Fiskifréttir - 31.05.1996, Side 15

FISKIFRÉTTIR föstudagur 31. maí 1996
15
Húnaflói sumarið 1944. ísiand er
nýlega orðið lýðveldi. Þótt ennþá sé
stríð í heiminum gengur lífiö sinn
gang hér norður á hjara veraldar.
Sfldarflotinn er fyrir Norðurlandi í
endalausum eltingaleik við torfurn-
ar, eins og svo mörg undanfarin
sumur. Nú lóna margir mörg skip-
anna á Húnaflóanum í rjómablíðu
að leita sfldar. Vel hefur veiðst fram
að þessu, en síðustu dagana hefur
aflinn tregast. Skipstjórarnir eru
margir farnir að ókyrrast, þótt þeir
beri það ekki með sér. „Einhvers
staðar hlýtur hún að vera“, hugsa
margir þeirra á meðan þeir standa á
brúarþökum skipa sinna og skima
yfir hafflotinn eftir gárum í yfir-
borðinu sem gætu gefið til kynna
vaðandi sfld, eða því sem betra er;
dökkum flekkjum sem bentu gætu
til að þarna væri risatorfa.
Brynvarðir Borgnesingar
Grámálað stálskip er eitt þessara
sfldarskipa. Þótt Húnaflóinn sé
friðsæll yfir að líta í dag, er auðséð á
þessu skipi að nú eru vályndir tím-
ar. Brúin er brynvarin með stein-
steypu og aðeins örlitlar rifur þar
sem brúargluggarnir ættu að vera.
íslenski fáninn hefur verið málaður
víða á skipið og á síðum þess stend-
ur stórum hvítmáluðum stofum
ELDBORG ÍSLAND. Þetta er
Eldborgin frá Borgarnesi, eitt af
stærstu og veiðnustu síldveiðiskip-
um flotans á níundu vertíð sinni.
Hvar er sfldin?
Stór og mikill maður stendur
uppi í bassaskýlinu á Eldborginni.
Hann er sólbrúnn og útitekinn í
andliti, enda hefur hann eytt megn-
inu af vertíðinni hérna uppi undir
berum himni. Þetta er Olafur
Magnússon skipstjóri. Hann hefur
verið með skipið síðan það kom til
landsins árið 1934. Á höfði hefur
hann lúinn sixpensara, annars væri
hann líklega löngu búinn að fá sólst-
ing eins og veðrið hefur verið und-
anfarið. Hann heldur á vönduðum
kíki í vinstri hönd og skimar reglu-
lega yfir hafflotinn, meðan sú hægri
heldur um stýrið. Framundan sér
hann skyndilega nokkra fugla sem
vekja athygli hans. Þeir eru ekki
margir, - en samt...Hann beygir
nokkrar gráður á stjór til að komast
nær þeim, en gætir þess jafnframt
að fara ekki of nærri svo þeir fælist
ekki. Á meðan skipið nálgast og fer
fram hjá í um 100 metra fjarlægð
fylgist hann grannt með atferli fugl-
anna í kíkinum. Þeir virðast ekki
láta hávaðann í skipinu trufla sig og
koma ekki að því í ætisleit þegar
það nálgast. Eitthvað merkilegra
virðist fanga athygli þeirra þar sem
þeir sveima fram og til baka yfir
haffletinum.
Klárir!
Ólafur rýnir rannsakandi á haf-
flotinn. Þjálfuð augu hans greina
brúnleita slikju á sjónum. Þetta
kalla menn mor. Menn eru ekki á
einu máli um það hvort liturinn stafi
af síld eða átu, en það skiptir í raun
engu máli. Menn vita að ef þeir
greina mor aukast líkur á að sfldin
sé nærri og það er nóg. Karlinn
glottir með sjálfum sér. „Hérna er
Síðdegi á sumarsíldveiðum með Ólafi
á Eldborginni fyrír hálfrí öld
„ Við köstuðum
áfug!inn!“
kring meðan þeir fylgjast með í
gegnum sjónauka sína. Þeir sjá að
karlinn er kominn með gjallarhorn-
ið og þeir sem liggja næst heyra í
honum hrópin. Hann er frægur í
flotanum fyrir þetta gjallarhorn.
Ólíkt öðrum skipstjórum í flotanum
fer hann aldrei um borð í nótabát-
ana þegar kastað er, heldur verður
hann eftir um borð. Hann er vanur
að standa uppi á brúarþaki og kalla
skipanir í gegn um gjallarhorn til
manna sinna í nótabátunum þegar
kastað er. Þaðan stýrir hann öllu
eins og herforingi. Ólafur gefur
skipanir til sinna manna og þeir fara
eftir þeim í einu og öllu. Áhafnir
bátanna eiga engra annarra kosta
völ því enn sjá þeir enga sfld. Menn-
irnir standa uppréttir í bátunum,
horfa fram á við með spurnarsvip.
„Á hvað erum við eiginlega að
kasta?“ spyrja þeir yngstu sjálfa sig í
hljóði. Enginn segir neitt; - ,,....ef
karlinn vill kasta þá kostum við, svo
einfalt er það“. Bátarnir taka þá
stefnu sem hann mælir fyrir um og
byrja að láta nótina fara þegar hann
segir til. Þeir ná saman og byrja að
snurpa.
Fuglinn maður, fuglinn
„Búmm“, segir einn. „Þegiðu",
svarar annar að bragði. „Það er síld
í henni“, segir stýrimaðurinn á öðr-
um bátnum. Jú, mikið rétt. Strák-
arnir hlæja: „Djöfullinn maður,
hvernig gat karlinn vitað að það
væri sfld hérna? Þetta er hörku
kast“, segja þeir hver við annan
þegar þeim verður ljóst að þeir hafa
náð stóru kasti. Eldborgin sígur ró-
lega upp að nótinni og brátt eru þeir
niðursokknir við að háfa spriklandi
demantssíld um borð. Þetta eru
1.600 mál og Eldborgin tekur 2.200
mál. „Allt í lagi, við tökum eitt kast
í viðbót og fyllum“. Nótabátarnir
eru hífðir upp. Áhöfnin gengur frá
á dekki og sigin Eldborgin tekur
stefnuna út Húnaflóann. Nú skal
haldið til Hjalteyrar með aflann.
Skipstjórinn á einum af síldarbát-
unum í grennd við Eldborgina kall-
ar hana upp í talstöðinni: „Óli,
hvernig í andskotanum fórstu að
þessu?“. Ólafur vill lítið gefa upp,
en segir loks með semingi: „Fuglinn
maður, fuglinn. Við köstuðum á
fuglinn". Meira segir hann ekki, en
hinir skilja hvernig í pottinn er
búið. Flotinn situr eftir og horfir á
Eldborgina hverfa inn í sólarlagið.
Hún á eftir að verða aflahæsta skip-
ið á þessari vertíð, annað árið í röð.
Það er eins og sumir fiski alltaf
meðan aðrir fá ekkert.
Texti: Magnús
Þór Hafsteinsson
„...og sigin Eldborgin tekur stefnuna út Húnaflóann“.
sfld“, hugsar hann um leið og
hann kallar niður til nokkurra
háseta sem sitja á lestarlúgunni
og spóka sig í sólinni meðan þeir
spila á spil: „Klárir!“. Nú gerist
allt með leifturhraða. Strákarnir
spretta á fætur og ræsa þá sem
eru í koju eða sitja yfir kaffi aft-
ur í messa. Skipstjórinn snýr
skipinu og slær út vélinni, nóta-
bátamir eru dregnir upp að og
mennirnir stökkva um borð. Vélar
þeirra hrökkva í gang í fyrstu til-
raun. „Djöfuls munur eftir að vél-
arnar komu í bátana“, tautar einn
af yngri hásetunum og hugsar til
þrældómsins þegar hann var með í
að róa þessum þungu bátum á sinni
fyrstu vertíð fyrir þremur árum.
Enginn svarar honum. Augu allra
einblína á hafflötinn meðan bát-
arnir leggja frá skipinu. „Hvar er
síldin?“, hugsa allir. Þeir sjá
ekkert og Eldborgin er eina
skipið sem hefur reynt að kasta í
dag.
Skipanir gegnum
gjallarhorn
„Ha! Er Eldborgin að kasta?
Hvað er Óli að bralla núna?“
hugsa skipstjórarnir á bátunum í
„Framundan sér hann skyndilega
nokkra fugla sem vekja athygli hans“.
Ólafur Magnússon skipstjóri uppi á
brúarþaki.
„Mennirnir standa uppréttir í bátunum, horfa
fram á við með spurnarsvip“.
„...brátt eru þeir niðursokknir við að háfa spriklandi demantssíld um borð“.