Læknablaðið : fylgirit - 24.04.2023, Qupperneq 21

V í s i n d i á V o r d ö g u m
F Y L g i r i T 7 6
LÆKNAblaðið 2013/99 21
39 Bráður nýrnaskaði á Íslandi 2008–2011; faraldsfræði, áhættu-
þættir og afdrif sjúklinga með alvarlegan skaða
Þórir Einarsson Long1, Martin Ingi Sigurðsson2, Ólafur Skúli Indriðason3, Kristinn
Sigvaldason3, Gísli Heimir Sigurðsson1,2
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2 svæfinga og gjörgæsludeild og 3nýrnalækningaeining
Landspítala.
gislihs@landspitali.is
Inngangur: Bráður nýrnaskaði (BNS) er algengt vandamál sem útheimtir
kostnaðarsama og erfiða meðferð og hefur háa dánartíðni. Tilgangur
þessarar rannsóknar var að kanna faraldsfræði BNS, og áhættuþætti og
afdrif sjúklinga sem fengu alvarlegan BNS á Landspítala.
Efniviður og Aðferðir: Skrifað var forrit til að flokka alla einstaklinga
sem áttu kreatínínmælingu í gagnagrunni rannsóknarstofu LSH frá
janúar 2008 til ársloka 2011 með tilliti til BNS samkvæmt RIFLE skil-
greiningunni. Forritið flokkaði einstaklingana í áhættu (risk; R), sköddun
(injury; I) og bilun (failure; F) eftir alvarleika skaðans samkvæmt RIFLE
skilmerkjum. Áhættuþættir, mögulegar orsakir og afdrif voru könnuð
fyrir sjúklinga með BNS á F stigi.
Niðurstöður: Alls fundust 349.320 kreatínínmælingar fyrir 74.960 full-
orðna einstaklinga og áttu 17.693 þeirra einnig grunngildi. Af þeim fengu
3.686 (21%) BNS á tímabilinu, 2.077 (56%) á R stigi, 840 (23%) á I stigi og
769 (21%) á F stigi. Fleiri konur fengu R og I en fleiri karlar F (p< 0,001).
Mögulegar orsakir fyrir BNS hjá sjúklingum með BNS af F stigi voru í
22% tilvika skurðaðgerð, 23% lost, 14% sýklasótt, 32% blóðþrýstingsfall
tengt hjarta-og æðakerfi, 10% blæðingar, 27% öndunarbilun og 7% höfðu
lent í slysi. 61% sjúklinga tóku lyf sem jók áhættu á BNS. Alls fengu 11%
blóðskilunarmeðferð og fimm sjúklingar (0,7%) þurftu blóðskilun í meira
en 90 daga. Eins árs lifun sjúklinga á F stigi var 52%.
40 Afdrif og horfur sjúklinga með mjaðmarbrot á Landspítala
Kristófer Arnar Magnússon1, Gísli H. Sigurðsson1,2, Jóhanna M. Sigurjónsdóttir2,
Yngvi Ólafsson3, Brynjólfur Mogensen1,4, Sigurbergur Kárason1,2
1Læknadeild HÍ, 2svæfinga- og gjörgæsludeild, 3bæklunardeild og 4bráðamóttökudeild
Landspítala
kam9@hi.is
Inngangur: Mjaðmarbrot er algengur áverki meðal aldraðra, fylgikvillar
eru tíðir og dánartíðni há. Markmið rannsóknarinnar var að kanna afdrif,
meðferð og horfur þessa sjúklingahóps.
Efni og aðferðir: Afturskyggn rannsókn á einstaklingum, 60 ára og eldri,
sem mjaðmarbrotnuðu og gengust undir skurðaðgerð á Landspítala
frá, 1. jan - 31. mars 2011 og fylgt eftir í eitt ár. Gögnin voru fengin úr
sjúkraskrám Landspítalans.
Niðurstöður: 59 einstaklingar, 60 ára og eldri mjaðmarbrotnuðu á
tímabilinu. Meðalaldur var 82±9 ár, karlar 41%, 81±9 ár og konur 59%,
83±8 ár. Meðalbiðtími eftir aðgerð var 21±12 klst sem fór fram utan dag-
vinnutíma í 80% tilvika. Meðallegutími á bæklunardeild var 10±10 dagar.
66% sjúklinga bjuggu í heimahúsi fyrir brot, 25% útskrifuðust beint heim
en 51% komust heim að lokum (p=0.0001). 12% dóu innan eins mán-
aðar, 20% innan 6 mánaða og 22% innan árs frá aðgerð. Dánartíðni var
marktækt hærri hjá þeim sjúklingum sem þjáðust af taugasjúkdómi við
innlögn (p=0,04), höfðu hærri ASA flokkun (p=0,001), höfðu einhverja
fylgikvilla á bráðamóttöku (p=0,03) eða í aðgerð (p=0,049) og þurftu
langa legu á vöknunardeild (p=0,02).
Ályktanir: Meðalaldur þeirra sem mjaðmarbrotna er svipaður hér á
landi og erlendis en hlutfall karla hærra. Meðalbiðtími eftir aðgerð er
innan marka erlendra gæðastaðla og meðallegutími er einnig sambæri-
legur. Dánartíðni hópsins er sambærileg við erlendar rannsóknir en tölu-
vert hærri en gerist í sama aldursþýði á Íslandi. Marktækt færri bjuggu
heima eftir að hafa brotnað en fyrir brot. Mjaðmarbrot hafa því alvarlegar
afleiðingar fyrir einstaklinginn og eru krefjandi fyrir samfélagið.
41 Næmni greiningarprófa í bráðri storkusótt
Einar Hjörleifsson1, Martin Ingi Sigurðsson2, Páll Torfi Önundarson3, Brynja R.
Guðmundsdóttir3 Gísli Heimir Sigurðsson1,2
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2svæfinga og gjörgæsludeild og 3blóðmeinafræðideild Landspítala
gislihs@landspitali.is
Inngangur: Bráð blóðstorkusótt (Disseminated Intravascular
Coagulation (DIC)) er sjúkdómsástand sem fylgir sjúkdómum sem valda
kerfisbundinni espun á blóðstorku. Tilgangur þessarar rannsóknar var
að skoða forspárgildi prótein C, antiplasmin og antithrombin mælinga
og skoða samband þeirra við dánartíðni og versnandi sjúkdómsástand.
Einnig var kannað nýgengi DIC á Íslandi á árunum 2004-2008 og horfur
sjúklinga með DIC.
Efni og aðferðir: Teknar voru saman allar blóðprufur á LSH þar sem
antiplasmin var mælt á árunum 2004-2008 sjúklinga eldri en 17 ára og
þær stigaðar eftir ISTH stigunarkerfi fyrir DIC. Prótein C, antithrombin
og antiplasmin mælingum var svo raðað í tímaröð til að skoða hvort
meðaltöl þeirra skildust að fyrir greiningu DIC á milli sjúklingahópa.
Auk þess voru 92 sjúklingar sem höfðu fengið antiplasmin mælingu en
uppfylltu ekki skilmerki fyrir DIC valdir í samanburðarhóp (DIC-).
Niðurstöður: Af þeim 92 sjúklingum sem greindust með DIC voru 90
með greinanlegan undirliggjandi sjúkdóm sem tengdist DIC. Nýgengi
var 8 sjúklingar á ári á 100 þúsund íbúa. Sjúklingar sem fengu DIC höfðu
marktækt verri lífslíkur en samanburðarhópurinn. Prótein C og antit-
hrombin gildi sjúklinga með DIC voru marktækt lægri 3 dögum fyrir
greiningu DIC en antiplasmin gildi voru ekki marktækt lægri fyrir grein-
ingu DIC. Prótein C sýndi mest næmi og sértækni við greiningu DIC og
einnig forspárgildi fyrir greiningu DIC innan þriggja daga. Prótein C
hafði mesta tengingu við RIFLE stigun.
Ályktanir: Prótein C, antithrombin og antiplasmin er hægt að nota til að
meta hvort sjúklingur er með DIC. Prótein C og antithrombin er hægt að
nota til að meta hvort sjúklingur sé líklegur til að fá DIC áður en ástandið
greinist.
42 Skömmtun warfaríns samkvæmt Fiix-próthrombín tíma (Fiix-PT/
Fiix-INR) eykur tíma innan meðferðarmarka og fækkar skammta-
breytingum warfaríns
Brynja R. Guðmundsdóttir1, Davíð O. Arnar2, Einar S. Björnsson3, Magnús
K. Magnússon5, Ólafur S. Indriðason4, Kristin Á Einarsdóttir1 , Gunnhildur
Magnúsdóttir1, Brynjar Viðarsson1, Charles W. Francis6, Páll T. Önundarson1,5
1Landspítali, blóðmeinafræðideild, 2 hjartadeild, 3meltingardeild og 4nýrnadeild Landspítala,
5Háskóli Íslands, læknadeild, 6University of Rochester Medical Center, Rochester, New York
brynjarg@landspitali.is
Inngangur: Blóðsegar og alvarlegar blæðingar hjá sjúklingum á warf-
aríni eru algengastar þegar hlutfall meðferðartíma innan meðferðar-
marka (time within target range; TTR) er lágt. Skýringin er sveiflukennt
PT-INR, sem stafar m.a. af mjög stuttum helmingunartíma storkuþáttar
(F) VII. Tilraunir hafa hins vegar sýnt að sveifla á FVII, sem hefur mikil
áhrif á INR hefur yfirleitt lítil áhrif á þrombinmyndun, sem er aðallega
háð virkni FII og FX. Við höfum því þróað nýjan próþrombíntíma (PT),
þ.e. Fiix-PT, sem er aðeins næmur fyrir FII og FX. FII og FX hafa miklu
lengri helmingunartíma og er mælingin því stöðugri en PT.
Markmið: Tilgáta okkar er sú, að skömmtun byggð á Fiix-PT (Fiix-INR)