Þroskaþjálfinn - 18.05.2000, Side 10

á Afmælisblað Þroskaþjálfafélags Islands
Þá hugsjónir rætast...
Gréta Bacmann fyrsti formaöur Þroskaþjálfafélagsins skrifar
Hvaða hugsjónir og væntingar hafði nýútskrifaður þroska-
þjálfi frá Noregi er kominn var heim til starfa annó 1958.
Jú hugsjónir voru háleitar og miklar en að sjálfsögðu
óraunhæfar miðað við þess tíma löggjöf og ástand mála.
Beiðni kom frá yfirlækni Kópavogshælis um að ég færi að
Kleppjárnsreykjum í Borgarfirði, en þar hafði ríkið rekið
sína fyrstu stofnun fyrir vangefið fólk. Piltarnir er þar
höfðu dvalið voru fluttir á Kópavogshæiið, en dráttur hafði
orðið á að ljúka byggingu þeirri í Kópavogi er stúlkurnar
áttu að flytja í. Ég átti síðan að taka við stjórn kvenna-
deildarinnar.
„Ég fór að Skálatúni með loforð um að vera þar 4-6
vikur en árin urðu 14“
Áður en til þess kæmi kom enn beiðni frá yfirlækni hvort
ég vildi fara að Skálatúni en þar voru miklir erfiðleikar.
Engin forstaða, en stjórn heimilisins tímabundið í
höndum kennslukonu heimilisins.
Ég þekkti til aðstæðna á Skálatúni, hafði unnið þar í
nokkra mánuði áður en ég hélt til náms. Á Skálatúni hafði
börnum fjölgað úr 13 í 21 og þar af nokkur fjöl- og
ofurfötluð. Húsnæðið var hið sama, bara enn þrengra og
aðstæður mjög frumstæðar og erfiðar.
Ég fór að Skálatúni með loforð um að vera þar 4-6
vikur, en árin urðu tæplega 14. Yta varð öllum háleitum
umbótahugsjónum til hliðar um sinn og reyna að sinna
a.m.k. frumþörfum barnanna.
Starfsmannahald reyndist erfitt. Vangefnir voru elcki
mikils metnir hvorlti hjá stjórnvöldum eða almenningi.
Samgöngur voru strjálar, fólksfjöldi í nágrenninu ekki sá
sami og í dag og starfsfólk varð að búa á staðnum en
húsnæði fyrir það skorti. Sólarhringurinn var sjaldnast
nógu langur og frídagar var fjarlægt hugtak.
Uppörvun og beiðni frá foreldrum um að vera áfram
var stuðningur. “Aldrei er tilveran svo dimm að birta
smjúgi ekki einhvers staðar í gegn„. Foreldrar barna á
Skálatúni stóðu að stofnun Styrktarfélags vangefinna í
mars 1958 en það félag er fyrsta félagið sem stofnað var
um hagsmunamál vangefins fólks og fékk ég að vera
þátttakandi ásamt þeim.
Örlídð fannst mér hilla í úrbætur. Foreldrar og stjórn
heimilisins lögðu enn fast að mér að taka við forstöðu
heimilisins og þá ákvörðun tók ég í apríl 1958.
Á Skálatúni sumarið 1958. Forstöðukona vann mikið með
börnunum.
„Enginn fáviti er geðveikur. Til að missa vit þarf að
hafa það“
Þegar ég hugsa til baka minnist ég hversu stuðningslaus
og ein ég var í starfinu. Ekki var möguleiki að ráðfæra sig
við „kollega“ þeir voru ekki komnir til starfa. Lækna-
þjónustan var stopul og skortur á fagmennsku og skilningi
á aðstæðum ótrúleg. [Eftirfarandi er] Örlítið dæmi um
afstöðu þess læknis er sinnti heimilisfólki þessi fyrstu ár:
Á innskriftarpappírum heimilisins stóð þessi klausa neðst
á blaðinu. „Enginn fáviti er geðveikur. Til þess að missa
vit, þarf að hafa það“
Ég haíði lært og kynnst öðru í Noregi en á hjáróma
unga konu sem hafði ekki einu sinni íslenskt starfsheiti,
eðli málsins vegna, var ekki hlustað og lítið þýddi að deila
við yfirvaldið.
„Snúðu andlitinu í sólina og þú sérð ekki skuggann“ er
haft effir Helen Keller. Þetta reyndi ég og einhvern veginn
yfirsté maður allar hindranir og gladdist yfir minnstu
10