Kirkjublaðið - 23.10.1950, Síða 2

2
KIRKJUBLAÐIÐ
Almennur bænadagur
kemur út hálfsmánaðarlega, ea.
25 blöð á ári. Auk þess vandað og
stórt jðlahefti. Verð kr. 15.00 árg.
Útgefandi og ábyrgðarmaður:
Sifrurgeir Sigurðsson, biskup.
Utanáskrift blaðsins er:
KIRKJU B’LA’ÐIÐ
Reykjavík. — Pósthólf 682.
Tekið á móti áskrifendum í eíma
6015 frá kr. 10—12 og 1—5 e. h.
faafoldarprsntsmiBja h.f.
Vetrarkoman
Missiraskifti hafa ætíð orkað
mjög á hugi íslendinga. Þjóðin
hefur átt líf sitt og tilveru und-
ir gjöfum nátúrunnar til lands
og sjávar, og því ekki nema eðli-
legt, að breytingarnar, sem
fylgja árstíðunum, hafi mikil á-
hrif á fólkið sjálft. Auk þess
má gera ráð fyrir, að hin ólíku
áhrif sumars og vetrar á tilfinn-
ingarlíf' manna hafi meira en
litla þýðingu. Allt slíkt setur sitt
mark á hætti og hugsun.
Því er ekki að leyna, að mörg-
um er þungt í hug við vetrar-
komuna í þetta sinn. I sumum
héruðum landsins hefur sumar-
ið raunar gefið sínar gjafir af
miklu örlæti, en um allt Austur-
land og um eystri hluta bæði
Norður- og Suðurlands hafa ó-
þurrkarnir verið svo hræðilegir,
að ótrúlegt er fyrir aðra en
þá, sem reynt hafa að gera sér
grein fyrir ástandinu. Það er
hægt að reikna út í krónutali,
hve mikið muni skorta á nægi-
legar heyjabirgðir, en hitt er
ekki hægt að meta á sama hátt,
hvað fólkið er búið að þola, við
svo að segja dagleg vonbrigði
mánuðum saman.
Sé litið á sjávarútveginn, er
þar heldur ekki sem fegursf um
að litast. Síldin hefur brugðist
einu sinni ennþá, og hinir ágætu
togarar, sem svo mikið hefur
verið státað af, hafa legið við
landfestar. Nú skilur hver mað-
ur, að ekki er til nema eitt af
tvennu. Annaðhvort eru þessi
skip með öllu óþörf, eða þá að
fjöldi heimila hefur lítið að bíta
og brenna, þegar veturinn geng-
pr í garð. Sú hygg ég, að verði
raunin á. Mörg sjómannsheim-
ilin eru nú þannig sett, að undir
niðri hjá fólkinu er þögul kvöl
og þungar áhyggjur.
Enn er eitt, sem óneitanlega
hefur valdið þungum skuggum
á himni hins liðna sumars, og
það eru horfurnar í alþjóðamál-
um. Sá tími er liðinn, er Islend-
ingar lifðu einangraðir og höfðu
aðeins einu sinni eða tvisvar
á ári sagnir af umheiminum.
Nú fylgjumst vér daglega með
því, sem gerist í annarri heims-
álfu, og vitum, að vort eigið líf
óg tilvera er að miklu leyti kom-
in undir þeim atburðum. Það
er því óhjákvæmilegt, að undir
niðri í djúpi hugans búi um sig
nokkur beigur, þegar illa lítur
Jónasi
Jónas Guðmundsson skrif-
stofustjóri gefur út tímarit,
sem hann nefnir Dagrenningu.
Það flytur meðal annars þær
greinar eftir ritstjórann, sem
hann hefur fengið heim sendar
frá öðrum blöðum af því að þau
hafa ekki talið sér feng að birta
þær. Ein slíkra greina birtist
í tímariti þessu í sumar um al-
mennan bænadag, en undir
hinni einkennilegu fyrirsögn:
Dans á eftir? Tilgangur grein-
arinnar virtist einkum vera sá,
að vekja deilur og úlfúð um mál-
ið,.en tortryggni í garð biskups
og presta landsins um að þeir
séu óheilir í þessu máli.
út. Menn bæla niður kvíðann, en
alveg ósjálfrátt dregur þetta á-
stand úr lífsgleði fólksins og
hamingju þess.
Ég hef dregið upp myndir
með dökkum litum. En á hinn
bóginn væri ranglátt að gleyma
því, að einmitt á þessu sumri
höfum vér íslendingar verið
vottur að atburði, sem ætti að
geta kennt oss, að örvænta ekki
fyrr en í fulla hnefana. Þegar
áhöfnin á „Geysi“ var talin af,
skeði það kraftaverk, sem allir
munu undrast og þakka. Þegar
guðleg forsjón lætur slíka at-
burði gerast, er það áminning
til vor um það, að glata aldrei
voninni, á hverju sem veltur.
Hin kristna trú er einmitt
grundvölluð á þessari vissu, að
Guð hafi gert sínar ráðstafanir
til að frelsa þennan heim, bjarga
lífi hans. Guð vill ekki láta
mannkynið hrapa til dauðs eða
verða úti. Annað, sem oss verður
minnisstætt frá þessum atburði,
er einhugur allrar þjóðarinnar,
og samhugur annarra þjóða,
sem tóku höndum saman við oss
um björgunarráðstafanir. I það
skifti beindist allra vilji að því
að bjarga og hjálpa. Er það ekki
tákn þess, sem Guð.vill að verði
meðal mannkynsins alls? Ef
sannkristinn hugsunarháttur
næði tökum á þjóðum og ein-
staklingum, hver mundi þá
þurfa að óttast styrjaldir? Og
er það ekki einnig þessi hugsun,
sem býr að baki samhjálpar inn-
anlands á erfiðum tímum?
Sumarið liðna skilur því meira
eftir en áhyggjur og vonbrigði.
Það lætur oss eftir eina sönn-
unina enn fyrir því, að Guði
megum vér treysta og á hann
vona, og eitt dæmið enn um það,
áð kenning Krists um kærleik-
ann er ekki draumórar sveim-
huga manns, heldur hin raun-
hæfa leið út úr ógöngum heims-
ins. — Eigum vér ekki að nota
hinn komandi vetur til þess að
rækja bæði trúna og kærleikann
betur en vér höfum gert? —
Guð blessi oss veturinn, sem nú
er að byrja.
Jakob Jónsson.
Guðmundssyni
Kirkjublaðinu þótti rétt að
leiða þetta hjá sér, þar sem það
telur, að brigslyrði höfundarins
séu ekki svaraverð og að blaða-
deilur um þetta mál séu ekki
leiðin til þess að- skapa þann
einhug þjóðarinnar um bæna-
dag, sem nauðsynlegur er til
þess að slíkur dagur mætti verða
henni til gagns og blessúnar. En
nú hefur Jónas Guðmundsson
í blaði sínu vegið á ný í hinn
sama knérunn og er nú sýnu
ófyirleitnari og æstari en fyrr
og ber nú ekki aðeins biskupinn
hinum verstu brigslun, heldur
og guðfræðideild háskólans og
þorra prestastéttarinnar. Sú
grein heitir: Myrkrið í kirkj-
unni. En af því að honum virð-
ist vera fyrirmunað að skilja,
að við svona hávaða er góðlát-
leg þögn eðlilegasta og sjálf-
sagðasta svarið, heldur æsir sig
upp í æ meiri rökleysur og ofsa,
þá þykir hans vegna rétt að láta
hann vita, að maður hafi heyrt
til hans.
ílg hélt, að Jónas Guðmunds-
son væri heill í því að vilja að
með þjóðinni yrði komið á al-
mennum bænadegi fyrir for-
göngu og stuðning kirkjunnar.
Ég hélt, að hann hefði gert sér
þá fyrirhöfn, að hugsa þetta
mál nógu mikið til þess að sjá,
að frumskilyrði þess, að slíkur
dagur geti náð tilgangi sínum,
er að þjóðin sjálf finni það og
skilji, að á slíkri stund á hún
og þarf hún að sameinast í ein-
um anda og hug frammi fyrir
Guði sínum, þrátt fyrir skiptar
skoðanir og ólík sjónannið að
mörgu öðru leyti. Því miður
sýna skrif hans nú hið gagn-
stæða. Hann er hvorki málefn-
inu heill, né heldur hefur hann
nennt að hugsa það til nokkurr-
ar hlýtar eins og nú mun sýnt
verða.
Hver fæst til að trúa því, að
sæmilega greindur maður, sem
enganveginn er óæfður í mála-
fylgjum bæði í bæjarstjórn og
.á alþingi, mundi skrifa um
bænadaginn eins og Jónas Guð-
mundsson gerir í Dans á eftir?,
ef hann hefði verið málinu
fylgjandi af heilindum? Þá
stendur mál þetta þannig, að
biskup hefur kynnt þjóðinni
málið í útvarpserindi og sagst
mundu leggja það fyrir presta-
stefnu um vorið.
Hann reynir á allan hátt að
svívirða með rakalausum brigsl-
um biskup landsins, þann mann-
inn, sem stöðu sinnar vegna
mestu hlaut að ráða um afdrif
og framkvæmd málsins. Hann
fullyrðir þvert ofan í yfirlýs-
ingu biskups í Ríkisútvarpinu
að „bæði hr. biskupinn og fleiri
kirkjunnar menn vilja undir
öllum kringumstæðum komast
hjá því“ að almennur bænadag-
ur verði upp tekinn. Um þá hug-
svarað
mynd biskups, um sameiginleg-
an bænadag meðal allra þjóða,
er hann setti fram í áðurnefndu
útvarpserindi, segir hann: „Ég
get ekki varist þeirri hugsun,
að þessi tillaga hr. biskupsins
sé í og með sett fram til þess
að þóknast hinum kommunis-
tisku sprautum innan kikjunnar
og utan, með því á þennan hátt
að reyna að koma í veg fyrir
almennan íslenzkan bænagerðar
og þakkardag".
Og svo heimskulegt ofurkapp
leggur hann á, að særa þann
mann, sem framkvæmd bæna-
dagsmálsins heyrir undir, og
svívirða hann og tortryggja í
augum þjóðarinnar, að hann
vílar ekki fyrir sér að tileinka
honum þessi orð: „Vér höfum
ekkert að þakka Guði fyrir og
þar af leiðandi er slíks dags (þ.
e. alm. bænadags) engin þörf“.
Loks reynir hann að ala enn á
sundrungu um bænadagsmálið
með því að blanda því saman
við viðkvæm utanríkis- og
stjórnmál. Hann segir: „Komm-
únistaprestarnir og háskóla-
kennararnir, sem ávallt eru
boðnir og búnir til hverskonar
þjónustu fyrir kommúnismann,
bæði innan og utan kirkjunnar,
sjá mætavel að þakkargerðir til
Drottins fyrir vernd og varð-
veizlu stríðsáranna hlyti að
koma út sem einskonar þakk-
læti til Breta og Bandaríkja-
manna, sem Drottinn fól vernd
þessa lands í síðasta stríði“.
Óþarft er að rekja fleiri dæmi
til þess að sýna svo ljóst, að eigi
verður um villst óheilindi Jón-
asar við bænadagsmálið. Hann
lætur einskis ófreistað til þess
að svívirða og æsa til andstöðu
þá mennina, sem afrgeiðsla og
framkvæmd málsins heyrir und-
ir, og til að fullkomna það sem
bezt að spilla varanlega fyrir
málinu reynir hann að kljúfa
fylgi þjóðarinnar við bænadag-
inn, með því að gefa í skyn að
honum eigi að verða stefnt gegn
ákveðnum stjórnmálaflokki í
landinu, og að mönnum ætti ekki
að þurfa að vera vorkunn að
sjá, að bænadagurinn „hlyti að
koma út sem einskonar þakk-
læti til Bréta og Bandaríkja-
manna“.
Enn koma óheilindin í ljós
í sambandi við þá uppástungu
biskups, að þjóðin veldi 17. júní,
afmælisdag lýðveldisins og
frelsishetjunnar Jóns Sigurðs-
sonar, sem bænadag og þakkar-
dag fyrir vernd Guðs og hand-
leiðslu um aldirnar og til þessa
dags. Þetta finnst honum „með
öllu fráleitt". Og hversvegna?
Vegna þess, að dagurinn „hefur
þegar fengið allfast form og
ákveðin verkefni“. Og verkefnin
eru þessi: „að dansa á strætun-
um“. Svo stóru verkefnin telur
hann alveg „fráleit" að fórna. |
í hans augum er það „fráleitt"
að láta sér detta í hug að dans
á strætunum megi víkja fyrir
bæn og þakkargjörð til Guðs á
stærsta hamingjudegi þjóðar-
innar.
Sem dæmi um það, hvað hann
hefur gjörhugsað fyrirkomulag
væntanlegs bænadags, má til
gamans geta þess, að þenna dag
vill hann fyrst og fremst láta
messa samtímis í öllum kirkjum
landsins. Um hitt, hvernig tæp-
lega 100 prestar geti samtímis
messað í rúmlega 280 kirkjum,
lætur hann lesendur vera í ó-
vissu um.
Þessa grein tókst Jónasi ekki,
eins og áður segir, að fá birta
áður en prestastefnan kom sam-
an til þess að afgreiða bæna-
dagsmálið. Að vísu er það fjarri
mér að ætla, að útkoma hennar
hefði breytt nokkru um afstöðu
biskups og prestastefnu til máls-
ins. Hún hefði aðeins sýnt
hverra heilinda og stuðnings
við bænadagsmálið væri að
vænta frá þessum manni, sem
þó vill telja sig aðalforgöngu-
mann þess af íslendinga hálfu.
Þegar svo prestastefnan hafði
rætfc bænadagsmálið, samþykkt
að fela biskupi að fyrirskipa al-
mennah bænadag og valið nefnd
til þess að athuga og undirbúa
guðsþjónustuform við þetta
tækifæri, þá hefði mátt ætla, að
sá maður, sem af heilindum og
áhuga væri málinu fylgjandi,
hefði glaðst af þeim undirtekt-
um og afgreiðslu, sem málið
hlaut meðal prestastéttarinnar.
En í þess stað notar J. G.
fyrsta tækifærið til þess að ráð-
ast á biskupinn og prestastétt-
ina af hinni mestu heipt. Hann
kveðst „ekkert hafa sótt til
kirkjunnar og ekkert frá henni
fengið“. Kirkjan sé „aðeins
kristin að nafninu til“ og
„margir prestanna beinlínis
heiðnir“. Þeirra verk sé að
„rangfæra og rangtúlka frá-
sagnir Biblíunnar". Þá sjaldan
hann segist hafa farið í kirkju,
hugsar hann um það, að hann
hefði sjálfur getað flutt miklu
snjallari ræðu en presturinn og
tekið málin þar þeim tökum,
sem þyrfti. Þeir menn, sem séu
í fyrirsvari fyrir kirkjuna,
„reiki í andlegu myrkri“ eins
og hann hafi raunar sjálfur
gert áður en hann hlaut hina
sönnu upplýsingu frá Ruther-
ford og pýramídafræðingunum.
Að fara í kirkju telur hann vera
hræsni —- „hræsni af verstu teg-
und“.
Eftir þessa lýsingu á kirkj-
unni og prestunum telur hann
það svo vera æskilegt, rétt og
viðeigandi, að fela henni for-
ustu og framkvæmd bænadags-
málsins. Heilindi hans í málinu
eru þau, að hann viíl að bæna-
dagurinn verði haldinn í
„myrkri kirkjunnar“, þar sem
það er „hræsni af verstu teg-
und“ að láta nokkurn mann sjá
sig, og þar eiga bænirnar að
vera fluttar fram fyrir Guð af
„heiðnum“ prestum, sem rang-
snúa ritningunum og hvorki
Framh. á 4. síðu.