsmenn eru i sumarfrii en sumarfólk er komið á
vettvang. Á myndinni eru 6 karlar og 19 konur. Varðandi hlutföll kynjanna má geta þess til samanburðar, að á mynd
sem tekin var af starfsfólki á 40 ára afmæli útibúsins árið 1944 eru sjö karlar og ein kona.
menn þekkt þetta hús sem Góð-
templarahúsið.
Enn fluttist útibúið búferlum árið
1926 og þá í Stjörnuna við Pólgötu,
þar sem séra Sigurður bjó seinna en
Pólarvídeó er nú. Árið 1934 var flutt í
Aðalstræti 24, þar sem Eplið er nú.
Árið 1958 fiuttist bankinn loks í
nýja Landsbankahúsið að Pólgötu 1,
þar sem aðsetur hans er enn.
Nú starfa um 30 manns í Lands-
bankanum á (safirði. Hlutdeild hans í
útlánum á vestanverðum . Vest-
fjörðum er rétt um 50% á móti
Útvegsbankanum og sparisjóðunum,
en í innlánum er hlutdeild hans tæp
40%. Þessi hlutföll hafa haldist
svipuð undanfarin ár.
Hvað rekstrarafkomu snertir er
útibú Landsbankans I hópi hinna
betri og staða þess við aðalbanka og
Seðlabanka góð. Það er eitt af fáum
útibúum sem hafa staðið sig skikkan-
lega í þeim efnum.
gegndi hann bankastjórastarfinu
ásamt dómaraembættinu. Gæslu-
stjórar bankans, kosnir af Alþingi.
voru Eiríkur Briem prestaskóla-
kennari og Jón Pétursson dómstjóri.
Aðrir starfsmenn bankans voru tveir,
Halldór Jónsson gjaldkeri og Sig-
hvatur Bjarnason bókari.
Sparisjóðsstarfsemi bankans hófst
ekki fyrr en vorið 1887 þegar Spari-
sjóður Reykjavíkur sameinaðist
honum. Eftir það var opnunartími
bankans smálengdur uns hann var
opinn alla virka daga árið 1899. Þá
fluttist hann í hið nýja hús sitt við
Austurstræti 11.
Það hús eyðilagðist að miklu leyti I
brunanum mikla vorið 1915, en allar
bækur bankans voru heilar og
óskemmdar. svo og öll verðmæt skjöl
oa peningar. Húsið var síðan endur-
byggt og stækkað mikið og tekið I
notkun árið 1924. Það var þátalið eitt
vandaðasta hús höfuðborgarinnar að
öllum búnaði. Meðal annars var það
prýtt veggmyndum eftir fremstu
iistamenn þjóðarinnar.
Árið 1900 var Veðdeild Lands-
bankans stofnuð með sérstökum
lögum. Með lagasetningu 1928 var
Landsbankinn síðan gerður að
seðlabanka. Samkvæmt þessum
lögum skyldi Landsbankinn starfa í
þremur deildum með aðgreindum
fjárhag, en þær voru Sparisjóðsdeild,
Veðdeild og Seðlabanki.
Þegar fram liðu stundir jókst þeirri
skoðun fylgi, að ekki væri eðlilegt að
sú stofnun sem ábyrgð bæri á
seðlaútgáfu og gjaldeyrisvarasjóði
væri jafnframt umsvifamesti við-
skiptabanki landsins. I framhaldi af
þessu var bankanum skipt árið 1957
í tvær aðaldeildir, Viðskiptabanka og
Seðlabanka, sem hvor skyldi lúta
sérstakri stjórn. Endanleg varð
skiptingin svo 1961 þegar Seðla-
banki Islands var stofnaður.
Fyrstu ár Landsbankans hafði
hann ekki afgreiðslu nema í Reykja-
vík. Um aldamótin var farið að huga
að stofnun útibúa. Fyrst var opnað
útibú árið 1902 á Akureyri, síðan árið
1904 á ísafirði. Útibúin á Eskifirði og
Selfossi voru síðan opnuð árið 1918.
Önnur afgreiðsla I Reykjavík var
opnuð árið 1931 og nefnd Austur-
bæjarútibú. Síðan liðu 20 ár uns
Langholtsútibú var stofnað árið 1951.
Eftir það hefur afgreiðslum fjölgað
ört. Úm síðustu áramót voru þær
orðnar 42 um allt land.
Samkvæmt lögum um Lands-
bankann frá 1885 var tilgangur hans
,,að greiða fyrir peningaviðskiptum í
landinu og styðja að framförum
atvinnuveganna". Bankinn hefur
alltaf leitast við að vera þessum
tilgangi sínum trúr, enda eru útlán
hans til atvinnulífsins nú um helm-
ingur allra útlána banka og spari-
sjóða af því tagi. Hæst er hlutdeild
bankans í útlánum til sjávarútvegs
eða 68%, en hlutdeild hans í lánum
til landbúnaðar og iðnaðar er um
44%. Þrátt fyrir það hefur hann ekki
vanrækt skyldur sínar gagnvart ein-
staklingum. enda frá þeim kominn
meirihluti þess sparifjár sem bankinn
hefur til umráða.
(HÞM — ýmsar heimildir).