Alþýðublaðið - 15.07.1926, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
P
]í
4LÞÝBUBLABIÐ
kemur út á hverjum virkum degi.
| Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við
J Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
J ti) kl. 7 síðd.
] Skrifstofa á sama stað opin kl.
\ 9' 2-10Va árd. og kl. 8-9 síðd.
; Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294
< (sErifstöfan).
; Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,00 á
J mánuði. Augiýsingaverð kr. 0,15
; hver mm. eindálka.
< Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
J (í sama húsi, sömu gímar).
Jdn Þorláksson,
forsætisráðherra af eigin „náð“.
Fékk áður hryggbrot alpingis.
Hka svo, að fréttin stóðst ekki
reynsluna, og Jón tók stjórnina
í sinar hendur.
Vonandi ber þjóðin gæfu til að
htista hann úr söðlinum áður en
honuni vinst thni til að setja upp
her eða gefa mörgum gróðabralls-
félögum eftir skyidur sínar við
ríkissjóð, — á ineðan heimili íá-
tækra alþýðumanna eru þrautpínd
með tollum á hvern bita og
hverja ílík, meðan alþýðan er
margþjökuð með álögum á álögur
ofan svo lengi, sem nokkuð er
lengur unt aö narta af henni, —
en þetta er það, sem sitjandi for-
sætisráðherrastólsins kallar „ráð-
deild“(!).
Sjálfsagt er mörgum í fersku
minni hryggbrotið, sem Jón Þor-
Jáksson fékk hjá alþingi 1924,
þegar hann var lengst að brölta
við að verða forsætisráðherra og
hafði jafnvei iátið iíkiega við kon-
unginn um, að’það myndi takasty
en fékk svo aidrei nema 12 þing-
meim að sjálfum sér með töldum
tii aö styrkja sig upp í stólinn
,og varð Joksins að láta kónginn
vita, að getuna vantaði, þótt vilj-
inn væri nægur. Nú hefir þessi
vonbiðill forsæíisráðherrastólsins
séð sér færi á að skríða upp í
hann um stund án j>ess að leita
þingieyfis til. P>að er að vísu talið
fínna að láta heita svo, sem kóng-
urinn hafi falið honum starfið; en
eins og allir vita, sem nokkra
nasasjón hafa af „kóngdæminu",
þá er kóngurinn áhyrgðarlaus og
má enga stjórnarákvörðun taka
nema á ábyrgh einhvers ráðherr-
anna og hefir því, eins og vant
er, ekkert annað gert en það, sem
ráðherrarnir, Jón ■ Þorláksson (og
Magnús?), hafa sagt honum fyrir.
. Fyrir landskosningarnar var sú
frétt látin berast út manna á með-
al, að Magnús yrði forsætisráð-
berra, en ekki Jón. Pað .mun hafa
þótt hyggilegra. Mörgum þótti þó
óírúlegt, að Jón væri alt í einu
orðinn svo frábitinn jrví að stíga
í forsætisstólinn, að hann gæfi
Magnúsi sætið eftir með góðu,
jafnvel þótt það heföi líklega ver-
ið skynsamlegra l'yrir íhaldsflokk-
inn, og sá maður, sem kunnugt
var um að þingið hafði hrygg-
brotið, hefði þess vegna fremur
átt að draga sig í hlé. F>að fór
Sumarleyfi verkamanna.
I
Khöfn, í júií 1926.
Verkamenn hafa á ölium tímum
reynt að korna inn í kaupsamn-
inga sína við atvinnurekendur á-
kvæði um sumarleyfi fleiri eða
færri daga, með kaupi eða án
kaups. En jretta ákvæði hefir á-
valt mætt mótspyrnu, ekki að eins
innan hinna einstöku féiaga at-
vinnurekenda, heldur líka sam-
bandsfélags þeirra. t>rátt fyrir þessa
mótspyrnu úrþeirri átt hafa verka-
menn þó ekki lagt árar í bát,
heidur haldið barningnum áfram,
og ait af voru einhverjir úr
ilokki atvinnurekenda, sem skildu
það, að verkamenn myndu þurfa
að hafa sumarleyfi nokkra daga,
og heimiluðu það því annaðhvort
án kaups eða með kaupi, en að
eins fáa daga, 2—4. Og svo hefir
þetta verið alt fram að þessum
degi. En vitanlega hafa orðið
framfarir á þessu sviði eins og
fiestum öðrum meðal verkamanna
og atvinnurekenda.
Eftir skýrslum, sem ég hefi um
þetta efni og safnað hefir verið af
„De Samvirkende Fagforbund"
(verkalýðssambandinu danska) ár-
ið 1918, sést, að 39 iðnféiög hafa
náð samningum um sumarleyfi
ýmist við atvinnurekendafélagið,
einstaka atvinnurekendur eða við
ríkið eða bæjarstjórnina, en þess
er þó að gæta við þetta, að samn-
ingar þessir eru að eins fyrir á-
kveðiö tímabil og líka bundnif
við það, hve lengi menn hafa
unniö á staðnum. Það þyrfti því
að semja áriega um sumarieyfið,
enda þó að kaupsamningurinn
væri lengur gildandi. Þess er þó
getið, að þegar þessar skýrsiur
eru samdar, hafi alveg nýiega
(1918) náðst fastur samningur um
sumarleyfi t. d. meðal prentara
utan Kaupmannahafnar ogíöllum
]>eim iðngreinum, er til þess heyra
(de grafiske Fag). í Kaupmanna-
höfn voru á jressum tíma margar
prentsmiðjur, er gáfu verkamönn-
um sínum sumarleyfi og flestar
með kaupi (6 daga). Síðan síð-
ustu samninga (1925) er sumar-
leyfi fast ákveðið í samningum,
6 dagar með fullu kaupi. Við já;n-
og málm-iðnað er ekkerí sumar-
leyfi, en atvinnúrekendur geta þó
ekki neitað verkamönnum sumar-
leyfis, en það má þó ekki fara
fram úr þrem dögum og kaup-
laust. Við tóbaksiðnað hafa allir
(8000 manns) sumarleyfi, 6 daga
með kaupi (verksmiðjunum lokað
öllum í einu).
F>að yrði oflangt mál að fara
hér að tína til ýmis iðnfélög,
sem náð hafa samningum við at-
vinnurekendur um sumarleyfi og
með. föstu kaupi, en það nægir
að gefa heildaryfirlitið. Þó skal ég
geta þess þegar, að allir í þjón-
ustu ríkis eða bæja hafa frá 7
til 14 daga sumarleyfi með fullu
kaupi, skrifstofufólk (við verzlun
ogannað) frá3-14daga sumarleyfi
meö kaupi, en margt af jæssu
fólki er ekki í neinum félögum,
svo að ilt er að vita nokkuð um
það með vissu.
Heildaryfirlitið verður þá þetta
eftir skýrslum D. S. F.: Tala með-
lima (1918) 260,P08, tala meðlima
með sumarleyfi og kaupi 63341,
hundraðstala af meðlimatölunni
24,2, verulegir frídagar 480921,
meðaltai af frídögum meðlima 1,8.
Eftir þessum skýrslum er það
að eins þriðjungur af meðlimum
D. S. F„ sem njóta sumarleyfis
meb kaupi. Það er því langt í
land enn þá, einkum ef takmarkið
á að vera 14 daga sumarleyfi með
fullu kaupi.
Þorf. Kr.
Spænskt lif.
Tæmir dollu-tug á ný
tildur-skolli gildur";
dára-solli danzar í
drengja-kolla hildur.
Fr. H.