Morgunblaðið - 28.06.2021, Qupperneq 11

FRÉTTIR 11Innlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 28. JÚNÍ 2021
Mikið úrval lita
bæði á áklæði
og grind.
Sérsmíðum
allt eftir
pöntunum.
Íslensk hönnun og
framleiðsla frá 1960E60
Sólóhúsgögn ehf. Gylfaf löt 16-18 112 Reykjavík 553-5200 solohusgogn. is
Stóll E-60 orginal kr. 38.600
Retro borð 90 cm kr. 142.000
(eins og á mynd)
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
„Sjónarmið okkar lækna eru
ákall úr grasrótinni,“ segir Theó-
dór Skúli Sigurðsson, svæfinga-
læknir á Landspítalanum. Hann
er í forsvari þeirra 985 lækna
sem í síðustu viku afhentu fulltrú-
um heilbrigðisráðuneytisins und-
irskriftir sínar, þar sem skorað er
„á stjórnvöld að axla ábyrgð á
stöðunni í heilbrigðiskerfinu“,
eins og komist var að orði.
Læknar telja mikilvægt að
gefin fyrirheit um aukið fjár-
magn til alls heilbrigðiskerfisins
verði efnd. Mikilvægt sé að koma
með varanlegar lausnir í öldr-
unarþjónustu, samanber að á
hverjum tíma dvelst á Landspít-
alanum fólk sem lokið hefur
læknismeðferð, en ekki er hægt
að útskrifa því ekki er í önnur
hús að venda. Í raun stífli þetta
allt gangvirki spítalans.
Læknar til meiri áhrifa
„Þó fjárveitingar til Land-
spítalans séu auknar sjáum við
þess ekki stað. Því teljum við að
hugarfarsbreytingu þurfi um
rekstur spítalans. Læknar eru
leiðtogar með hugmyndir og mik-
ilvægt er að virkja þá til meiri
áhrifa. Læknar eru langþreyttir
og tilfinningin sú að ekki sé hlust-
að á sjónarmið okkar þegar varað
er við hættulegu ástandi,“ segir
Theódór Skúli og áfram:
„Ýmis mál eru í ólestri, svo
sem leghálsskimanir og rann-
sóknir á þeim sem voru fluttar til
Danmerkur, með slæmum afleið-
ingum. Því miður virðist stefna
stjórnvalda í heilbrigðismálum
vera sú að gefnar eru út tilskip-
anir á efstu stöðum; skilaboð sem
virðist eiga að fylgja umyrða-
laust. Sjónarmið lækna hafa ekki
skilað sér til stjórnvalda. Slíkt
kann ekki góðri lukku að stýra.
Erfið staða á bráðadeild
Landspítala, svo sem mannekla
og langur biðtími sjúklinga eftir
þjónustu, hefur verið til umfjöll-
unar að undanförnu. Í þeim efn-
um bendir Theódór á, að í heil-
brigðiskerfinu haldist allt í
hendur. Engin heildstæð framtíð-
arstefna sé í öldrunarmálum,
þrátt fyrir mikla fjölgun eldra
fólks sem alltaf þarf margvíslega
þjónustu heilsugæslu og sjúkra-
húsa.
Hámarksnýting
skapar hættu
„Eldra fólk á rétt á sjúkra-
þjónustu en ekki hefur verið
horft til þess með fjölgun
öldrunarrýma. Sú staðreynd er
rót vandans. Nærri lætur að
hvert rúm á Landspítalanum sé
fullnýtt alla daga og allt umfram
hámarksnýtingu skapar hættu.
Þegar sjúklingarnir stöðvast á
bráðamóttöku stíflast kerfið og
þá er Landspítalinn ekki starf-
hæfur. Meðferð á vel búnum
sjúkrahúsum í dag tekur æ
skemmri tíma og reynt er að út-
skrifa alla svo fljótt sem verða
má. Veruleikinn er samt sá, að
eftir aðgerðir á sjúkrahúsinu
kemst fólk ekki í þá umönnun
sem rétt er. Þegar nýtt hjúkr-
unarheimili Hrafnistu í Fossvog-
inum í Reykjavík kom, batnaði
staðan um stundarsakir, en nú er-
um við aftur komin á byrjunar-
reit.“
Theódór er sérfræðilæknir á
gjörgæsludeild Landspítalans,
þar sem gjarnan hafa verið opin
þrettán rúm sem nú hefur verið
verður að tryggja. En góðu hlut-
irnir; jú, greiðsluþátttaka sjúk-
linga í heilbrigðiskerfinu er
minni en var og heilsugæslan hef-
ur verið efld, svo hún var fær um
að taka á móti álagi af völdum
kórónaveirunnar. Sama má segja
um starfsemi spítalans í faraldr-
inum, en auðvitað gengur ekki
eins og gerðist á fyrstu mánuðum
Covid-tímans að stórfyrirtæki
þurfi að hlaupa undir bagga við
kaup á nauðsynlegum tækjabún-
aði, þótt slíkur stuðningur sé
vissulega mjög virðingarverður.“
En hvað er til ráða og
hvernig á að bregðast við því
viðsjárverða ástandi í heilbrigðis-
kerfinu sem læknarnir 985 lýsa?
Endurskipulagning á rekstri
Landspítalans er forgangsmál,
segir Theódór Skúli, og bendir á
að umtalsverð fækkun opinna
legurýma á sjúkrahúsinu hafi
lengi haft alvarlegar afleiðingar
fyrir starfsemina. Ekkert bráða-
sjúkrahús þolir slíkt ástand til
lengri tíma. Þrátt fyrir metnað
lækna lengjast biðlistar. Land-
spítalinn hafi ekki nægan sveigj-
anleika til þess að skilja nægj-
anlega vel á milli bráðrar
meðferðar og þjónustu sem
skipulögð er fyrirfram. Bráðar
aðgerðir hafi oftast forgang svo
öðrum sé frestað.
Undirstriki alvöruna
„Núverandi stjórnendur
Landspítalans hafa setið lengi,
hið besta fólk sem vill vel, en nær
ekki þeim árangri sem þarf. Mað-
ur fær á tilfinninguna núna að
þeir séu algjörlega ráðþrota
gagnvart vandanum og finni ekki
neinar alvöru lausnir sem haldi
til langframa. Sé staðan þannig
að ekki verði komist lengra í
sparnaði, þyrftu stjórnendur að
koma þeirri staðreynd til stjórn-
valda. Nái þau skilaboð ekki í
gegn, ætti stjórn Landspítalans
að íhuga að segja sig frá verkinu
til að undirstrika mikla alvöru
málsins.“
fækkað niður í tíu í sparnaðar-
skyni. Vera kann að við sérstakar
aðstæður þurfi að fjölga þeim,
svo sem ef stórslys verða og þá
eru góð ráð dýr, segja læknar.
„Allra veikasta fólkið kemur
á gjörgæsludeild, þar sem neyð-
arástand er alltaf að einhverju
leyti hluti af starfsumhverfinu.
Samt þarf að vera svigrúm til að
geta mætt stórslysinu sem er allt-
af handan við hornið. Þegar við
erum með tíu pláss og jafn marga
sjúklinga á gjörgæslunni er slíkt
100% nýting. Þar sem gjörgæslan
er síðasta vígið fyrir bráðveika,
tökum við á móti öllum og liggj-
um oft í kringum 120-130% nýt-
ingu. Þegar slíkar aðstæður skap-
ast hef ég miklar áhyggjur af
hættunni á atvikum sem eru
óendurkræf,“ segir Theódór.
Endurskipulagning
er forgangmál
Theódór bætir við: „Á Land-
spítala er ómögulegt að ganga
lengra í sparnaði án þess að ör-
yggi sé ógnað. Viðkvæmt jafn-
vægi, fjárveitinga og sparnaðar,
Læknar eru leiðtogar með hugmyndir og mikilvægt er að virkja þá til meiri áhrifa, segir Theódór Skúli Sigurðsson
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Læknir Erum langþreyttir og tilfinningin er sú að ekki sé hlustað á sjón-
armið okkar þegar varað er við hættulegu ástandi, segir Theódór Skúli.
Þurfum svigrúm til að mæta stórslysi
- Theódór Skúli Sigurðsson er
fæddur árið 1976. Hann lauk
læknaprófi frá HÍ 2003. Fór svo
til náms í svæfinga- og gjör-
gæslulækningum í Svíþjóð og
vann samhliða sem sérfræð-
ingur við barnasjúkrahúsið í
Lundi þar í landi. Hefur starfað
sem sérfræðingur á svæfinga-
og gjörgæsludeild Landspít-
alans frá 2017. Formaður Fé-
lags sjúkrahúslækna og er í rit-
stjórn Læknablaðsins.
- Í október á sl. ári varði Theó-
dór Skúli doktorsritgerð sína
við Háskólann í Lundi, en hún
fjallaði um rannsóknir á blóð-
rásarkerfi barna eftir hjartaað-
gerð.
Hver er hann?
Morgunblaðið/Eggert
Aðgerð Starfsemi Landspítalans
er umfangsmikil og jafnan eru
sterkar skoðanir á starfseminni.
Skilaboð lækna, um erfið starfs-
skilyrði, eru grafalvarleg sé litið til
aðstöðu starfsfólks og þess að nú-
verandi ástand veldur stöðnun og
jafnvel afturför. Þetta segir í yfir-
lýsingu heilbrigðisráðuneytisins
um yfirlýsingar og undirskriftir
læknanna. Sjónarmið læknanna
eru sögð tekin alvarlega, þótt þau
séu ekki algild lýsing á heilbrigð-
iskerfinu.
„Viðbrögð heilbrigðisþjónust-
unnar við heimsfaraldri hafa sýnt
með afgerandi hætti að kerfið okk-
ar er vel mannað, sveigjanlegt og
býr yfir miklum þrótti og frum-
kvæði. Þessa þekkingu þarf að
nýta, til að þróa og bæta heilbrigð-
isþjónustuna. Til þess þarf skýran
farveg og skipulagðan vettvang.
Umræðan síðustu mánuði ber
þess skýr merki að slíkan vettvang
skortir,“ segir ráðuneytið.
Öldrunarþjónusta er
stórt og vaxandi verkefni
Útgjöld til heilbrigðismála sem
hlutfall af vergri þjóðarframleiðslu
hafa, segir heilbrigðisráðuneytið,
verið aukin úr 7,4% árið 2017 í
9,3% skv. fjárlögum 2021. Á sama
tíma hafa fjárframlög til Landspít-
ala aukist um 14% á föstu verð-
lagi. Meira þurfi þó greinilega til,
en ekki sé sama hvernig þeim fjár-
munum sé varið. Ekki sé hægt að
byggja á óbreyttu skipulagi. Leita
þurfi nýrra leiða og lausna svo
fjármunir nýtist sem best. Meðal
annars hafi þjónusta við aldraða
verið efld og bætt. Fjármunir til
uppbyggingar hjúkrunarrýma hafa
verið stórauknir og áfram verði
haldið þar. Öldrunarþjónusta sé
stórt og vaxandi verkefni sem kalli
á fjölbreyttar lausnir. Á breiðum
grundvelli þurfi svo að finna leiðir
og lausnir sem eru til þess fallnar
að gera heilbrigðisþjónustuna að
eftirsóknarverðum starfsvett-
vangi. Slíkt gerist með aukinni
áherslu á menntun og mönnun
heilbrigðisstétta, vísindi, nýsköp-
un og þróun, og uppbyggingu nýs
Landspítala sem nú er í fullum
gangi.
Leita verður nýrra leiða
HEILBRIGÐISRÁÐUNEYTIÐ SVARAR SJÓNARMIÐUM LÆKNA
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Landspítalinn Framlög til rekstrar
aukin mikið, segir ráðuneytið.