Skólabjallan - 15.12.1934, Blaðsíða 2

-2-
ur eíns og íslenzkt skáld."
Þessi trú og Þetta álit viröist
haf'a náð all-goðri rótfestu hjá al-
Þýðunni, og liggja til Þessa álits
nokkur rök, sem ág skal hér laus-
lega tilfara.
Og er Þá fyrst að nefna skapgerð
skáldanna:
Sagnir frá ýmsum tímum greina
okkur frá Því, að skáldin hafi ver-
ið aö ýmsu leyti stórfeldari í lund,
en almennt gerðist, tilfinningarík-
ari og örgerðari og ástríðufyllri,
h&ði til ásta og haturs, vins og
kvenna, harms og gleði, en sllur
Þorri manna. Og annaö hitt, aö skáld
in hafa verið leiöandi og hvarflandi
og vantað festu Þá, sem reyndir og
nosavaxnir efnishyggjumenn hafa lagt
svo mikið upp út til tímanlegrar
velferðar.
Þetta álit fjöldans hefur að öll-
um líkindum átt sinn Þátt í Því. oð
gera mörg skáld aö hálfgerðum auðnu-
leysingjum, shr. erindi StoG.Qt.
Þegar alÞjóð einum spáir
óláns, rfctist Það - ei tjáir
snilli mikils manns né scmi
móti fólksins hleypidómi,
Falin er í illspá hverri
ósk um hr<akför sýnu verri,
hún er aflsins heit að vinna
hnekki hinu kraftaminna.
Sg held að Þaö finnist varla sá is-
lendingur, kominn t'il vits og ára,
að harm kam.-ist ekki við Bólu-Hjálm-
ar, Þetta stórgáfaða skáld, sem litli
eða enga samleið átti með hinni lítt
Þroskuðu somtíð sinni. Enda kennir
all-víða í kv&ðum hans heiskju, sem
andúð og andlegt Þroskaleysi lítil-
sigldra skilningssljórra og lítt góö-
gjranra samtíðarmanna Hjálraars,skap-
oði og sennilegt er, að harátta við
hin Þröngsýnu og hálf steinrunnu
ufturhalds öfl hafi framkallað hjá
honum hina Þjóðf'rfitgu vísu:
"Er Það gleði andskotans
umboöslaun og gróði
fjármunir Þá fát&ks manns
funa 1 ríkra sjóði".
Þannig held ég að fá skáld hefðu get=
aö sagt nema Bólu-Hjálraar.
Fyrir nokkrum árum síöon birtist
grein í Skinfaxa, eftir einn af okk-
ar ritfficrustu mönnum, um Bólu-Hjalm-
ar. Grein Þessi var með ofhrigðum
vel skrifuð. Þar líkir höf. Hjálmari
við risa, en samtíð hans við dverg,
og vildi samtíð hans fasra hann í litlu
fötin dvergsins, eða gera honn útl&g-
an að öðrum kosti. Og Þaö var Hjálmar,
hann var útlagi frá samtíö sinni.
Annors vegar voru stórhrotnir skaps-
munir, sem Þráðu að geta boðið rang-
l&tinu og ódrengskapnum, hrassninni og
lyginni h.yrginn, en hinsvegar var alls
leysið meö sínu Þögula, ískalda og
miskunnarlausa valdi, sem lét náföla
og grindhoraða hungursvofuna g&gjast^
um stafi inn í hreysi Hjálmsrs. En Þó
Hjalmar fengi aldrei notið sín, vegna
fátfiektar og annarra erfiðleika, o^ Þó
leiði hans sé týnt og gleymt alÞjoð
manna, Þá geymir Þó sagan nafn og rninn
ingu Þessa gáfaða manns, sem rís eine
og sólroðinntindur upp úr Þoku menning
arleysis Þeirra tíma, sem fyrirhoði
Þess, að í v&ndum v&ri nýr dagur, fag-
ur og heiður^ en að baki v&ri sú.nótc.,
er íslenzku Þjóöinni hefir oröið
lengst á liðnum áfu.ui,
Allir Þeir menn, sem eitthvfrð hafa
kynnt sér skálpskap og bókmenntastefnu
síöari tíma, kannast við Gest Pálsson*
Hann var einn fyrsti boðberi og tals-
maður rauns&isstefnunnar hér á landi*
Hann og.3 aðrir ungir Islendingar,sem
um Þrsr raundir stunduðu nárn í Höfn,
réöust í Þaö að gefs út rit, sem nefnd
ist "Verðandi". Þessir Þrír menn, sem
með Gesti voru í Þessu fyrirtæki,voru:
Hannes Hafstein, Bertel E.C. Þorleifs-
son og Einar Hjörleifsson (Kvaran).
1 ritu Þessu munu hafa hirzt fyrstu
sögur Gests. Raunsæisstefnuna har Þá
aöallega uppi í Danmorku, hinn merki
maður Georg Brendes, og hreif Þessi
stefna með sér fljótlega ýmsa Þá menn,
er Þá voru að koma fram á sjcnarsviðið
sem ung og upprennandi skáld. Ahriia
Þessar<a stefnu, g&tir allverulega 1
hinni sárbeittu adeilasögu "K&rleiks-
heimilið", sem birtist í riti Þeirra
félaga: "Verðandi".
Saga Þessi, sem aö verð.*. eikum hef-
ir orðið einna fr&gust af sögum Gests,
er hvöss og markviss ádeilö s hræsni
og yfirdepsskap, lydduhátt og ódreng-
lyndi Þess fólks, sem heygði sig 1
duft.ið f.yrir Þeim, sem hafði tekizt
að hreykja sér hátt á strá, vegna mis-
jafnlega vel fengins auðs, eða heppn-
azt að ná í embætti, en aftur á móti