Þroskaþjálfinn - 18.05.2000, Qupperneq 27

Afmælisblafl Þroskaþjálfafélags Islands U
a) Sem aðgerð til að koma í veg fyrir skaða í einstaka
tilfellum þ.e. að einstaklingurinn skaði sig eða aðra. Þá er
um að ræða neyðaraðgerð sem þjónustuveitandi tekur
ákvörðun um á staðnum. Sé tekin ákvörðun um slíkt ber
að gefa skriflega skýrslu til þess sem ber ábyrgð á þjónust-
unni, til fylkismanns og til forráðamanns.
b) Sem aðgerð til að breyta alvarlegu atferli. Akvörðun
um að nota þvingun sem iið í að breyta atferli þarf að
tilkynna til fylkismanns. Sýna þarf fram á að aðrar aðferðir
hafi verið reyndar án árangurs. Einnig þarf að sýna fram
á að líklegt sé að þessi ákveðna leið muni skila árangri. Að
hún sé siðferðilega réttlætanleg og að til staðar sé hæft
starfsfólk. Mikið er lagt upp úr að allt hafi verið reynt áður
en þvingun er valin en um leið er bent á að hinn þroska-
hefti á rétt á að beitt sé meðferð sem feli í sér þvingun ef
það er það sem hann þarf. Það er líka verknaður að láta
vera að bregðast við aðstæðum. Slíkar ákvarðanir á að taka
af fagmennsku og gæta þess vel að það sé gert með þeim
hætti að þjónustuþegi verði fyrir sem minnstri þvingun en
fái út úr þessu betra líf.
c) Sem umönnunaraðgerð þar sem ekki hefur tekist að
breyta alvarlegu atferli eða það er metið sem augljóslega
gagnslaust að reyna það. Tilkynna ber slíka aðgerð strax til
þess sem ber ábyrgð á þjónustunni. Sé um að ræða aðgerð
sem endurtekur sig oft ber að líta á það sem aðstæður sem
þurfi samþykki fylkismanns.
d) Aðvörunarkerfi sem ekki trufla líf einstaklingsins
heldur aðvara aðeins vegna yfirvofandi hættu eru leyfð t.d.
tæki sem lætur vita um krampa.
Hótanir og að beita röddinni sem ógnun eru ekki leyfð
enda ekki talið faglega eða siðferðilega verjandi. Aldrei má
loka fólk inni án þess að til staðar sé starfsmaður.
Þessar reglur gilda eldci um þvinganir vegna lyfjagjafa,
læknisrannsókna eða þvingandi læknismeðhöndlunar.
Aðgerð sem fengið hefur verið leyfi fyrir skal vera í
stöðugri endurskoðun og skal hætt strax ef í ljós kemur að
hún hefur ekki fyrirsjáanlegar afleiðingar eða að hún hefur
ófyrirsjáanlegar neikvæðar afleiðingar.
Eftir að aðgerðinni er lokið skal faglegur ábyrgðarmaður
gera skýrslu þar sem metinn er árangur af aðgerðinni og
framkvæmdin er metin. Skýrslan sendist fylkismanni,
sérfræðiþjónustu fylkiskommúnunnar, forráðamanni og
aðstandendum.
Akvörðun um meðferð sem felur í sér þvingun skal
tekin af faglegum yfirmanni þjónustunnar. Sérfræðiþjón-
usta Fylkiskommununnar skal aðstoða við skipulag og
framkvæmd aðgerðarinnar.
Meðferðarúrræðið skal sett upp skriflega og skal inni-
halda:
a) Nafn þjónustuþega stað og stund sem úrræðið gildir
fyrir.
b) Lýsingu á aðstæðum þjónustuþega og faglegt mat á
þeim.
c) Lýsing á aðferðum sem beita slcal og faglegur rök-
stuðningur fyrir þeim.
d) Ákvörðun um tímamörk sem gilda um aðgerðina.
e) Staðfesting á að skilyrði laganna séu uppfýllt.
f) Gefa slcal upp hver er faglega ábyrgur fyrir aðgerðinni.
g) Hvaða handleiðsla, ráðgjöf og eftirlit fer fram.
h) Hvernig skráningu og skýrslugerð um aðgerðina skal
háttað.
Ákvörðun um notkun þvingunar í hættuástandi skal
tekin af þeim sem hefur daglega ábyrgð á starfseminni eða
ef ekki er tími til þess af þeim sem veitir þjónustuna.
Tilkynning skal strax send þeim sem er faglega ábyrgur
fyrir þjónustunni, fylkismanni og forráðamanni.
Tilkynningin skal veita upplýsingar um kærumöguleika
og skrá skal það sem fram kemur í a-f.
Forráðamenn skulu fá upplýsingar um aðgerðina áður en
tekin er ákvörðun og fá upplýsingar um eftirlit og ráðgjöf
fylkismanns. Það er að segja ef ekki er um að ræða hættu-
aðstæður sem bregðast þarf við þá er tilkynning send eftir á.
Hafi einstaklingurinn ekki forráðamann skal hann til-
nefndur, í sumum tilfellum hefur verið skipaður sérstakur
forráðamaður sem gætir réttar hins þroskahefta eingöngu
vegna úrræða samkvæmt þessum lagakafla.
Ákvörðun um aðgerð sem inniheldur valdbeitingu eða
þvingun skal send fylkismanni til umsagnar. Akvörðunin
skal jafnframt send sérfræðiþjónustu fylkiskommúnunnar,
forráðamanni og aðstandendum sem geta gert athuga-
semdir til fylkismanns. Frestur til að gera athugasemdir er
vika frá móttöku tilkynningarinnar. Meðferðina má ekki
hefja fyrr en fylkismaður hefur samþykkt hana.
Fylkismaður getur skoðað allar hliðar málsins.
Fylkismaður skal gefa forráðamönnum og aðstand-
endum upplýsingar um kærufrest og kæruferli.
Akvörðunina er hægt að kæra, það geta aðstandendur,
þjónustuþegi, eða forráðamenn gert.
Fylkismaður getur skoðað allar hliðar málsins.
Ákvörðunina geta sömu aðilar kært til fylkisnefndar um
félagsleg málefni. Einnig er hægt að kvarta yfir hvernig
aðgerðin er framkvæmd. Hægt er að velja sérstaklega fólk
til að fjalla um þetta en að öðru leyti gilda venjulegar reglur
félagsþjónustulaganna um kærur.
Aðgerðina er hægt að fara með fyrir dómstóla og er
sækjandi þá annaðhvort, þjónustuþegi, aðstandendur eða
forráðamaður. Frestur til að kæra er tveir mánuðir frá því
sækjandi fékk tilkynningu um aðgerðina.
Að öðru leyti gilda venjulegar reglur um dómsmál.
Sveitarfélagið ábyrgist að aðstæður séu með þeim hætti
að minnst möguleg þvingun eigi sér stað. I viðbót við
þjálfun sem veita ber hinum þroskahefta s.s. atferlismótun,
tjáskiptaþjálfun eða önnur þjálfun sem gera má ráð fyrir
að geti bætt aðstæður hans, skuldbindur sveitarfélagið sig
til að veita starfsmönnum faglega handleiðslu og ráðgjöf í
framkvæmd aðgerða skv. þessum kafla.
27