Alþýðublaðið - 18.06.1926, Blaðsíða 2

2
ALRÝÐUBLAÐID
ÍaLÞÝÐUBLAÐIÐ
J kemur út á hverjum virkum degi.
i Afgreiðsia i Alpýðuhúsinu við :
< Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. ;
J til kl. 7 síðd.
• Skrifstofa á sama stað opin kl. ;
J 9»/2—10 Va árd. og kl. 8—9 síðd. í
J Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294 ;
< (skrifstofan). |
< Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,00 á ;
5 mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
J hver mm. eindálka.
5 Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan :
< (í sama húsi, sömu símar).
GemgisntáHð
og kjjör alpýðustéttarinnar.
Ræða Jóns Baldvinssonar al-
pingismanns við 2. umræðn
„stýfingar“-frumvarps Tryggva
Þórhallssonar á alpingi 1926.
Ég frestaði við frh. 1. umr.
þessa máls að taka til máls, af
því að ég vildi flýta þeim málum,
sem þá voru fyrir, og geymdi
þvi þessi orð mín til 2. umr. Það
er svo að minsta kosti um stærri
málin nú orðið, að það leyfist að
tala alment um þau við 2. umr.
Nú eru loks komin bæði n.ál. um
frv. hv. þm. Str. (T. Þ.); en það
er sýnilegt af því, hvað seint
þap koma fram, að frv. getur
ekki komist í gegn á þessu þingi.
Ég ætla fyrst að víkja nokkr-
um orðum að hv. frsm. meiri
hluta fjhn. (J. A. J.) og að ein-
hverju leyti að n.ál. meiri hlutans.
Það er ákaflega mikil áherzla á
það lögð hjá hv. frsm. (J. A. J.),
að kaupgjald þurfi að lækka, og
eins er í n.ál. oft og mörgum sinn-
um vikið að því, að vinnulaun
verði og hljóti að lækka. Það er
vandalaust að segja þetta, en það
verða þá líka að vera þær ástæð-
ur fyrir hendi, að slík lækkun geti
átt sér stað. Ef farið er niður úr
kaupgjaldsgreiðslu þeirri, sem
verkamenn þurfa til þess, að þeir
geti komist af, leiðir það af sjálfu
sér, að þeir verða að fá annars
staðar að það, sem á vantar. Þá
tekur sveitin við, svo skemtilegt
sem það er, og þegar hana þrýtur,
verður að flýja til alþingis, og
það verður í fyrsta lagi að veita
hreppunum lánogsíðan gefaþeim
þau eftir aftur. Nei; það, sem
þessir hv. þm. ættu að athuga, er
það, hvað sé sæmilegt kaupgjald.
Það, sem á að miða við, er þetta:
Hvað verkamannafjölskylda þarf
í árskaup til þess að hún géti
lifað sómasamlegu lífi. En þetta
getur verið dálítið mismunandi á
ýmsum stöðum í Iandinu. Það
hefði átt að gera tilraunir af hálfu
hins opinbera til þess að rann-
saka þetta og einnig vinnuleysis-
tímabilin; með því móti mátti fá
nokkurn grundvöll til þess að
byggja á, hvað tímakaupið ætti að
vera. Að kaupgjaldið geti fylgt
öllum sveiflum á markaðsvörum
nær engri átt, enda er það svo,
að þótt útflutningsvörur standi
hátt nokkurt tímabil og atvinnu-
rekendur hafi hagnað af því, þá
er ekki venjan sú að greiða verka-
mönnurn á því tímabili hærra
kaup. Þess vegna er ekki heldur
sanngjarnt að lækka kaupið, þó
að afurðirnar falli í verði eitt-
hvert tímabil. Atvinnurekendur
vilja taka á sig áhættuna af at-
vinnurekstrinum og vilja hafa
verkamenn fyrir eitthvert ákveðið
kaup og þýkjast vilja láta svo
ráðast, hvort þeir sleppa með það
eða ekki. Þegar svo gengur miður,
vilja atvinnurekendur láta verka-
menn taka þátt í tapinu, og þá
árekstra eða vinnudeilur, sem nú
eru tíðastar, er ekki hægt að
kenna verkamönnum eða bera
þeim ósanngirni á brýn, enda er
sýnilegt, að verkamenn bera síður
en svo of mikið úr býtum. Lág-
gengið bitnaði líka fyrst og fremst
á verkafólkinu, og það viðurkendi
hv. frsm. (J. A. J.) að minsta kosti
óbeinlínis, því að hann sagði, að
atvinnurekendur hefðu hagnast á
lággenginu, en það var auðvitað
á kostnað verkalýðsins.
Ef það væri rannsakað, sem ég
nefndi áðan, hvað meðalfjölskylda
þarf til þess að lifa af yfir árið,
þá myndi koma í Ijós, að það
kaupgjald, sem nú er greitt, er
þó nokkuð þar fyrir neðan. I
kaupdeilum hefir stundum verið
gert yfirlit yfir það, sem 5 manna
fjölskylda þyrfti yfir árið, og
þá hafa menn alt af komist upp
fyrir þá fjárhæð, sem hugsanlegt
er að verkamenn hefðu í laun.
1 sambandi við hækkun krón-
unnar má benda á það, að kaup-
gjald var 1914 of lágt, og ef það
ætti að komast á eðlilegan grund-
völl, ætti kaupið nú að vera til-
tölulega miklu hærra en það var
þá, auk þess sem menn gera meiri
kröfur nú bæði hvað snertir húsa-
kynni og mataræði, og þær kröf-
ur eru þó enn allvíða of lágar.
En þeir menn, sem sífelt eru að
tönniast á ósanngirni í kaup-
gjaldsmálum og of háu kaupi
verkalýðsins, verða þó að játa?
að það hafa farið fram miklar
iækkanir á kaupi. Kaup sjómanna-
stéttarinnar hefir lækkað mikið ár-
lega, og hennar kaup reiknast eft-
ir dýrtíð í landinu. Verkamenn í
landinu hafa líka lækkað tíma-
kaup sitt svo, að enn frekari lækk-
anir eru mjög ósanngjarnar.
Ég get ekki verið samþykkur
hæstv. fjrh. (J. Þ.) um, að kaup
eigi að fara eftir framboði og
eftirspurn, m. ö. o., að með verka-
menn eigi að fara eins og hverja
aðra dauða vöru. Ég álít, að um
kaupgjald fólks eigi þó að minsta
kosti að taka tillit til þess, að
hér er um lifandi verur að ræða,
en ekki dauða hluti.
(Frh.)
F©rsef asf mælIH - ©g
allsher]armót 1. S. í.
Afmælis Jóns Sigurðssonar for-
seta lét íþróttasamband íslands
tainnast í gæ.r að upphafi allsherj-
armóts síns. IJófst athöfnin með
lúðraþyt á Austurvelli, og gekk
fólk þaðan suður að kirkjugarði,
Lagði stjórn í. S. í. sveig á leiðj
forseta, en Sig. Eggerz flutti stutta
ræðu. Þó komu orðin: „þessi
þjóð“ 32 sinnum fyrir í henni.
Enn fremur lagði foringi þýzka
herskipsins „Zieten" sveig á'leiðið.”
Þegar suður kom á íþróttavöllinn
nýja, lýsti borgarstjóri hann opn-
aðan tii afnota, en formaður f.
S. 1. setti allsherjarmótið, og
karlakór K. F. U. M. söng nokkur
lög. Sigurjón Pétursson gekst fyr-
ir því að þakka söngflokknum
Noregsförina með húrrahrópum.
Síðan hófust íþróttasýningar með
fimleikasýningu kvenna undir
stjórn Björns Jakobssonar. Fyrst
var þreytt íslenzk glíma, og vann
Eggert Kristjánsson í I. flokki (5
vinningar), en í II. flokki Vagn
Jóhannesson (7 vinningar). Vest-
mannaeyingamir glímdu sérlega
fallega og liðlega. I 100 stika
hlaupinu varð ekki af úrslitum.