Læknablaðið : fylgirit - 24.04.2023, Page 19

V í s i n d i á V o r d ö g u m
F Y L g i r i T 7 6
LÆKNAblaðið 2013/99 19
PPI. Marktæk aukning var á beinbrotum við töku ópíata, BZ og PPI
miðað við töku BB (P<0.0005). Marktæk um 40% aukning var einnig á
beinbrotum við töku ópíata miðað við BZ eða PPI. Ekki reyndist mark-
tækur munur á hættu á beinbrotum milli BZ og PPI.
Ályktun: Tengsl voru milli töku ópíata, BZ og PPI og beinbrota. Athygli
vekur að hætta á beinbrotum var næstum jafnmikil við töku PPI og BZ.
33 Þýðing og forprófun á spurningalista Bandaríska
verkjafræðafélagsins (APS-POQ-R) sem metur gæði verkjameðferðar
Sigríður Zoëga1,2, Sandra E. Ward3, Sigríður Gunnarsdóttir1,2
Landspítali 1, Háskóli Íslands2, University of Wisconsin-Madison School of Nursing3
szoega@landspitali.is
Inngangur: Rannsóknir sýna að verkir eru algengir á sjúkrahúsum og
hafa neikvæð áhrif á líðan og lífsgæði sjúklinga. Verkjameðferð er einn af
lykilþáttum í heilbrigðisþjónustunni og ein leið sem hefur reynst gagnleg
til að bæta gæði þjónustunnar er að meta árangur verkjameðferðar hjá
sjúklingum. Til þess þarf áreiðanleg og réttmæt mælitæki.
Markmið: Að þýða og kanna áreiðanleika og réttmæti endurskoðaðrar
útgáfu af spurningalista Bandaríska verkjafræðafélagsins. Listinn sam-
anstendur af 23 atriðum sem meta gæði verkjameðferðar hjá sjúklingum.
Aðferðir: Listinn var þýddur og bakþýddur af tvítyngdum aðilum sam-
kvæmt aðlöguðu líkani Brislin. Eldri útgáfa listans var höfð til hliðsjónar
við þýðinguna. Gögnum var safnað á 23 legudeildum á Landspítala.
Þátttakendur voru sjúklingar 18 ára og eldri sem legið höfðu inni í sólar-
hring eða lengur, voru færir um þátttöku og höfðu verið með verki ≥1 á
0-10 skala síðasta sólarhringinn.
Niðurstöður: Þátttakendur (N=143) voru á aldrinum 19-100 ára, meðal-
dur var 66 ár (sf = 18 ár) og 51,4% voru konur. Það tók þátttakendur að
meðaltali 12 mínútur (sf = 6,8) að fylla út listann og 77% fannst auðvelt
að svara spurningunum. Tveimur atriðum, um þátttöku í meðferð og
um verkjalyf, var bætt við listann samkvæmt ábendingum þátttakenda.
Íslenska útgáfan inniheldur því 25 atriði. Staðfestandi meginþáttagrein-
ing með varimax snúningi varð gerð til að kanna hugtakaréttmæti listans
og sýndi hún fimm þætti svipaða og í bandarísku útgáfunni. Fjögur atriði
minnkuðu hins vegar áreiðanleika listans og því var gerð kannanandi
meginþáttagreining sem sýndi fjóra þætti: 1) styrk verkja og virkni, 2)
aukaverkanir, 3) sálræna þætti og 4) svefn. Samtals skýrðu þættirnir fjórir
64,2% af dreifingunni og Cronbach‘s α var yfir .70 fyrir hvern þátt.
Ályktun: Spurningalistinn reyndist fýsilegur í notkun og bæði áreiðan-
leiki og hugtakaréttmæti listans var ásættanlegt. Íslensk útgáfa listans
hefur sterka samsvörun við bandarísku útgáfuna. Hægt er að nota ís-
lenska útgáfu spurningalista Bandaríska verkjafræðafélagsins til að meta
gæði verkjameðferðar á íslenskum sjúkrahúsum.
34 Samantekt og samanburður á lyfjaávísunum við útskrift aldr-
aðra einstaklinga af sjúkrahúsi yfir á hjúkunar- og dvalarheimili
Auður Alexandersdóttir2, Þórunn K. Guðmundsdóttir1, Anna I. Gunnarsdóttir1
1Landspítali, 2lyfjafræðideild Háskóla Íslands
thorunnk@landspitali.is
Inngangur: Á Íslandi fá íbúar á hjúkrunar- og dvalarheimilum lyf sín
yfirleitt vélskömmtuð. Við útskrift af sjúkrahúsi yfir á hjúkrunar- og
dvalarheimili þurfa lyfjaupplýsingar að berast á milli þriggja aðila:
sjúkrahúss, hjúkrunar- og dvalarheimilis og lyfjaskömmtunarfyrirtækis.
Við hvern flutning er hætta á að ósamfella myndist í umönnun.
Markmið: Markmið rannsóknarinnar var að athuga samræmi lyfjaávís-
ana við útskrift aldraðra einstaklinga af sjúkrahúsi yfir á hjúkrunar- og
dvalarheimili.
Aðferðir: Bornar voru saman lyfjaávísanir við útskrift af Landspítala við
lyfjaávísanir á skömmtunarkortum fyrir einstaklinga 65 ára og eldri sem
útskrifuðust yfir á hjúkrunar- og dvalarheimili á árinu 2011. Borin voru
kennsl á misræmi í ávísun fastra lyfja.
Niðurstöður: Hlutfall tilfella með >1 lyfjamisræmi var 68,2%. Meðalfjöldi
lyfjamisræma var 1,9 lyf. Hvorki kyn né aldur hafði marktæk áhrif á
meðalfjölda lyfjamisræma. Algengustu misræmin voru úrfellingar (e.
omission). Lyf af ATC-flokkum N (tauga/geðlyf), A (meltingarfæra/
efnaskiptalyf) og C (hjarta/æðasjúkdómalyf) höfðu flest misræmi. Virku
efnin sem höfðu oftast lyfjamisræmi voru parasetamól, omeprazól,
fjölvítamín, zópíklón og parasetamól/kódein. Tilfelli sem útskrifuðust
af öldrunarlækningadeildum höfðu marktækt færri lyfjamisræmi en þau
sem útskrifuðust af öðrum deildum (p<0,001). Allt að tvöfaldur munur
var á hlutfall lyfjamisræma á milli mismunandi hjúkrunar- og dvalar-
heimila. Áhættumat lækna á úrtaki lyfjamisræma sýndu að um 23% mis-
ræma gætu valdið mikilli áhættu fyrir sjúklinga.
Ályktanir: Niðurstöður benda til þess að misræmi sé á milli lyfjaávísana
aldraðra við útskrift af sjúkrahúsi yfir á hjúkrunar- og dvalarheimili.
Ekki er þó hægt að vita hve stórt hlutfall lyfjamisræma eru meðvitaðar
breytingar gerðar af læknum og hve stórt hlutfall eru vegna villa.
35 Súrefnismettunin mæld í æðum sjónhimnunnar með laser
skanna augnbotnamyndavél
Jóna Valgerður Kristjánsdóttir1,2, Sveinn Hákon Harðarson1,2, Gísli H. Halldórsson3,
Róbert A. Karlsson3, Þórunn S. Elíasdóttir2, Einar Stefánsson1,2
1Augndeild, Landspítali, 2læknadeild HÍ, 3Oxymap ehf.
jvk4@hi.is
Inngangur: Hægt er að mæla súrefnismettun í æðum sjónhimnunnar í
mönnum án inngrips með mynd af sjónhimnuæðunum og vegna þess að
litur blóðs er ólíkur eftir því hversu súrefnisríkt blóðið er.
Markmið: Markmiðið var að þróa aðferð til þess að mæla súrefnismettun
í æðum sjónhimnunnar með laser skanna augnbotnamyndavél (e.scann-
ing laser ophthalmoscope, SLO).
Aðferðir: Augnbotnamyndir voru teknar með SLO augnbotnamyndavél,
Optomap 200Tx (Optos plc.). Augnbotnamyndavélin tekur myndir
með tveimur bylgjulengdum, 532 og 633 nm, sú styttri er ónæm fyrir
breytingum á súrefnismettun en hin næm. Myndirnar voru unnar með
hugbúnaði, Oxymap Analyzer, sem greinir æðarnar í augnbotninum
og reiknar út ljósþéttnihlutfall (ODR), en það er í öfugu hlutfalli við
súrefnismettun. Myndir voru teknar af 11 heilbrigðum sjálfboðaliðum
(34±9 ára, meðaltal±staðalfrávik). Að auki voru tvær aðferðir notaðar til
þess að meta næmi aðferðarinnar: (1) innöndun á hreinu súrefni í 10 mín
(n=2) og (2) mælingar á sjúklingum með miðbláæðarlokun og staðfesta
súrefnisþurrð í sjónhimnuæðum (n=4).
Niðurstöðu: Meðaltals súrefnismettun í slagæðlingum var 92%±13%
(meðaltal±staðalfrávik) og 57%±12% í bláæðlingum. ( 1) Við innöndun
á hreinu súrefni (n=2) hækkaði súrefnismettunin að meðaltali um 3% í
slagæðlingum og um 39% í bláæðlingum. (2) Meðaltals súrefnismettun
í bláæðlingum sjúklinga með miðbláæðarlokun var 23%±3% í sjúka
auganu en 59%±3% í heilbrigða auganu.
Ályktun: Greinilegur munur mældist á súrefnismettun milli slag- og
bláæðlinga sjónhimnunnar. Aðferðin virðist vera næm á breytingar sem
verða á súrefnismettun. Það er þó talsverður breytileiki milli einstaklinga
samanber hátt staðalfrávik meðaltalanna. Þessar niðurstöður sýna að