Læknablaðið : fylgirit - 24.04.2023, Blaðsíða 31

V í s i n d i á V o r d ö g u m
F Y L g i r i T 7 6
LÆKNAblaðið 2013/99 31
71 Bólguhamlandi boðefni bæla IL-10 og TGF-β1 seytun CD8+ aTst
Una Bjarnadóttir1, Andri Leó Lemarquis2, Björn Rúnar Lúðvíksson1, 2
1Ónæmisfræðideild, Landspítali, 2læknadeild, Háskóli Íslands
unab@landspitali.is
Inngangur: Óreyndar T-eitilfrumur þroskast í hóstarkirtli og sérhæfast
í undirhópa með mismunandi virkni vegna boðefna og annarra þátta í
umhverfinu og mynda hárfínt jafnvægi á T-frumu miðluðu ónæmissvari.
Ef jafnvægið raskast er hætt við hinum ýmsu sjálfsofnæmissjúkdómum
og gegna T-stýrifrumur (Tst) meginhlutverki í stjórnun þess. CD4+ og
CD8+ FoxP3+ Tst þroskast af óreyndum T-frumum og skiptast í; nátt-
úrulegar (nTst) sem þroskast í hóstarkirtli og afleiddar (aTst) sem þrosk-
ast í útvefjum í nærveru IL-2 og TGF-β1. CD4+ Tst verið rannsakaðar
mun meira en ýmislegt bendir til að CD8+ Tst skipi veigamikinn sess í
meingerð sjálfsofnæmissjúkdóma og krabbameini. Frekari rannsókna á
sérhæfingu og virkni CD8+ Tst er þörf til að nýta megi þær sem meðferð-
arúrræði sem og finna nýja þætti sem hægt væri að nýta til lyfjaþróunar.
Markmið: Að meta áhrif IL-2, IL-10, IL-35, TNFRII og TGF-β1 á sérhæf-
ingu CD8+ aTst.
Aðferðir: CD8+CD25-CD45RA+ T-frumur voru einangraðar og virkj-
aðar gegnum CD3 og CD28 viðtakana. Síðan voru áhrif IL-2, TGF-β1,
TNFα og IL-1β á sérhæfingu og virkni þeirra metin. Svipgerð var metin
eftir 5 daga rækt með frumuflæðisjá og bælivirkni þeirra könnuð þar
sem þroskaðar CD8+ aTst voru settar í ósamgena samrækt með CFSE
merktum einkjarna blóðfrumum og Epstein-Barr sýktum B-frumum.
Boðefnaseytun í frumuræktarfloti var metin með ELISA.
Niðurstöður: Sérhæfing á óreyndum CD8+ T-frumum í mönnum í
CD127-/CD8+/CD25+/FoxP3+ aTst er háð tilvist bæði TGF-β1 og IL-2
sem höfðu samlegðaráhrif á sérhæfinguna. Bælivirkni CD8+ aTst sýndi
að þær hindruðu fjölgun á bæði CD8+ og CD4+ T-frumum. IL-1β and
TNFα hafa engin teljandi áhrif á sérhæfingu CD8+ aTst en IL-1β hindr-
aði bælivirkni þeirra um 32% (p<0.05). Aukin IL-10 og TGF-β1 seytun
var í samræmi við sérhæfingu CD8+ aTst í mönnum og var hindruð af
IL-1β og TNFα. Þá hafa TGF-β1 og bólguboðefnin IL-1β og TNFα ekki
marktæk áhrif á seytun IL-2, IL-35 og TNFRII.
Ályktun: Sérhæfing og virkni CD8+ aTst í mönnum er háð IL-2 og
TGF-β1. Aukin boðefnaseytun á IL-10 og TGF-β1 gæti einnig átt þátt í
bælivirkni þeirra og útskýrt hamlandi áhrif IL-1β á virkni CD8+ aTst.
72 Fiskolía í fæði dregur úr bráðabólgu en eykur bólguhjöðnun í
vakamiðlaðri lífhimnubólgu í músum
Valgerður Tómasdóttir1,2,3,4, Arnór Víkingsson2, Ingibjörg Harðardóttir3, Jóna Freysdóttir1,2,4
1Ónæmisfræðideild og 2Rannsóknastofa í gigtsjúkdómum, Landspítali, 3Lífefna- og
sameindalíffræðistofa, 4ónæmisfræðideild, læknadeild, Lífvísindasetur
valgerd@hi.is
Inngangur: Fjölómettaðar ómega-3 fitusýrur í fæði hafa áhrif á upphaf
bólguferils en minna er vitað um áhrif þeirra á hjöðnun bólgu.
Markmið: Markmið þessarar rannsóknar var að ákvarða áhrif fiskolíu í
fæði á byrjunar- og hjöðnunarfasa bólgu í vakamiðlaðri lífhimnubólgu í
músum.
Aðferðir: Mýs fengu vestrænt fæði, með eða án fiskolíu. Lífhimnubólga
var mynduð með því að bólusetja mýsnar með metýleruðu BSA og
sprauta því svo í kviðarhol þeirra. Kviðarholsvökva var safnað fyrir og
á mismunandi tímapunktum eftir að bólgu var komið af stað. Tjáning
yfirborðssameinda á kviðarholsfrumum var metin með frumuflæðisjár-
greiningu. Styrkur boðefna, boðefnaviðtaka og flakkboða í kviðarhols-
vökva var metinn með ELISA aðferð.
Niðurstöður: Mýs sem fengu fiskolíu höfðu færri neutrófíla (daufkyrn-
inga), styttra hjöðnunarbil (resolution interval) og lægri styrk bólgu-
boðefna og flakkaboða í kviðarholi en mýs sem fengu viðmiðunarfóður.
Jafnframt var meira af sIL-6R og TGF-β í kviðarholi músa sem fengu
fiskolíu en í músum sem fengu viðmiðunarfóður, en þessar sameindir
taka þátt í dempun bólgu. Þegar kom að bólguhjöðnun tjáðu makrófagar
(stórátfrumur) í kviðarholi músa sem fengu fiskolíu meira af flakkboða-
viðtakanum D6 en makrófagar úr músum sem fengu viðmiðunarfóður,
en þessi flakkboðaviðtaki bindur og hlutleysir flakkboða sem draga til
sín bólgufrumur. Á sama tíma var styrkur TGF-β hærri í kviðarholi músa
sem fengu fiskolíu en í kviðarholi músa sem fengu viðmiðunarfóður. Í
seinni hluta hjöðnunarferilsins voru fleiri eosínófílar (rauðkyrningar) og
makrófagar í kviðarholi músa sem fengu fiskolíu en í kviðarholi músa
sem fengu viðmiðunarfóður.
Ályktanir: Niðurstöðurnar benda til þess að fiskolía í fæði geti dregið
úr bólgu í upphafi bólguferilsins en jafnframt aukið bólguhjöðnun. Slíkt
getur haft jákvæð áhrif í langvinnum bólgusjúkdómum.
73 Eikósapentaensýra hemur þroskun angafrumna en gerir þeim
samt sem áður kleift að stýra T frumum í átt að Th1/Th17 svari
Swechha Mainali Pokharel1,3,4, Arna Stefánsdóttir1,3,4, Arnór Víkingsson3, Ingibjörg
Harðardóttir1, Jóna Freysdóttir2,3,4
1Lífefna- og sameindalíffræðistofa og 2ónæmisfræðideild, læknadeild, Lífvísindasetur, Háskóli
Íslands, 3Rannsóknastofa í gigtsjúkdómum og 4ónæmisfræðideild, Landspítali
msp4@hi.is
Inngangur: Ómega-3 fjölómettaðar fitusýrur (FÓFS) hafa ónæmistempr-
andi áhrif og minnka einkenni í liðagigt og ef til vill fleiri sjálfsofnæmis-
sjúkdómum. Angafrumur eru sýnifrumur og gegna lykilhlutverki við að
ákvarða sérhæfingu T hjálparfrumna. Þó áhrif ómega-3 FÓFS á þroskun
angafrumna hafi verið könnuð áður, er lítið vitað um áhrif þeirra á getu
angafrumnanna til að stýra sérhæfingu T frumna.
Markmið: Markmið rannsóknarinnar var að ákvarða áhrif eikósapenta-
ensýru (EPA) á þroskun angafrumna og á getu angafrumnanna til að
stýra sérhæfingu ósamgena CD4+ T frumna.
Aðferðir: Mónócýtar voru sérhæfðir í óþroskaðar angafrumur án (kont-
ról-AF) eða með EPA (EPA-AF) eða arakídonsýru (AA; AA-AF) til staðar
síðustu 24 tíma sérhæfingarinnar. Angafrumurnar voru þroskaðar með
TNF-a, IL-1β og lípópólýsakkaríði. Angafrumur þroskaðar með eða án
EPA eða AA voru síðan samræktaðar með ósamgena CD4+ T frumum.
Styrkur boðefna var ákvarðaður með ELISA aðferð og tjáning virkjunar-
sameinda með frumuflæðisjárgreiningu.
Niðurstöður: EPA minnkaði hlutfall angafrumna sem tjáðu CD40, CD80,
CD86, HLA-DR, CCR7, PD-1L og DC-SIGN. Sérhæfing angafrumna í
návist EPA eða AA hafði lítil áhrif á seytingu boðefna, þó EPA-AF hefðu
tilhneigingu til að seyta meira af IL-6 og AA-AF til að seyta minna af
IL-10 í samanburði við kontról-AF. T frumur samræktaðar með EPA-AF
og AA-AF seyttu meira af IL-17 og IFN-γ (tilhneiging hjá EPA-AF) en T
frumur samræktaðar með kontról-AF. Enginn munur var á frumufjölgun
eða tjáningu á CD44, CD54, CD69, PD1, CTLA-4 eða CD40L hjá T frum-
um ræktuðum með kontról-AF, AA-AF eða EPA-AF.
Ályktun: EPA minnkaði hlutfall angafrumna sem tjáðu virkjunarsam-
eindir en gerði þeim samt sem áður kleyft að stýra T frumum í átt að
Th1/Th17 sérhæfingu, sem gerist í návist IL-6, IL-23 og IL-1β, en ekki
IL-12.