Klukkan - 01.02.1925, Blaðsíða 2

2
KLUKKAN
veldið San Domingo lætur sér sæma,
og sér hver heilvitamaður hver árekstur
getur orðið úr því, ef til einhverra stefja
kemur. Er úr nógu að moða þar sem
eru 100,000 íslendingar. Og sízt bætir
það úr skák, að
sanii maður er ráðunautur Dana í
íslenzkum utanríkismálum.
Darf ekki að fjölyrða um þetta.
það er skamt frá að segja, að sé ekki
að ræða um fjárhagslegan hagsmuni dags-
ins í dag i viðskiftum við erlendar
þjóðir (kjöttollsmálið, spánarsamning-
urinn), er
sjóndeilðarhringur íslendinga í utan-
ríkismálum iandssteinarnir.
Dað er ekki sagt til að álasa stjórn
vorri, því fólkið vill hafa það svona,
og þessvegna engin ástæða fyrir hana
að þjóta upp til handa og fóta, en það
er samt satt, að
íslondingar misskilja og vanræka ut-
anríkismál sín.
Fyrir almenningi má afsaka það með
því, að öldum saman hefir hann ekki
þurft um þau að hugsa, en öðrum dug-
ar sú viðbára ekki.
Eitt aðalstarf í utanríkisþágu lands er
eítirlit með því, að erlendar þjóðir
ekkert aðhafist, er ínllveidi land ins
sé háskalegt, og hindrun slíkra athafna.
Er slíkt þeim mun nauðsynlegra, sem
ríkin eru pastursminni og hafa engar
hervarnir. RíðvH1 einmitt íslandi, fámennu
og vopnlausu, sérstaklega á því, að hafa
á sér allan vara.
Betra er að gruna alla að ósekju en
ilt hljótirt af andvaraleysi.
Er vér lítum í kringum oss, sjáum
vér þegar að ekki kemur til mála að
öpnur ríki gætu litið ísland girndarauga
en Danmörk, Bretland og Noregur. Við
Danmörku höfum vér fyrir skemstu
skipað málum vorum í bróðerni, og vit-
um að sjálfstæði voru er þaðan engin
hætta búin. Bretland lék oss hart á meðan
ófriðnum stóð, en ekki ver en aðra, og
hátterni þess þá bendir eindregið til
þess, að þaðan stafi engin hætta í biii.
En sama verður ekki sagt um Noreg.
Alt virðist benda til þess, að
framtíðarhugsján Noregs er að sam-
eiua 511 hin fornu norsku skattlönd
aftur undir Noregs krúnu.
Þessar hugsjónir eru sannarlega skiljan-
legar. Noregur, gamalt ríki, heflr á
rúmum 100 árum varpað af sér alda-
oki, kastað ellibelgnum, og lifir nú í
blóma nýrrar æsku annað vor. Sá er í
ánauð hefir lifað vill, er hann losnar
teygja sig upp í sömu hæðir og hann
var áður i. Það er von, en ekki altaf
hægt, og ekki alt af viturlegt. Þegar
Norðmenn urðu alfrjálsir 1905, fór fyrir
þeim, eins og oss 1918, kyngikraftur
frelsisins magnaði þá, og hrokinn fylgdi,
þeir vildu þurka út ánauðarárin, og
standa þar sem þeir stóðu, er þeir mistu
frelsið, en gleymdu um leið, að alt í
kringum þá hafði breyzt. Manni stekkur
bros er þeir vilja knýja fram aftur liðna
stund með því, að kalla Kristjaníu Óslo
sem forðum, en manni verður líka að
óttast áhugann, eldmóðinn og hatrið,
sem það lýsir. Vér höfum Norðmenn
austur af oss í Noregi, þeir eru búnir
að ná undir sig Svalbarða norður af
íslandi, og viljan á Jan Mayen. Þeir eru
fyrir ístöðuleysi Dana búnir að fóta sig
á Grænlandi, vestur af oss. Vér erum
því umkrÍDgdir af Norvegi á þrjá
vegu og
nái Norðmenn Færeyjnm, þá er ísland
orðið klessa inni í miðjn norska ríkinn.
Ef Norðmenn þá ekki freistuðust til
að slægjast eftir fsiandi, mætti kalla það
meira enn menska stillingu. Og fslend-
ingar verða að hindra, að þeir leiðist í
þá freistni. Úr því Færeyingar kunna
ekki við handatiltektir Dana á eyjunum,
þá er vonlegt að þeir seilist þangað,
sem betrí kjör eru boðin, til Noregs,
en ísland getur ekki unað þvi að Fær-
eyjar gangi Norðmönnum á hönd.
Lendi Færeyjar í samhandi við Noreg,
er sjálfstæði fslands hætta búin.
Viðureign Dana og Færeyinga er
danskt innanríkismálefni, og er oss því
óviðkomandi, en að svo miklu leyti,
sem það getur haft áhrif á sjálfstæðis-
mál vor, verða íslendingar að láta það
til sín taka. Það verður að ganga milli
bols og höfuðs á hugsanlegum óskum
Noregs um að reisa hið forna norska
ríkjasamband, og það er aðeins hægt
með því móti
\. -
að Danir verði við kröfnm Færeyinga,
þær eru sanngjarnar. Þeir vilja að mál
þeirra sé notað á eyjunum. Hvað er
sjálfsagðara? Heimta Danir ekki —
með réttu — sama til handa Dönum í
Slésvík-Hotsetalandi. Eyjarskeggjar vilja
ráða yfir fjármunum sinum. Hvað er
eðlilegra? Það er
Dönnm útlátalanst að láta Færeyinga
ná rétti sínnm.
Þeir styrkja með því rikisheildina, og
oss er bráðnauðsynlegt að hún styrkist.
Annars veit enginn hvað á dynur.
Stórnorskir framtíðardranmar ríða í
bág við hagsmnoi íslands.
fsland verður að taka Jan Mayen til
handargagns. Einhver kann að segja
— eyðisker. Sama sagði hinn blessaði
Ólafur konungur er hann ætlaði að
fleka af íslendingum Grímsey — en
eitthvað viidi hann með hana. Þetta
eru alt mál, sem þjóð, stjórn og þing
eiga að vinna að með einni hönd. Það
er öllum hneysulaust. fslendingar hafa
orðið, vegna kjötsins, að veita norskum
fiskimönnum ýms sérréttindi hér. Það
er ílt að þess þurfti, en óumflýjanlegt.
En það þarf að kippa að sér hendinni
eins fljótt og hægt er, til þess
þarf landið að fá kælirúmsskip.
Ekkert sem hér er sagt, er sagt til
þess að álasa Norðmönnum — fram-
girni er dygð og vér skiljum þá. En
varfærni er líka dygð, og skyldi maður
ætla að þeir skyldu þá oss.
Þetta er sagt til að sjáist, að íslend-
ingar finna hvað Norðmönnum gæti
búið í brjósti, og eins til að segja það
upphátt, eins og reyndar Árni bóka-
vörður Pálsson hefir sagt í ágætri grein
í Skirni, að
íslendingar og Norðmenn ern frændnr
og vinir sé alt nndirhyggjalanst nm
sjálfstæði vort af þeirra hendi, en
annars vilja íslendingar hvorki sjá þá
né heyra, jafnvel þó þeir komi hlngað
syngjandi.
Ekki 19 miijónir heldur 69 miljónir.
Pósfmálaráðherrann bendlaður við það.
Þegar kannað var betur, kom það
í Ijós, að voldugt verzlunarhús Barmatt
og synir — hollenzkt að uppruna —
var flækt við málið. Höfðu þeir komist
til Þýzkalands eftir ófriðinn, þrátt fyrir
fullskýrar viðvaranir, og tekist að koma
sér svo innundir, að þeir gátu fengið
allar undanþágur frá inn- og útflutn-
ingshöftum, og að þeir jafnvel gengu
með meðmælabréf frá skrifstofu rikis-
forsetans uppá vasann, sem þó hafði
verið gefið að honum fornspurðum. Er
nú fúlgan hækkuð úr 19 miljónum uppí
69, og hefir Barmatt fengið póstmála-
ráðherrann Hoefle, til að lána sér 14l/»
miljón gullmarka úr póstmálasjóði trygg-
ingarlaust. Minnir þetta ekki alllitið á
það, þegar I. C. Christensen forðum
léði Albörti um 2 miljónir króna, gegn
þeirri tryggingu, sem vera kynni í kvitt-
un hans. Hoefle hefir nú orðið að fara
úr ráðherrasæti og segja af sér þing-
mensku við lítinn orðstir. En Þjóðverj-
ar standa höggdofa, og vita ekkert hvern-
ig á þá stendur veðrið. Öðruvísi þeim
áður brá.
Saiir yíö sig eru Frakkar,
þegar Þjóðverjar eiga í hlut. Það er
ekki til svo smásálarleg hrelling, að
Frakka láti sér ekki sæma að beita
henni. Um daginn var þjóðverji nokkur
dæmdur í sex mánaða fangelsi, fyrir að
hafa sagt það á veitingastað, að »sér
leiddist frakknesk tunga«. Fyrir skömmu
neitaði ungur maður að skrifa ( undir
frakkneska réttargerð af þvi, að hann
skyldi ekki frönsku, og var honum taf-
arlaust stefnt fyrir herrétt, fyrir að hafa
»smánað frakkneska tungu«. Sér er nú
hver hamsleysis fólskan.