Morgunblaðið - Sunnudagur - 09.08.2020, Blaðsíða 4

FRÉTTIR VIKUNNAR
4 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9.8. 2020
Suðurlandsbraut 26 Sími: 587 2700
Opið 11-18 virka daga www.innlifun.is
Verslunarmannahelgin var meðallra rólegasta móti, endaútihátíðum og mannfagnaði
aflýst um allt land. Menn létu það þó
ekki á sig fá og töluvert um ferðalög
innanlands, fámennar grillveislur og
sumarbústaðaferðir. Fyrir vikið gekk
helgin enda stórslysalaust fyrir sig.
Um helgina héldu áfram að koma í
ljós ný smit kórónuveirunnar hér og
þar, en nokkrum áhyggjum olli að að-
eins einn af hverjum 13, sem greindir
voru með smit, var í sóttkví. Af því
má draga þá ályktun að of margir
hafi slakað á klónni gagnvart heims-
faraldrinum, en Víðir Reynisson, lög-
regluþjónninn vaski, lét svo ummælt
að hann væri búinn í fríi og brýndi
landsmenn til þess að sýna ýtrustu
skynsemi og varkárni. Skagamenn
gátu tekið undir það, en á Akranesi
var tíundi hver íbúi skimaður í kjölfar
hópsýkingar.
Sigurður Ingi Jóhannsson kvaðst
aðspurður ekki hafa orðið fyrir nein-
um þrýstingi vestan frá Bandaríkj-
unum um að útiloka kínverska fyrir-
tækið Huawei frá uppbyggingu
5G-kerfisins hér á landi, en lét þess
og getið að það væri til skoðunar með
fjarskiptaöryggi í huga.
Fram kom að Sparisjóður
Strandamanna vildi eftir allt saman
ekki tengjast smálánastarfsemi, sem
einkennist af öðrum viðskipta-
mannahópi, vaxtakjörum og inn-
heimtuaðgerðum en títt er um hefð-
bundnar fjármálastofnanir.
  
Þrátt fyrir að Íslendingar hafi
ferðast inannlands í mun meiri mæli í
sumar en endranær varð samdráttur
í bílaumferð í júlímánuði.
Hins vegar varð vart við stóraukin
bílakaup landsmanna og þá ekki síð-
ur ásókn þeirra í lánsfé. Þar ræddi að
einhverju leyti um uppsafnaða eftir-
spurn eftir að alda heimsfaraldursins
gekk yfir í vor, en sjálfsagt hafa betri
vaxtakjör einnig hvatt marga til þess
að kýla á betri og nýrri bíl. Sams kon-
ar þróunar hefur víða gætt á Vestur-
löndum, einkum meðal borgarbúa
sem vilja ferðast meira innanlands
eftir sóttkví og félagsfirð liðinna
mánaða.
Sérstaka athygli vakti að ríflega
helmingur nýskráðra bíla voru ný-
orkubílar af ýmsu tagi, sem gefur
sterka vísbendingu um að landsmenn
séu að komast að niðurstöðu um
orkuskipti í eigin samgöngutækjum.
Í sama mund bárust fregnir af
gjaldþrotum bílaleiga, sem komu
ekki fyllilega á óvart. Ætla má að
vegna samdráttar og þrota í grein-
inni aukist framboð á notuðum bílum
næstu mánuði.
Í öðrum samgöngufréttum var það
helst að Icelandair var við það að
ganga frá samningum við ríki, banka-
stofnanir og kröfuhafa, en að fram-
haldið myndi ráðast af væntanlegu
hlutafjárútboði. Það væri forsenda
endurfjármögnunar og frekari lán-
veitinga frá bönkum.
Ekki hefur aðeins verið aukin
ásókn í bílalán hjá Íslendingum upp á
síðkastið, það á við um alls kyns lán,
sem vafalaust má að miklu leyti rekja
til vaxtalækkana, þótt þar skipti
sjálfsagt miklu máli að margt fólk
hélt að sér höndum á meðan veiran
var í hæstum hæðum í vor. Er svo
mikið að gera að endurfjármögnun
lána í bankakerfinu getur tekið allt
að átta vikur.
  
Heimsfaraldurinn var meðal helstu
frétta alla daga vikunnar, enda sagði
Katrín Jakobsdóttir forsætisráð-
herra að þar ræddi um langhlaup,
ekki spretthlaup. Bjarni Benedikts-
son fjármálaráðherra tók af öll tví-
mæli um afstöðu ríkisstjórnarinnar
til aðsteðjandi vanda og sagði að ekki
yrði ráðist í neinn niðurskurð ríkis-
útgjalda á þessu ári. Sem er sjálfsagt
það sem flestir bjuggust við, en fróð-
legra sjálfsagt að vita hversu ákaf-
lega þau muni aukast og hversu stór
hallinn verður í ríkisfjármálunum.
Fram kom að smitskimun á Kefla-
víkurflugvelli væri komin að þol-
mörkum, en Sigurður Ingi Jóhanns-
son samgönguráðherra sagði að það
hlyti að verða allra síðasta úrræðið að
takmarka komur til landsins og benti
á þarfir ferðaþjónustunnar og áhrif á
efnahagslífið í því samhengi. Sagði þó
að slíkar takmarkanir væru í undir-
búningi ef allt færi á versta veg. Enn
hefur ekki verið upplýst um hagræn
áhrif þess ef loka þarf stórum hluta
atvinnulífsins vegna veirunnar.
Reykjavíkurmaraþonið var blásið
af vegna viðsjár í veiruheimum.
Ógnarleg sprenging í Beirút, höf-
uðborg Líbanons, lagði stór hverfi
nálægt höfninni í rúst með þeim af-
leiðingum að hátt á annað hundrað
manns fórust, fjölmargra er enn
saknað, á fimmta þúsund særðust og
300.000 manns misstu heimili sín.
Ekki er talið að um hryðjuverk hafi
verið að ræða heldur að eldur hafi
læst sig í 2.750 tonn af áburði, sem
staðið hafði óhreyfður í vöruskemm-
um við höfnina síðan 2014. Hann var
þá gerður upptækur vegna vangold-
inna hafnargjalda rússneskrar út-
gerðar, en óljóst er hvers vegna hann
var þar enn og án sérstakra varúðar-
ráðstafana eins og skylt er. Líbanon
er nú nærri því að vera þrotaríki, en
það var á barmi efnahagslegrar upp-
lausnar og ríkisgjaldþrots fyrir. Þar
hefur þó raunar um margt verið frið-
vænlegra upp á síðkastið en verið
hefur marga undanfarna áratugi, þar
sem gekk á með borgarastyrjöldum,
innrásum, hernámi og hryðjuverk-
um.
Íslenskir ráðamenn líkt og ríkja-
og þjóðaleiðtogar um víða veröld
sendu líbönskum stjórnvöldum hug-
heilar samúðarkveðjur og hétu neyð-
araðstoð frá Íslandi, en þó ekki fyrr
en búið væri að greina hvernig þeir
fjármunir myndu best nýtast. Á með-
an ganga um 300.000 manns um
heimilislaus í Beirút og annað eins í
löskuðum húsakynnum og innviðir
allir úr lagi gengnir. Aukinnar
gremju borgara hefur gætt í garð
stjórnvalda vegna lánleysis þeirra og
vanmáttar, svo lögregla hefur beitt
táragasi til þess að halda aftur af
þeim.
  
Enn þurfti að kalla Íslenska erfða-
greiningu til aðstoðar vegna smit-
greiningar, en tækjakostur hins opin-
bera virðist ekki ráða fyllilega við
eftirspurnina. Vonast er til þess að úr
því megi bæta á næstu vikum og
mánuðum, þótt óvíst sé hvort veiran
hefur tíma til þess að bíða eftir því.
Jafnframt kom fram óvissa um
skólastarf í haust, en viðbúið er að
það riðlist eitthvað af völdum heims-
faraldursins. Þá setti ný rannsókn
bandaríska sóttvarnaeftirlisins
(CDC) skólahald í nýtt ljós, en sam-
kvæmt henni eru börn ekki jafn-
ónæm fyrir veirunni og talið hefur
verið, að þau geti bæði smitast og
smitað.
Veiran hefur fleiri áhrif, því ásókn
í geðheilbrigðisþjónustu hefur aukist
á árinu, sem sett er í samband við
ugg og stugg vegna heimsfaraldurs-
ins, uppnám og óvissu í lífi margra
hennar vegna.
  
Banaslys varð í Reyðarfirði á
fimmtudagskvöld þegar ökumaður
sexhjóls velti því í fjalllendi.
75 ár voru liðin frá kjarnorkuárás
Bandaríkjanna á japönsku borgina
Hiroshima í lok síðari heimsstyrj-
aldar. Þess var minnst með rafrænni
kertafleytingu.
Samherjamenn höfnuðu ásök-
unum um að þeir hefðu arðrænt
Namibíumenn. Samantekin reikn-
ingsskil dótturféaga Samherja í
Namibíu sýna að þau töpuðu nærri
einum milljarði króna á umsvifum
sínum á árunum 2012-2018.
Rekstrartekjur þeirra námu 41,1
milljarði króna, en rekstrarkostn-
aður var 38,9 milljarðar. Að teknu
tilliti til afskrifta, fjármagnsgjalda,
tekjuskatts o.fl. var afkoma félag-
anna því neikvæð á þessu sex ára
tímabili. Gagnrýnendur Samherja
létu sér hins vegar fátt um finnast.
Efnahagsáhrif heimsfaraldursins
birtast með ýmsum hætti, en þannig
er komið á daginn að útsvarstekjur
sveitarfélaga hafa sveiflast mikið
meðan á honum hefur staðið. Dæmi
eru um að tekjur sveitarfélaga hafi
lækkað um 15% en einnig önnur þar
sem þau hækkuðu um 25%. Hjá
stærstu sveitarfélögum var breyt-
ingin þó yfirleitt óveruleg.
Sóttvarnir munu hafa mikil áhrif á
réttardaga, sem senn renna upp.
Hrútaþukl mun þó vera óbreytt.
  
Tölur um gistingu í júlímánuði gáfu
til kynna helmingssamdrátt frá
sama mánuði í fyrra. Ekki er hægt
að segja að ferðaþjónustan hafi tekið
því með húrrahrópum en það er þó
talsvert skárra en margir höfðu ótt-
ast.
Appelsínuguli maðurinn í Hvíta
húsinu hélt áfram erjum sínum við
Kínverja, þegar hann undirritaði til-
skipanir sem kveða á um að banda-
rísk fyrirtæki láti af öllum við-
skiptum við kínversku samfélags-
miðlana TikTok og WeChat innan 45
daga, hinn 15. september. Kínverjar
voru ekki hressir.
Sveppatímabilið er hafið.
Ógnarsprengja
í Beirút
Sprengigígurinn í Beirúthöfn. Hundruð létust, þúsundir særðust og hundruð þúsunda eru heimilislaus.
AFP
2.8. - 8.8.
Andrés Magnússon
andres@mbl.is