Læknablaðið - 01.05.2023, Blaðsíða 22

246 L ÆKNABL AÐIÐ 2023/109
R A N N S Ó K N
Tafla I. Samanburður á sjúklingaupplýsingum þeirra sjúklinga sem
notuðu PPH hvorki fyrir né eftir skurðaðgerð og allra þeirra sem hófu
notkun PPH eftir skurðaðgerð á árunum 2006-2018. Fjöldi (%).
Nota ekki
PPH
Hófu notkun
PPH
p-gildi
Fjöldi sjúklinga 39.644 2886
Kyn (konur) 22.225 (56,1) 1617 (56,0) 0,99
Aldur (ár) <0,001
18-25 4121 (10,4) 104 (3,6)
26-35 5713 (14,4) 211 (7,3)
36-45 6177 (15,6) 380 (13,2)
46-55 6535 (16,5) 477 (16,5)
56-65 6827 (17,2) 641 (22,2)
66-75 5499 (13,9) 542 (18,8)
>75 4772 (12,0) 531 (18,4)
Elixhauser-skali <0,001
Mjög lág (0) 25.069 (63,2) 1287 (44,6)
Lág (1-4) 7394 (18,7) 737 (25,5)
Miðlungs (5-8) 4083 (10,3) 395 (13,7)
Há (>8) 3098 (7,8) 467 (16,2)
Staðsetning skurðaðgerðar <0,001
Kviðarhol 6576 (16,6) 834 (28,9)
Bæklun 11.602 (29,3) 506 (17,5)
Brjósthol 673 (1,7) 129 (4,5)
Hjarta 966 (2,4) 368 (12,8)
Innkirtlar 762 (1,9) 38 (1,3)
Kvensjúkdómar 7301 (18,4) 208 (7,2)
Taugar 4678 (11,8) 229 (8,0)
Þvagfæri 3091 (7,8) 152 (5,3)
Æðar 2473 (6,3) 308 (10,6)
Annað 1522 (3,8) 114 (4,0)
Fjöldi lyfja fyrir aðgerð <0,001
Ekki fjöllyfjameðferð
(<5 lyf)
20.899 (52,7) 994 (34,4)
Fjöllyfjameðferð
(5-9 lyf)
12.586 (31,7) 1116 (38,7)
Ofur-fjöllyfjameðferð
(≥10 lyf)
6159 (15,5) 776 (26,9)
Tafla II. Lýsandi eiginleikar þeirra sjúklinga sem hófu notkun PPH í kjölfar
skurðaðgerða á árunum 2006-2018, flokkað eftir langvinnri notkun lengur
en í þrjá mánuði. Fjöldi (%).
Hófu notkun PPH
Nýir PPH
notendur
Nýir langvinnir
PPH notendur
p-gildi
Fjöldi sjúklinga 1356 1530
Kyn (konur) 749 (55,2) 868 (56,7) 0,441
Aldur (ár) <0,001
18-25 68 (5,0) 36 (2,4)
26-35 138 (10,2) 73 (4,8)
36-45 223 (16,4) 157 (10,3)
46-55 236 (17,4) 241 (15,8)
56-65 290 (21,4) 351 (22,9)
66-75 216 (15,9) 326 (21,3)
>75 185 (13,6) 346 (22,6)
Elixhauser-skali <0,001
Mjög lág (0) 711 (52,4) 576 (37,6)
Lág (1-4) 341 (25,1) 396 (25,9)
Miðlungs (5-8) 153 (11,3) 242 (15,8)
Há (>8) 151 (11,1) 316 (20,7)
Staðsetning skurðaðgerðar <0,001
Kviðarhol 428 (31,6) 406 (26,5)
Bæklun 229 (16,9) 277 (18,1)
Brjósthol 52 (3,8) 77 (5,0)
Hjarta 187 (13,8) 181 (11,8)
Innkirtlar 13 (1,0) 25 (1,6)
Kvensjúkdómar 98 (7,2) 110 (7,2)
Taugar 121 (8,9) 108 (7,0)
Þvagfæri 70 (5,1) 82 (5,4)
Æðar 115 (8,5) 193 (12,7)
Annað 43 (3,2) 71 (4,6)
Fjöldi lyfja fyrir aðgerð <0,001
Ekki fjöllyfjameðferð
(<5 lyf)
564 (41,6) 430 (28,1)
Fjöllyfjameðferð
(5-9 lyf)
518 (38,2) 598 (39,1)
Ofur-fjöllyfjameðferð
(≥10 lyf)
274 (20,2) 502 (32,8)
fram á aukna notkun PPH með hækkandi aldri Íslendinga og
Dana.8,28 Flestir nýrra notenda voru á aldrinum 56-65 ára en
fæstir voru í yngsta aldurshópnum, 18-25 ára, og um 23% nýrra
langvinnra notenda voru í aldurshópi 56-65 ára, en erlendar
rannsóknir hafa sýnt fram á auknar líkur á langvarandi notk-
un PPH við hækkandi aldur.28-30 Ástæða þess að ný notkun fór
ekki stigvaxandi með hækkuðum aldri gæti verið sú að hærra
hlutfall aldraðra er nú þegar á PPH-lyfjum og uppfyllir því
ekki inngönguskilyrði rannsóknarinnar. Þá voru færri aðgerðir
framkvæmdar á elstu aldurshópunum og þar með færri sjúk-
lingar sem hófu notkun í kjölfar skurðaðgerðar. Konur voru
í meirihluta þeirra sem hófu notkun og einnig meðal nýrra
langvinnra notenda. Rannsóknir hér á landi hafa sýnt fram á
að algengi PPH-notkunar sé hærri meðal kvenna, ásamt því að
konur teljist líklegri en karlar til að minnka skammta sína.8,31
Flestir þeirra sem hófu notkun uppfylltu skilmerki sem fjöllyf-
janotendur innan eins árs fyrir skurðaðgerð, eða 38,7%. Al-
gengi fjöllyfjameðferðar hefur aukist samhliða hækkandi aldri
með tilheyrandi fjölveikindum þjóða.32 Mikilvægt er að hafa
skýra meðferðaráætlun við útskrift sjúklinga af sjúkrahúsum