Skyggnir - 01.01.1980, Blaðsíða 10
eru einnig ýmis frábrigði, en þau helstu eru nin véiræna
efnishyggja, og hin díalektíska efnishyggja, en frá mismuni
þeirra hefi ég þegar greint. Milli hughyggjunnar og efnis-
hyggjunnar, liggur síðan hin svonefnda tvíhvggja (Kantisminn)
sem er einskonar hrærigrautur hinna beggja.
Marx leit á efnið, lögmálasamhengi þess og þekkjanleika,
sem ófrávíkjanlega undirstöðu allra vísinda. Heimsspeki Marx-
ismans er jafnframt skoðun um eðli efnisins. F. Engels sagði
£ bókinni um Ludwig Feuerbach og endaiok þýsku klassísku
heimsspekinnar:"Díalektíkin er kenningin um hin almennu hreyfi-
lögmál, jafnt ytri heims sem mannlegrar hugsunar". I augum
Marxista er efnið ekki innandautt og eðlisvana, heldur fullt
lífs, mótsagna og blæbrigða. Hver hlutur er aðeins skilinn
af innri þróun sinni, og víxláhrifum við umhverfið, hlutirnir
eru í samhengi sem samstæð heild, þar sem hver einstakur
hlutur hefur áhrif á heildina og heildin hefur áhrif á hvern
einstakan. Allir hlutir eru £ stöðugri þróun, frá sköpun og
verðandi til eyðingar, frá hinu lægra til hins æðra. En ei-ns
og hjá Hegel, hefur hver hlutur og hvert fyrirbæri £ sér fólgna
mótsögn, jafnvel þróunin, en höfuðmóthverfa hennar er hrörn-
unin; öllum vexti fylgir um leið hnignun ákveðinna eigin-
leika. Hver einasti hlutur og hvert einasta ferli er £ raun
eining innri móthverfna. Það er barátta þessara móthverfna
gagnþrenging og samtvinnun, sem skapar breytingarnar. Hin
d£alekt£ska aðferð felst meðal annars £ þv£ að rannsaka
annarsvegar hið almenna við móthverfurnar, og hins vegar hið
sérstaka, og tengslin þar á milli. "Framvinda mannlegrar
þekkingar er með þeim hætti að hún færir jafnan útriki sitt
frá þv£ sérstaka og einstæða til hins almenna. Menn afla
sér jafnan fyrst og fremst þekkingar á séreðli margra ólikra
fyrirbæra. Það er skilyrði þess að þeir geti farið að al-
hæfa og komist til skilnings á hinu almenna eöli fyrirbæranna.
Og þegar menn hafa öðlast þekkingu á hinu almenna, geta þeir
stuðst við hana £ rannsókn sinni á hinum sérstöku fyrirbærun,
sem hafa ekki enn verið rannsökuð, eóa ekki rannsokuö til runs
að þv£ er varðar slrkenni þeirra...... Þetta eru hin tvö eðli
þekkingaröflunarinnar, annað liggur frá hinu sérstaka til hins
almenna, hitt liggur frá hir.u almenna til hins sérstaka." (Mao
tse Tung) . Það er ekki nægiiegt að taka einungis tijLlit til
þess, að sérhver móthverfa býr vfir s£num séreinkennum, hinar
anstæðu hliðar móthverfunnar, búa einnig vfir s£num séreinkenn-
um. Þv£ er ekki nóg að ski;ja sérkenni móthverfunnar sem heild
ar, heldur verður einnig að :eina rannsókninni að hinum gagn-