Heimdallur - 01.08.1940, Side 2

HEIMDALLUR
hverfzt í blóði stokkna vígvelli.
Gleði hefir breytzt i sorg. Lif í
dauða. Réttur margra þjóða til
lands og lífs hefir verið mulinn
og brenndur af stáli og eldi víg-
vélanna!
íslenzk æska! Hvað hefir orð-
ið vort hlutskipti í þessum
mikla trölladansi?
Hertakan 10. maí:
íbúar Reykjavikur vöknuðu
upp við þá staðreynd morgun-
inn 10. maí, að brezkur herafli
hafði verið settur bér á land um
nóttina. Síðan hefir þessi her
dreift sér um landið með aukn-
um liðstyrk og búið um sig eft-
ir beztu getu. En vér verðum
að líta á þessa hertöku landsins
í ljósi þeirra staðreynda, sem
fyrir liggja.
Samdægurs hertökunni gekk
sendiherra Bretlands hér fyrir
ríkisstjórnina og fullvissaði
hanan um, að binn brezki her
myndi ekki dvelja hér stundinni
Iengur en stríðsnauðsyn krefði,
og Bretar myndu á engan hátt
hafa afskipti af stjórn landsins.
Rikisstjórnin íslenzka mótmælti
fyrir hönd landsmanna kröft-
uglega ofbeldi því, sem hinn
brezki herafli hefði framið. 1
bréfi til ísl. ríkisstjórnarinnar
16. maí tekur brezki sendiherr-
ann það enn á ný fram, fyrir
hönd brezku stjórnarinnar, „að
það er fastur ásetningur hennar
að kalla þennan her heim, þegar
er yfirstandandi ófriði lýkur, og
að hún hefir engan ásetning eða
ósk um að skipta sér af núver-
andi stjórn landsins.“
Vér höfum ekki ástæðu til
að efast um heiðarleik og heil-
indi Breta að því er til þess tek-
ur að efna gefin loforð um að
kalla her sinn liéðan á brott,
þegar að stríðinu loknu. Oss ber
miklu fremur, gagnvart Bret-
um, að leggja á það mestu á-
herzlu, að vér berum fullt traust
til þess, að þetta mikilvæga lof-
orð verði efnt.
Af þessu leiðir, að vér hljót-
um hiklaust að líta á hertöku
landsins se.m bráðabirgða-
ástand. Vér höfum því, vegna
liertökunnar, hvorki glatað rétti
vorum til lands eða lífs. Réttur-
inn til landsins hefir aðeins ver-
ið skertur um stundar sakir, og
öll væntum vér þess af brenn-
andi löngun, að það verði sem
skemmsta stund. Lífi eða lim-
um hefir enginn íslenzkur þegn
glatað vegna liertökunnar, og
réttur þjóðarinnar til þess að
lifa óháðu þjóðlífi er á sama
hátt aðeins skertur um stundar-
sakir, meðan henni er þröngv-
að til þess að þola sambýli
hinna erlendu hermanna liér á
landi, en heldur ekki lengur.
Þjóðin getur þess vegna, í
þesum efnum, byggt allar von-
ir á bjartari framtíð. Og á því
byggist, að það er eins og nú
horfir undir hennar eigin þreki
og þroska komið, hvort hún er
fær um að standa af sér að
öðru leyti þær margvíslegu
hættur, sem aðeins dvöl erlends
setuliðs út af fyrir sig hefir í
för með sér fyrir hið innra
þjóðlíf.
En til hvers bendir þegar
fengin reynsla í þessum efnum,
og hvers er að vænta um þrek
vort til þess að bogna ekki und-
an þeim byrðum, sem oss á að
vera sjálfrátt að valda?
Þjóðin og herinn:
Það er á valdi einstakling-
anna sjálfra, að haga þannig
framkomu sinni gagnvart hin-
um erlendu hermönnum, að
þeir með henni bindi ekki þjóð-
inni þyngri bagga, en ríkinu
sem slíku er þegar bundinn með
sjálfri hertökunni sem ofbeklis-
ráðstöfun annars ríkis gagnvart
því.
Mönnum er ekki fyllilega
ljóst, hversu fjölmennur hinn
erlendi her muni vera hér á
landi. En í hlutfalli við íbúatölu
þjóðarinnar er það e. t. v. fjöl-
mennasta setulið, sem búið hef-
ir um sig í öðru landi. Er af
þessu ljóst, hversu víða má ætla
að hermennirnir geti komið við
í lífi einstaklinganna. í opinberu
lífi er það þó mest áberandi, og
þá einkum í skemmtanalífi unga
fólksins.
Hermennirnir liafa aðeins
haft hér þriggja mánaða dvöl,
enn sem komið er. En á þess-
um skamma tíma hefir þegar
skapast svo óheilbrigð þróun
varðandi afstöðu unga fólksins
í þessu bæjarfélagi til hinna er-
lendu hermanna, að lengur má
ekki dragast, að sérhver öfl,
sem til er að dreifa, leggist á eitt
um það, að snúa öfugstreyminu
aftur í rétt horf.
Það er ekki aðeins Iandið og
særinn í bókstaflegri merkingu,
sem vér höfum hlotið í arf og
vöggugjöf, heldur jafnframt
þjóðleg verðmæti, sem oss ber
að varðveita og geyma. Ef þjóð-
in glatar sinni eigin sál, verður
ekkert sjálfstætt Island til í
framtíðinni. En að liverju
myndi stefna i þeim efnum, ef
þjóðlífið opnaði gáttir sínar fyr-
ir erlendum her, á að giska fjöl-
mennari en vinnufærir karl-
menn i landinu?
Æska Reykjavíkur! Ert þú á
verði? Sinnir þú þeirri köllun
höfuðstaðar-æskunnar að skapa
fordæmi öðrum æskumönnum
og konum þessa lands á örlaga-
tímum íslenzks þjóðlífs?
Ég veit, að meðan þessar lín-
ur eru ritaðar, sitja fjölmargar
ungar stúlkur á skemmtistöð-
um borgarinnar og stytta her-
mönnum stundir við dans og
annað gaman. Á þessu er engin
undantekning á einum skemmti-
stað eða öðrum. Á sumuni
þeirra er þannig umhorfs, að
gamlir Reykvíkingar þekkja
ekki lengur sína eigin skemmti-
staði. í reykþrungnu og lævi-
blöndnu lofti hjala og flissa
barnungar stúlkur innan um
liina mógrænu ös. Á öðrum
stöðum er yfirborðið fágað og
fínt. Samt er enginn eðlismun-
ur á þessu tvennu. Dætur
Reykjavíkur, sem ganga einar
síns liðs á síðkvöldum til þess-
ara staða, hvort heldur sem er
hinna fínni staða eða hrjúfari,
eru allar á öfugri leið.
En hvað er þá að því, að
stofna til kynna við, dansa og
skemmta sér með hinum ungu
Bretum?
Ég er þess fullviss, að meðal
brezku liermannanna muni
vera fjölmargir afbragðs og á-
gætis menn. Og ég held enn-
fremur, að það sé almanna róm-
ur, að framkoma hersins sem
slíks, sé eins góð og framast má
vænta. Engum dylst þó að í hin-
um fjölmenna hóp eru margir
misjafnir sauðir. En þetta skipt-
ir raunar ekki aðal máli.
Hitt er höfuðatriðið, hversu
ágætur sem, herinn í heild og
einstaklingar hans kynnu að
vera, að þetta er framandi afl,
sem Við óskum og verðum að
halda utan við íslenzkt þjóðlíf.
Brezku hermennirnir eru ó-
boðnir gestir, sem við getum
ekki tekið með íslenzkri gest-
risni. Yið getum sýnt þeim hóg-
væra kurteisi, og eigum, að gera
það, ef þeir snúa sér til okkar,
en ella afskiptaleysi.
Ef þjóðin í heild tæki á sama
liátt í hönd setuliðsmanna og
viss hluti unga fólksins er nú að
gera, þá væri voði á ferðum.
Menn verða að gera sér ljóst,
að á bak við samneytið í opin-
beru skemtana- og samkvæmis-
lífi liggur vísirinn til annars og
meira. Það eru útidyr þjóðlífs-
ins! Séu þær opnaðar, eru inn-
anliúss dyr vanalega ólæstar.
Sannleikurinn er líka sá, að
borgarar þessa bæjar hafa þeg-
ar mátt sjá lögreglumenn, ís-
lenzka og enska, hreinsa einka-
íbúðir af furðulegu samblandi
fólks. En hversu margar eru
þá þær íbúðir, sem ekki eru
hreinsaðar, en þyrftu þess þó
við ? Því er treyst, að augu lög-
reglunnar séu opin, en hitt er
mikils meir um vert, að augu
fólksins sjálfs séu opin. —
Vetur nálgast og íslenzkt
skammdegi færist í hönd. Sam-
býli þjóðar og framandi hers
verður vaxandi vandamál. Ef
lánleysi og mistök fylgja þessu
sambýli, mun byrði afleiðing-
anna fyrst og fremst falla á þá
kynslóð, sem erfir landið. Þess
vegna kallar nú að íslenzkri
æsku að vera á verði.
Hlutverk æskunnar:
Eftir því, sem þeir erfiðleik-
ar eru meiri, sem steðja að ís-
lenzku þjóðinni, þeim mun göf-
ugra og virðulegra er verkefni
þeirrar ungu kynslóðar, sem
hefir vilja og þrek til þess að
fórna kröftum, sínum til að vísa
andstreyminu á bug.
I dag er það íslenzka æskan,
sem á að vera sjálfkjörin til þess
að standa vörð um gáttir þjóð-
lífsins. Með féalgslegum sam-
tökum og samhug ber henni að
leggjast á eitt um gæzlu þeirra
verðmæta, sem gefa þjóðlífinu
sérstætt og sjálfstætt gildL
Henni ber að síörfa tilfinningu
einstaklinganna fyrir hreinleik
og fegurð íslenzkrar tungu,
glæða ást þeirra og trú á föð-
urlandið og framtíð islenzks
þjóðernis, íslenzkrar menning-
ar og' íslenzkrar frelsishyggju.
Vér getum verið viss um það,
að þeir menn, sem eru í lier-
þjónustu síns eigin ríkis, reiðu-
búnir til þess að úthella æsku-
blóði sínu til varðveizlu þeirra
þjóðlegu verðmæta, þeir munu
sízt undrast afstöðu þeirrar
æsku, sem gengur fram fyrir
skjöldu til varðveizlu þess, sem
er hennar þjóðlega teikn.
Hin sanna þjóðernisbarátta er
jákvæð! Hún snýst ekki gegn
einu eða öðru, heldur með öllu,
sem er af þjóðlegum toga
spunnið, til varðveizlu og efl-
ingar því.
Starsemi Heimdallar, félags
ungra Sjálfstæðismanna, mun
nú beinast af allri orku fyrst og
fremst að sjálfum þjóðernis-
málunum. Útgáfa þessa blaðs,
sem nú hefur göngu sína, er
einn þáttur þeirrar starfsemi. I
þessum efnum heitir félagið á
samstarf og samhug æsku
Reykjavíkur.
Það er vor ósk, að æska
Reykjavíkur geti eflt sín eigin
félagssamtök, sitt eigið sam-
kvæmislíf, sem helgaðist á hin-
um örlagaríku tímum af þeim
mikilvægasta ásetningi, að
glæða trúna og traustið í fram-
tíð íslenzks þjóðlífs.
Með því leggur hún lítinn en