Alþýðublaðið - 24.01.1920, Blaðsíða 3

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
mínu viti fjörráð við nokkura iðn,
°ieðan ekki er stórgróðafyrirtæki
að stunda iðnina. Og atliugi menn
af sanngirni, en ekki öfund, eins
°g J. B. virðist gera, núverandi
laun prentara, munu þeir komast
að raun um, að þau eru sizt of
ðá. En sú iðn, sem er þannig
r0kin, að hún getur ekki þolað,
að verkamönnunum sóu goldin
sæmileg laun, á engan rétt á sér
öieðal þjóðfélagsins.
J. B. tekur það ekki með í
reikninginn, að vinnulaun prent-
ara eru ekki nema nokkur hluti
kostnaðar við bókaútgáfu. Pappír,
ðóksölulaun — sem eru 20 °/o —
°g umboðslaun bóksala, sem bæk-
or taka í umboðssölu, 40 °/o, á-
ásamt með ritlaunum, sem vafa-
laust eru of lág fyrir góðar bæk-
úr, og loks álagning prentsmiðj-
anna, sem er ca. 50 °/o af prent-
onarkostnaði, eru fjárhæðir, sem
frekar hefði mátt telja „fjörráð við
íslenzkar bókmentir", en eg tel
ekki vera það, meðan sann-
girni ræður. Hitt tel eg aftur á
Oaóti skilyrðislaus fjörráð við bók-
hJentirnar, ef alóhæfir menn ætla
®ér þá dul, að gerast leiðtogar
tjóðarinnar á bókmentasviðinu og
taka upp á því, að ritdæma, eða
öllu heldur látast ritdæma —
annað eru þeir ekki færir um —
*itsmíðar manna.
í*að er auðvitað laukrétt hjá J.
B., að íslenzkar bækur eru orðnar
óheyrilega dýrar og margt hefir
verið gefið út á íslenzku — eins
°g t. d. sagan er J. B. sjálfur
týðir í Mbl. — og innflutt á öðr-
úín tungumálum, sem betur hefði
aldrei verið; en íyrir það alt og
Oiargt fleira mætti taka með því,
að taka upp aðferð þá, sem dr.
Sig. Nordal prófessor hefir bent á.
^að er ekki nóg að benda á ein-
hverjar orsakir af handa hófi og
sízt þær, sem minstar hafa af-
leiðingar, og vilja alt kveða niður,
eitthvað verður að benda á til
hess, að bæta gallana. Og það
hýgg eg að S. N. hafi einmitt
gert.
Um þau hin skáldlegu orðatil-
t^ki J. B. um það, að „samtaka
hröfur prentara, til þess að bæta
hjör þeirra verði til þess, að stífla
að miklum mun farveginn", o. sl
hv., hirði eg eigi meira en orðið
er hór á undan.
J- B. spyr hver muni kaupa
bækurnar, sem gefnar verði út.
Það gera þeir, sem ráð hafa á
því, alveg eins og áður. En það
er mín skoðun, að bækur séu nú
sem stendur óþarflega dýrar, og
þurfi því ekki að hækka að mun.
Eg er höf. sammála um það,
að „þjóðin þarfnast andlegs gróð-
urs úr sinum eigin jaiðvegi®, en
svo bezt, að ekki sé sáð lélegu
fræi, eða rotnuðu. En eg er ekki
trúaður á það, að þeir kæmist
ekki „til almennings", þótt örðug
sé leiðin, sem eitthvað hafa við
hann að tala og bonum nytjar að
færa, en peim, sem gefast upp á
miðri leið, hefir hann ekkert með
að gera, þeim er bezt að sitfa
heima.
Það er mikið rétt í því, að bók-
salar hafa ekki sem skyldi, at-
hugað þá ábyrgð, sem á þeim
hvílir, við útvegun nytsamra og
góðra bóka handa almenningi, en
fullmikið hygg eg að gert sé úr
því, hve skeytingarlausir þeir séu
um andlega velferð viðskiftamanna
sinna, því mér er kunnugt um
það, að ýmsar ágætis bækui hafa
fengist hjá þeim bæði á norður-
landamálum og á ensku, en J. B.
hefir kanske aldrei rekist á þær,
sem varla er von. En hitt er víst,
að útlendar skrumauglýsingar um
ágæti ýmsra „eldhúsreyfara" hafa
leitt marga til þess, að útvega
sór umræddar bækur póstleiðina
frá útlöndum. Slíkar bækur voru
fluttar inn fyrir tugi þúsunda
króna fyrir stríðið og hefði J. B.
gjarnan mátt minnast á þessa
leið, sem eg tel miklu hættulegri
en leiðina gegnum greypar bók-
salanna, þó ekki sé hún ætíð sem
bezt.
Loks kem eg að einni höfuð-
villu, eða öllu heldur misskilningi
J. B., hann segir í niðurlagi grein-
ar sinnar: „Og í staðinn fyrir að
leggja fé sitt í kaup slíkra bóka
(þ. e. „reifaranna") gætu bóksalar
hlúð betur að bókmentum þjóðar-
innar, borgað þeím betur sem
skrifa og seli bœkurnar ódgrari“.
(Leturbreyting hér.) Mór er spurn:
Hvaða áhrif getur það haft á út-
gáfu íslenzkra bóka til hins verra,
þó að bóksalar kaupi bækur sem
þeir græða á, því vitanlega festa
þeir fé sitt ekki í slíkum bókum?
eins og orð J. B. benda til, þvert
á móti eykur það gjaldþol þeirra.
Og hvernig fer J. B, að samrýma
það, að launahækkun prentara sé
fjörráð við íslenzkar bókmentir,
en halda því svo fram í lokum
greinarinnar að bóksalar eigi að
borga þeim betur sem skrifa, en
selja þó bækurnar ódgrar! Þarna
er hægt að segja að farið sé á
hundavaði. Og betra hygg eg að
J. B. hefði verið, að lesa fyrri
hluta greinar sinnar tvisvar yfir,
áður en hann reit hinn síðari, en
bezt hefði honum þó verið sjálfs
sín vegna og „rithöfundar“-orð-
stýrs síns, að láta svona lokleysu
ekki sjást á prenti. En eins og eg
drap á fyr í grein þessari, er
honum þetta líklega ekki sjálfrátt,
honum hefir verið sagt að gera
þetta og sá sem bauð, hefir kan-
ske hugsað sem svo: „Fíflunum
skal á foraðið etja.“ /. J.
jKoli koiRignr.
Eftir Upton Sinclair.
(Frh.).
Þeir gengu nokkurn spöl þeg-
andi. „Eg skal segja þér eitt“,
sagði verkstjórinn Ioksins. „Þesss
gamli slavi er altaf f einhverju
klandri. Hann heyrir til þeirri
tegund manna, sem heldur, að
hún geti stjórnað öllu, fái hún
að eins að ráða. Ef þú svo hlust-
ar á alt bullið úr karlfuglinum
og fmyndar þér svo, að þú getir
nöldrað við mig, þá skal eg —“
„Þér þuifið ekki að óttast það“,
flýtti Hallur sér að segja. „Eg
skal sjá um það fyrir yður —
eg skal troða upp í hann. Ef þér
kærið yður um það, þá skal eg
gá að því, hverskonar piltar það
eru, sem hann talar við, og reyni
þeir að bæra á sér, þá skal eg
gefa yður bendingu".
„Já, þetta líkar méri" sagði
verkstjórinn hvatskeytlega. „Ef
þú gerir þetta, þá skal eg líta
eftir þér í staðinn. Það er ekki
af því, að eg sé hræddur við
karlskrögginn — eg sagði við
hann síðast er við áttumst við,
að ef eg heyrði oftar eftir honum,
skyldi eg sparka rassinn úr bux-
unum hans. En þegar hér eru
fimm hundruð af þessum útlenda
skríl, töluvert af þessum fjandans