Læknablaðið : fylgirit - 24.04.2023, Qupperneq 24

V í s i n d i á V o r d ö g u m
F Y L g i r i T 7 6
24 LÆKNAblaðið 2013/99
Ályktanir: Stóræðaáverkar eftir slys eru sjaldgæfir á Íslandi. Áverkar á
æðar í brjóstholi og axlarsvæði eftir umferðarslys eru algengastir. Þrátt
fyrir tiltölulega fá tilfelli þá lifðu 78% sjúklinganna af sem telst mjög
góður árangur við svo alvarlega áverka.
49 Nýrnastarfsemi er betur varðveitt eftir hlutabrottnám en heildar-
brottnám á nýra vegna nýrnafrumukrabbameins
Elín Maríusdóttir1,4, Eiríkur Jónsson1, Sverrir Harðarson2, Vigdís Pétursdóttir2, Valur
Þór Marteinsson3, Guðmundur Vikar Einarsson1, Tómas Guðbjartsson1,4
1Þvagfæraskurðdeild Landspítala, 2Ransóknarstofa Háskóla Íslands í meinafræði, 3skurðdeild
Sjúkrahúss Akureyrar, 4læknadeild HÍ
tomasgud@landspitali.is
Inngangur: Langvinn nýrnaskerðing er þekktur fylgikvilli brottnáms
á nýra. Því hefur færst í vöxt að framkvæma hlutabrottnám þegar um
lítil nýrnafrumukrabbamein er að ræða. Tilgangur rannsóknarinnar var
að bera saman nýrnastarfsemi og lifun eftir hluta- og heildarbrottnám á
nýra.
Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn á öllum sjúklingum sem
gengust undir hlutabrottnám vegna nýrnafrumukrabbameins á Íslandi
2000-2010, (n= 44, meðalaldur 60 ár, 64% karlar). Í samanburðarhópi
voru 44 sjúklingar (meðalaldur 65 ár, 52% karlar) á sama TNM-stigi og
höfðu sama ár gengist undir heildarbrottnám á nýra. Reiknaður var út
gaukulsíunarhraði (GSH) og forspárþættir nýrnaskerðingar metnir með
fjölbreytugreiningu. Miðgildi eftirfylgdar voru 44 mánuðir.
Niðurstöður: Lítil æxli (<4cm) voru ábending hlutabrottnáms í 64% til-
fella en 16% sjúklinga höfðu stakt nýra og önnur 16% þekkta nýrnaskerð-
ingu. Hóparnir voru sambærilegir hvað varðar TNM- stig og tímalengd
eftirfylgdar. Meðalaldur og ASA-flokkun var hins vegar hærri í við-
miðunarhópi. Staðbundin endurkoma krabbameins greindist ekki í hóp-
unum. GSH fyrir aðgerð var sambærilegt í báðum hópum en marktækt
hærra 6 mánuðum frá aðgerð í hlutabrottnámshópi (59 mL/mín sbr. 45
mL/mín (p < 0,001). Fjölbreytugreining sýndi að heildarbrottnám lækk-
aði GSH (-12.6 mL/1.73 m2, p < 0.001) og áhættan á langvinnri nýrna-
skerðingu var aukin (OR = 3.07, 95% CI 1.03–9.79, p = 0.04), samanborið
við hlutabrottnám. Fimm ára lifun var 100% eftir hlutabrottnám og 65%
eftir heildarbrottnám (p <0.001).
Ályktanir: Gaukulsíunarhraði var marktækt lægri eftir heildarbrottnám
og áhættan á langvinnri nýrnaskerðingu þrisvar sinnum meiri en við
hlutabrottnám. Niðurstöður benda til þess að hlutabrottnám verndi
nýrnastarfsemi án þess að auka endurkomutíðni krabbameins.
50 Bráður nýrnaskaði eftir ósæðarlokuskipti vegna ósæðarloku-
þrengsla á Íslandi
Daði Helgason1, Sindri Aron Viktorsson1, Andri Wilberg Orrason1, Inga Lára
Ingvarsdóttir3, Sólveig Helgadóttir3, Arnar Geirsson2, Ragnar Danielsen4, Tómas
Guðbjartsson1,2
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2hjarta- og lungnaskurðdeild, 3svæfinga- og gjörgæsludeild og
4hjartadeild Landspítala
dah14@hi.is
Inngangur: Bráður nýrnaskaði er alvarlegur og tíður fylgikvilli eftir
opnar hjartaaðgerðir. Tilgangurinn var að kanna tíðni og áhættuþætti
bráðs nýrnaskaða eftir ósæðarlokuskipti.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var afturskyggn og náði til 367 sjúk-
linga sem gengust undir ósæðarlokuskipti vegna ósæðarlokuþrengsla á
Íslandi á árunum 2002-2011. Skráðar voru klínískar upplýsingar, aðgerð-
artengdir þættir, snemmkomnir fylgikvillar og dánartíðni innan 30 daga.
Nýrnaskaði eftir aðgerð var metinn samkvæmt RIFLE skilmerkjum.
Niðurstöður: 81 einstaklingur fékk nýrnaskaða eftir aðgerð (22%), þar
af höfðu 36 skerta nýrnastarfsemi fyrir aðgerð (GSH <60 mL/min/1,73
m2). 38 sjúklingar féllu í RISK-, 29 í INJURY- og 14 í FAILURE-flokk.
Alls þurftu 18 sjúklingar skilunarmeðferð eftir aðgerð, oftast (89%)
Prisma-meðferð á gjörgæslu. Dánarhlutfall innan 30 daga var 19% hjá
sjúklingum með nýrnaskaða borið saman við 2% hjá viðmiðunarhópi
(p<0,01). Af alvarlegum fylgikvillum voru hjartadrep (28% sbr. 9%,
p<0,01), fjöllíffærabilun (42% sbr. 2%, p<0,01) og enduraðgerðir vegna
blæðinga (30% sbr. 11%, p<0,01) algengari hjá sjúklingum með nýrnask-
aða. Af minniháttar fylgikvillum voru lungnabólga (31% sbr. 6%, p<0,01),
þvagfærasýking (35% sbr. 4%, p<0,01) og aftöppun fleiðruvökva (30%
sbr. 9%, p<0,01) algengari í nýrnaskaðahópnum en gáttatif og yfirborðs-
sýkingar í skurðsári voru sambærilegar. Fjölbreytugreining leiddi í ljós
að kvenkyn, hár líkamsþyngdarstuðull og langur tangartími eru sjálf-
stæðir forspárþættir nýrnaskaða eftir ósæðalokuskipti.
Ályktun: Fimmti hver sjúklingur greindist með nýrnaskaða eftir ósæðar-
lokuskipti sem er hærri tíðni en eftir kransæðahjáveituaðgerð (16%).
Dánartíðni þessara sjúklinga er margfalt aukin sem og tíðni alvarlegra
fylgikvilla. Konur og sjúklingar í ofþyngd sem gangast undir langar
aðgerðir eru í aukinni hættu á að hljóta nýrnaskaða.
51 Framsýn gæðarannsókn á tíðni skurðsýkinga eftir opnar hjarta-
aðgerðir
Helga Hallgrímsdóttir1, Áshildur Kristjánsdóttir1, Tómas Guðbjartsson1,2
1Skurðdeild Landspítala, 2læknadeild Háskóla Íslands
tomasgud@landspitali.is
Inngangur: Skurðsýkingar eru á meðal algengustu fylgikvilla opinna
hjartaaðgerða. Tilgangur rannsóknarinnar var að meta tíðni þessara
sýkinga, bæði í bringubeinsskurði og á ganglimum eftir bláæðatöku.
Efniviður og aðferði: Framsýn rannsókn á öllum sjúklingum sem geng-
ust undir opna hjartaaðgerð á Landspítala frá sept. – des. 2012. Skurðsár
voru metin á 2., 4. og 6.-7. degi eftir aðgerð og hringt í alla sjúklinga
mánuði frá aðgerð. Skurðsýking var metin samkvæmt skilgreiningu
CDC. Þátttakendur voru 52 (45 karlar), meðalaldur 65 ár, meðaltals
líkamsþyngdarstuðull 29. Flestir gengust undir kransæðahjáveituaðgerð
(56%, 1 á sláandi hjarta), ósæðalokuskipti (17%) eða báðar aðgerðirnar
saman (8%).
Niðurstöður: Tveir sjúklingar af 52 greindust með skurðsýkingu (3,8%),
annar í bringubeinsskurði (1,9%) og hinn eftir bláæðatöku (3,1%). Í
báðum tilvikum var um yfirborðssýkingu að ræða og greindust þær á
11. og 12. degi frá aðgerð, báðir sjúklingarnir voru komnir heim. Engin
djúp sýking greindist í bringubeinsskurði. Meðal aðgerðartími var 252
mín (bil: 133-715), tími á hjarta- og lungnavél 124 mín og tangartími
78 mín. Bláæðataka tók að meðaltali 62 mín (bil: 19-228). Legutími eftir
skurðaðgerð var að meðaltali 13 dagar, en tæplega helmingur sjúklinga
lá inni fyrir skurðaðgerð, eða í 4 daga að meðaltali.
Ályktun: Á þessu þriggja mánaða tímabili reyndist tíðni sýkinga í
bringubeins- og bláæðatökuskurði lág og mun lægri en í tveimur öðrum
framsýnum rannsóknum sem gerðar voru á Landspítala; 2007 og 2008-
2009, en þá var heildartíðni skurðsýkinga tæp 13% .