Læknablaðið : fylgirit - 24.04.2023, Qupperneq 20

V í s i n d i á V o r d ö g u m
F Y L g i r i T 7 6
20 LÆKNAblaðið 2013/99
SLO augnbotnamyndavél gæti vel nýst sem súrefnismettunarmælir fyrir
æðar sjónhimnunnar.
36 Stöðlun súrefnismælinga í sjónhimnu og áhrif æðavíddar
Sveinn Hákon Harðarson1,2, Sindri Traustason3, Jóna Valgerður Kristjánsdóttir1,2,
Ólöf Birna Ólafsdóttir1,2, Þórunn Scheving Elíasdóttir2,4, Þór Eysteinsson1,2, Einar
Stefánsson1,2
1Læknadeild HÍ, 2augndeild Landspítala, 3Kaupmannahafnarháskóli / Sjúkrahúsið í Glostrup,
4hjúkrunarfræðideild H.Í.
sveinnha@hi.is
Inngangur: Talið er að súrefnisbúskapur sjónhimnu sé brenglaður í
mörgum augnsjúkdómum. Rannsóknarhópurinn hefur notað eigin
mælitækni til rannsókna á súrefnisbúskap sjónhimnu.
Markmið: Að þróa og prófa staðlaða aðferð við mat á meðaltalssúrefnis-
mettun í sjónhimnu auk þess að kanna samband æðavíddar og mettunar.
Aðferðir: Súrefnismælirinn (Oxymap ehf., Reykjavík) tekur myndir af
augnbotni með 570nm ljósi og 600nm ljósi samtímis. Sérstakur hug-
búnaður greinir myndirnar og metur súrefnismettun í sjónhimnuæðum.
Sjónhimnumyndir af tuttugu heilbrigðum sjálfboðaliðum (20-30 ára)
voru mældar eftir staðlaðri aðferð. Blóðflæði í stærstu sjónhimnuæð-
unum er háð fjórða veldi þvermálsins og var meðaltalsmettun vegin
samkvæmt því. Að auki voru teknar tíu myndir í röð af sama auganu og
stöðugleiki mælingarinnar skoðaður.
Niðurstöður: Einfalt meðaltal súrefnismettunar var 93,0±3,0% (meðal-
tal±stfrv.) fyrir slagæðlinga sjónhimnu og 60,7±4,5% fyrir bláæðlinga.
Eftir að meðaltölin voru vegin með fjórða veldi æðavíddar var niður-
staðan 92,4±3,6% (slagæðlingar) og 55,8±5,3% (bláæðlingar), sem eru
marktækt lægri gildi en einföldu meðaltölin (p=0,04 fyrir slagæðlinga og
p<0,0001 fyrir bláæðlinga).
Staðalfrávik endurtekinna mælinga á sama auga var hæst 1,94 prósentu-
stig (bláæðlingar, vegið meðaltal).
Súrefnismettun í bláæðlingum minnkaði um 2,0 prósentustig fyrir hverja
myndeiningu æðavíddar (≈9μm. p<0,0001) en ekkert marktækt sam-
band var milli mettunar í slagæðlingum og víddar (0,3 prósentustig á
myndeiningu, p=0,11).
Ályktun: Ef meðaltal súrefnismettunar í sjónhimnuæðum er vegið
með fjórða veldi æðavíddar (nálgun fyrir blóðflæði) fæst lægri mettun,
einkum í bláæðlingum enda minnkar mettun með vídd bláæðlinga.
Endurtakanleiki mælinga er vel ásættanlegur þótt vegið sé með fjórða
veldi æðavíddar.
37 Lækkun á súrefnismettun í sjónhimnu vegna meginbláæða-
lokunar
Þórunn Scheving Elíasdóttir1,2,3, Sveinn Hákon Harðarson2,4, Davíð Þór Bragason2
Guðrún Kristjánsdóttir1,5, Einar Stefánsson2,4
1Hjúkrunarfræðideild, Háskóli Íslands 2augndeild, Landspítali, 3svæfingadeild Landspítali í
Fossvogi, 4læknadeild, Háskóli Íslands5 Barnaspítali Hringsins, Landspítali
Netfang: thorunel@landspitali.is
Inngangur: Meginbláæð sjónhimnunnar flytur allt bláæðablóð frá sjón-
himnunni og getur blóðsegamyndun í meginbláæðinni (central retinal
vein occlusion, CRVO) því skert blóðflæðið um alla sjónhimnu.
Markmið: Markmið rannsóknarinnar var að meta áhrif meginbláæðalok-
unar á súrefnismettun í sjónhimnuæðum og fá samanburð við súrefnis-
mettun með fingurmæli.
Aðferðir: Sjónhimnu-súrefnismælirinn samanstendur af augnbotna-
myndavél, stafrænum myndavélum og ljósdeildi. Mælirinn tekur tvær
myndir af sama svæðinu samtímis við 570nm og 600nm. Sérhannaður
hugbúnaður velur síðan mælipunkta í slag- og bláæðlingunum og
reiknar súrefnismettun blóðrauðans. Þátttakendur voru þægindaúrtak
12 einstaklinga með stíflu í meginbláæð, áður en meðferð hófst. Meðaltal
súrefnismettunar í sjónhimnuæðum var reiknað í hvoru auga fyrir sig og
niðurstöður súrefnismettunar í slagæðlingum borin saman við fingur-
mælingar. Parað t-próf var notað við tölfræðilega úrvinnslu.
Niðurstöður: Meðaltal súrefnismettunar í bláæðlingum augna með
bláæðalokun mældist 23±22% (meðaltal ± staðalfrávik) en 54±8% í hinu
auganu til samanburðar (p=0,0001, n=12, parað t-próf). Meðaltal súrefns-
mettunar í slagæðlingum augna með bláæðalokun mældist 94±6% en
97±6% í samanburðaraugum (p=0,15). Ekki reyndist marktækur munur
á sjónhimnu- og fingurmælingum.
Ályktanir: Súrefnismettun reyndist umtalsvert lækkuð í bláæðlingum
augna með bláæðastíflu miðað við gagnstæð augu. Breytileiki bláæða-
mettunar mældist verulegur bæði innan sama augans og á milli augna.
Bláæðastífla hefur óveruleg áhrif á súrefnismettun í slagæðlingum.
Lægri súrefnismettun í bláæðlingum bendir til að við bláæðastíflu aukist
upptaka súrefnis á hverja rúmmálseiningu blóðs sem berst til sjónhimnu.
38 Blessuð sólin elskar allt - allt með kossi vekur. Dagleg inntaka
lýsis kemur ekki í veg fyrir D-vítamínskort hjá heilbrigðisstarfsfólki
Sigurbjörg J. Skarphéðinsdóttir1, Martin I. Sigurðsson2, Douglas B. Coursin3, Kirk
Hogan3, Gísli H. Sigurðsson1,4
1Svæfinga- og gjörgæsludeild Landspítala, 2Brigham & Women´s sjúkrahúsinu í Boston,
Massachusetts, 3svæfingadeild háskólasjúkrahúsins í Madison, Wisconsin, 4læknadeild Háskóla
Íslands
sigskarp@landspitali.is
Inngangur: D-vítamín hefur margvísleg áhrif í líkamanum og skortur
á því hefur verið tengt aukinni hættu á hjarta- og æðasjúkdómum,
sykursýki, sýkingum og krabbameini svo eitthvað sé nefnt. Rannsóknir
hafa sýnt að skortur á D-vítamíni er algengari við hærri breiddargráður
enda er sólin þar ekki eins hátt á lofti og við lægri breiddargráður. Fleiri
þættir en sólarljós skipta þó máli fyrir D-vítamínforðann. Þar má nefna
fæðuval, viðbótar inntöku á D-vítamíni (t.d. lýsi) og notkun ljósalampa.
Nýlegar erlendar rannsóknir hafa sýnt D-vítamínskort meðal margra
heilbrigðisstétta. Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna algengi
D-vítamínskorts hjá heilbrigðisstarfsfólki svæfinga- og gjörgæsludeildar
Landspítala.
Efniviður og aðferðir: Sjálfboðaliðar úr hópi lækna og hjúkrunarfræð-
inga á svæfinga- og gjörgæsludeild Landspítala svöruðu spurningalista
um neysluvenjur, ljósaböð og vinnutíma ásamt því að gefa blóðsýni til
mælingar á D-vítamíni (25-hýdroxýkólekalsíferól D (25(OH)D)).
Niðurstöður: Þátttakendur voru 106; 19 sérfræðilæknar, 47 svæfinga-
hjúkrunarfræðingar, 4 almennir læknar og 36 gjörgæsluhjúkrunarfræð-
ingar. Hópurinn skiptist í 90 konur (85%) og 16 karla (15%). D-vítamín
inntaka var í formi: Fjölvítamíns (35%), D-vítamíns (44%) og lýsis
(56%) en allt þrennt tóku 9% þátttakenda. Kjörgildi D-vítamíns er yfir
75 nmól/L samkvæmt leiðbeiningum Félags amerískra innkirtlasér-
fræðinga. 75% þátttakenda reyndust vera með gildi undir þeim mörkum.
D-vítamínskortur mældist hjá 36% þátttakenda (gildi < 50 nmól/L) og
9% þátttakenda voru með alvarlegan skort (gildi < 25 nmól/L).
Ályktun: D-vítamínskortur er algengur meðal lækna og hjúkrunar-
fræðinga þrátt fyrir að mikill meirihluti þeirra hafi tekið lýsi eða annað
viðbótar D-vítamín daglega.