Dagrenning - 01.03.1935, Síða 2

2.Bls.
ÍDagrenning
Mabz, 1935,
Olín leiðslan frá Mosul.
Eitt meSal hinna mörgu stórvirkja síSari
tíma, má telja hina nýlega fullgerSu olíuleiSslu frá
hinum auSugu olíu brunnun í Mosul hjeraSinu í
norSvestur hluta Irak ríkisins í Mesapotamíu, til
tveggja hafnarbæja viS austur enda MiSjarSar-
hafsins. Fyrirtæki þetta er og búist viS aS muni
hafa hin mestu menningar áhrif á hínar aS mörgu
leyti frumstæSu þjóSir, er byggja þau fimm lönd er
leiSslan liggur í gegnum; meS nánari kynningu og
auknum viSskiftum, viS lrinar vestrænu menningar
þjóSir er leiSsluna eiga, og starfrækja.
LeiSslan var fuilgjör í síSastliSnum desemb-
ber, en opnuS til notkunar 14. jan. s. 1., meS hinni
mestu viShöfn og hátíSahöldum í öllum þeim lönd-
um, sem leiSslan liggur í gegnum; enda er hún þaS
stærsta mannvirki í heimi sinnar tegundar.
LeiSslan liggur yfir öræfi og fjöll á 600,
míliia svæSi, í gegnum hinar sólbrendu eySimerkur
Litlu Asíu. Undirbúningur til þess, aS koma þessu
í framkvæmd, tók langan tíma því Irak olíufjelag.
iS þurfti aS semja viS fimm þjóSir um rjettindi tii
aS leggja leiSsluna gegnum lönd þeirra, En ersam-
kornulag viS hlutaSeigandi þjóSir var fengiS, og
öllum undirbúningi lokiS, var hafist handa á aS
byggja leiSsluna, sem svo var IokiS viS á 30 mán-
uSum, og var þaS 12 mánuSum skemur en á var
ætlaS. LeiSslan kostaSi full gjörS $50 000.000.
Eitt af því sem gerir þetta mikla fyrirtæki
nokkuS einstætt í sinni röS, er hversu margar þjóSir
hafa beint gagn af því. ÞaS er álit margra hagfræS.
inga, aS meS þessum nýja aflgjafa (olíunni), muni
umskapast iSnaSar og atvinnulíf, hinna aS mörgu
leyti frumstæSu þjóSa í Litlu Asíu.
LeiSslan liggur í gegnum fimm lönd, sem
eru: Irak, Transjordania, Sýrland, þjóSveldiS
Lebanese og Palastínu; en Irak olíuf jelagiS. sem
hefir nokkurskonar einveldisleg einkarjettindi á
olíu framleiSslunni í Mosul hjeraSinu, og saman-
stendur af Breskum, Frönskum, Hollenskum og
Amerískum eigendum bygSu leiSsluna til þess, aS
geta hagnýtt sér hin verSmætu sérrettindi er þeir
hafa á hinum auSugu olíu lindum í Mesopotamíu.
FélagiS borgar Irak ríkinu býsna háa leigu fyrir
olíu réttindín, og getur meS því aukiS aS stórum
mun tekjur ríkisins; hiS sama er aS segja um hin
löndin, sem leiSslan liggur í gegnum, aS þau fá
einnig ákveSná leigu, eSa svo mikiS af hverju tonni
af olíu sem í gegnum leiSsluna fer. og verSa þaS
ail álitlegar tekjur, þegar olíu framleiSslan er
komin á þaS stig, sem fyrir hugaS er.
LeiSslan liggur til tveggja hafnarbæja viS
austur enda MiSjarSarhafsins,'sem eru: Tripoli á
Sýrlandi og Haifa í Palestínu. AS lagningu leiSsl-
unnar unnu þúsundir Araba, mestmegnis eySi-
merkur búar. og f jöldi þeirra hafa stöSuga atvinnu
viS leiSsIuna framvegis, sérstaklega v i S dælu.
stöSvarnar, þar sem franska stjórnin er hluthafi í
Irak olíu félaginu, MeS þaS fyrir augum aS
tryggja sér olíu byrgSir, fyrir sjóherinn, svo og
heima brúkun, þá vildu þeir ekki þurfa aS sækja
til hafnar, þar sem þeir höfSu eingin yfirráS.
Samdist því svo aS leiSslunni var skift er komiS
var til borgarinnar Haditha, og liggur önnur leiSsl-
an þaSan til Tripoli, á Sýrlandi, sem er umsjónar-
land Frakka, en hin álman liggur til Haifa í
Palestínu, sem er umsjónarland Breta. Þannig var
trygging fengin fyrir því, aS hver aSaleigandanna
gæti notiS síns réttar til olíunnar, þó til ófríSar
kæmi meSal þeirra.
Þegar leiSslan var opnuS til afnota 14. jan.
s. 1.., var fögnuSur mikill og hátíSahöId, víSsvegar
í borgum þeirra landa, er leiSslan liggur í gegn,
ASal hátíSin var haldin í borginni Kirkuk í Irak ,
þar sem leiSslan byrjar. Ghasi konungur opnaSi
leiSsiuna, í viSurvist margs stórmennis frá Eng-
landi og Frakklandi, og fleirri landa, meS þeim
hætti, aS stySja á lítinn rafmagns tappa, opnaSist
viS þaS loka í enda leiSslunnar, og flóSi þá jafn-
skjótt olían í þungum straum, áleiSis eftir leiSsl-
unni, til endastöSvanna viS MiSjarSarhafiS.
Fremstur þeirra útlendinga, er viSstaddir
voru, var Sir John Cadam, sem er forseti Irak
olíu félagsins, og einnig forstöSumaSur Anglo-
Persian Olíufélagsins. Þar var og staddur Sir
Francis Humphreys, sendi herra Breta í Irak,
LávarSur Stanhope, skrifari í utanríkis deildinni.
Fyrir hönd Frönskustjórnarinnar yar Paul Bastide,
og margir aSrir háttsettir stjórnmálamanna. SvipuS
hátíSahöld voru í Damascus, Tripoli, Haifa og
Amman í Transjordaníu. ViS þaS tækifæri sæmdi
Emir Abdullah.Sir John Cadam Pasha nafnbótinni,
Allt sýndist vera gjört sem hægt var til þess aS
gróSur setja góSvild og gott samkomulag meSal
allra hlutaSeigandi.
Alls er pípulengdin 1176 mílur, stafar þaS
af því aS leiSsIan er í tveimum álmum, til sjáfar,
frá Haditha, og liggur önnur til Sýrlands, en hin
fil Palestínu, eins og áSur er sagt. DælustöSvar
eru á hverjum 50 til 100 míina millibili, aS pressa
olíuna áfram eftir leiSslunni. LeiSslu pípurnar
eru 12 þumlungar í þvermál, eru þær úr stáli, og
mjög sterkar, þær voru búnar til á Englandi
Þýskalandi og Bandaríkjunum. Öllu verkinu yar
stjórnaS af Amerískum verkfræSingum,