Alþýðublaðið - 05.05.1935, Blaðsíða 1

RlfSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
XVI. ÁRGANGUR.
SUNNUDAGINN 5. MAÍ 1935.
CTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
120. TÖLUBLAÐ
Iðnaðarmenn taka hðndum
saman við Alþýðnsambandið
gegn yfirgangi danska verkfræðingsins.
IOnsambandlO leltaOi drangurslanst til BœJarráOs.
ALLAR vinnandi stéttir í Reykiavík, sem hags-
muna hafa að gæta í sambandi við framkvæmd
Sogsvirkjunarinnar, standa nú sameinaðar] undir
fo’ ystu Alþýðusambands íslands í deilunni við full«
trúa danska auðfélagsins Höjgaard & SchuFz.
Iðnsamband byggingamanna snéri sér i
gær til Alþýðusambandsins og óskaði samvinnu
við pað um samninga við danskajverkfræðinginn,
og hafa bæði samböndin skuldbundið sig til þess
að gera enga samninga við hann öðruvísi en í
sameiningu.
ÞAÐ eru nú 11 dagar síðan
verkamenn við höfnina
stöðvuðu vinnu við uppskipun á
efni og áhöldum til Sogsvirkjun-
arinnar, eftir að fulltrúi danska
firmans Höjgaard og Schultz,
Schröder-Pedersen verkfræðingur,
hafði neitað að gera samninga
við verkalýðsfélögin um kaup og
kjör við vinnu við Sogsvirkjun-
ina.
Síðan vinnustöðvunin varð, hef-
ir verkfræðingurinn ekki gert
neina tilraun til þess að hafa tal
af fulltrúum verkamanna, en hins
vegar tilkynt Bæjarráði Reykja-
vikur vinnustöðvunina. I síðustu
viku samþykti Bæjarráð að leita
um sættir, ef verkfræðingurinn
óskaði þess, þó að því tilskildu,
að bærinn tæki á engan hátt á-
byrgð á deilunni. Bæjarráðið kaus
til þessara sáttaumleitana, ef til
kæmi, Guðmund Ásbjörnsson,
settan borgarstjóra, og Stefán
Jóhann Stefánsson.
Iðnaðarmenn gera sömu
kröfur ogverklýðsfélögin
Iðnsamband byggingamanna
hér í bænum snéri sér fyrir
nokkru til Bæjarráðs og skoraði
á það að hlutast til um, að hand-
verksmenn innan Iðnsambands-
ins, búsettir í Reykjavík, yrðu
látnir sitja fyrir vinnu í sinni
grein við Sogsvirkjunina. Bæjar-
ráðið mun ekki hafa svarað þess-
ari málaleitun iðnaðurmanna
neinu.
Síðástliðinn fimtudag snéri
Iðnsamband byggingamanna sér
þar af leiðandi til verkfræðingsins
sjálfs og setti frarn við hann
kröfur sínar, sem eru í öllum
atriðum hliðstæðar við kröfur
verkalýðsfélaganna fyrir liönd
verkamanna, sem áður hefir ver-
ið skýrt frá hér í blaðinu. En auk
þess fór það fram á, að ef flytja
þyrfti inn iðnlærða menn, skyldi
það því aðeins gert, að sam-
komulag féngist um það við Iðn-
sambandið. En verkfræðingurinn
fór undan þessum kröfurn í
flæmingi.
Linsamband bygginga-
manna leitar til Al-
þýðusanibands íslands.
Iðnsamband byggingamianna
snéri sér þá til Alþýðusambands
Islands með bréfi, dagsettu 4.
maí. Petta bréf hljóðar þannig:
„Samkvæmt viðtali voru við hr.
Jón Axel Pétursson, leyfir Iðn-
samband byggingamanna í
Reykjavík sér að óska eftir, að
samningur sá, sem Iðnsambandið
ætlar að gera við firmað Höj-
gaard & Schultz vegna Sogsvirkj-
unarinnar — og sem vér höfurn
sent yður afrit af, verði undir-
skrifaður samtímis og samningur
sá, sem Alþýðusamband íslands
hygst að gera við sama "firma.
Jafnframt óskar Iðnsambandið
eftir gagnkvæmum stuðningi
beggja sambandanna um, að
samningunum verði framfylgt
Ihaldsmenn f Noregi
heimta einhafétt á norska fánannm fyrir
borgarastéttinaS
t OSLO í gærkveldi: (FB.)
ASTÓRÞINGSFUNDI í gær-
kVeldi flutti Lykke, fyrver-
andi ráðherra hægrimanna, ræðu
og kvað sér þykja miður, að rík-
isstjórnin hefði tekið þá ákvörð-
un, að flaggað skyldi á öllum
opinberum byggingum 1. maí.
Nygaardsvold varði þessa ráð-
stöfun stjórnarinnar og sagði
verkalýðinn hvorki hæða eða mis-
nota fána landsins með því að
nota hann við hátíðahöld sín 1.
maí. Hann sagði, að ríkisstjórnin
gæti ekki tekið aftur ákvörðun
^ína í þessu efni og kvaðst vona,
að verkalýðurinn alment notaði
flaggið í kröfugöngum sínum,
þar sem það hefði verið dregið
á stöng af ríkisstjórninni á opin-
berum byggingum um gervalt
landið 1. maí s. 1.
Mowinckel lýsti sig svipaðrar
skoðunar og forsætisráðherrann
um þetta mál.
Norska stjórnin skapar
nýja atvinnuinT'guIeika.
OSLO, í fyrra dag. (FB.)
Ríkisstjórnin hefir lagt fyrir
Stórþingið tillögu um rikisábyrgð
fyrir hálfrar milljónar kr. láni
til gervisilkiverksmiðjunnar i
Notodden.
Enn fremur hefir hún lagt fram
tillögur um að ljúka við járn-
brautarlagningu, en áætlaður
kostnaður við það er 47 millj. kr.
til hins ítrasta, eftir að ðyrjað
verður á verkinu."
Alþýðusambandið inun
beita sév fyrir kröfum
iðnaðarmanna og verka-
manna af öllu afli.
Alþýðusamband Islands svar-
aði þessu bréfi um hæl á eftir-
farandi hátt:
„Samkvæmt samtali, er Jón
Axel Pétursson hefir átt við for-
stjóra skrifstofu ykkar og nefnd
manna frá ykkur, svo og bréfi
ykkar frá 4. þ. m., þar sem þið
óskið eftir samvinnu við sarnn-
ingagerð við Höjgaard & Schultz
vegna Sogsvirkjunarinnar, svo og
framkvæmd þess samnings, ef
gerður yrði, viljum við tjá ykk-
ur, að við höfum átt tal um
þetta við stjórnir verkalýðsfélag-
þnna í Reykjavík og erum reiðu-
búnir til samvinnu í þessu máli.“
Iðnsambandið mun eftir þetta
svar hafa tilkynt vrg'kfræðingn-
um, að það héldi fast við kröf-
ur sínar, er felast í samnings-
uppkasti því, er það áður hafði
sent, og inyndi að öllu leyti
Verða í samvinnu við Alþýðusam-
band Islands urn samningagerð
vegna vinnunnar við Sogsvirkj-
unina.
Félag járniðnaðdrmanna
gerir sömn kröfur.
Félag járniðnaðarmanna í
Reykjavík hefir gert sams kon-
ar kröfur og verkalýðsfélögin
(Frh. á 4. síðu.)
i J
Englandi stendnr alvarleg hætta
at hersktpasjnlði hjéiverja.
Þýzki flotinn er betnr útbúinn en sá enski.
Einkaskeyti frá fréttaritara ALÞÝÐUBLAÐSINS um milliríkjamál.
KAUPMANNAHÖFN í gærkveldi.
SÍÐAN Nazistastjórnin í Ber-
lín lögleiddi almenna her-
skyldu og ákvað að margfalda
landheritin, er Þýzkaland aftur,
eins og fyrir heimsstyrjöldina,
orðið hættulegasti keppinaut-
ur, ef ekki ofjarl Frakklands, i
vígbúnaði á landi. Nú hefir
Nazistastjórnin einnig ákveðið
að liefja herskipabyggingu i
stórum stil, og par með varpað
striðshanzkanum framan i
England, sem eins og kunnugt
er fyrst og fremst pess vegna
sagði Þýzkalandi strið á hend-
ur árið 1914, að pað óttaðist
vigbúnað pess á sjónum.
Ef England vill ekki eiga það
á hættu, að þýzki flotinn verði
eftir ein tíu ár kominn fram úr
þeirn enska, bæði að skipafjölda
og öllum útbúnaði, á það ekki
nema um tvent að velja: ann-
aðhvort að brjóta flotasamning-
ana við Bandaríkin og Japan,
sem eins og kunnugt er skuld-
binda það til þess að fjölga ekki
undir neinum kringumstæðum or-
ustuskipum sínuin fyr en árið
1937, eða grípa til hinnar svo-
nefndu „undantekningargreinar“
þessara samninga, sem raunveru-
lega leyfir öllum samningsaðil-
um, Englandi, Bandaríkjunum og
Japan, að auka flota sinn sam-
tímis langt frarn úr því, sem á-
ætlað er í samningunum, að því
einu tilskildu, að hlutfallið i
flotabúnaði þeirra, sem þar er
ákveðið, raskist ekki.
Sáttmáli Frakka og Rússa
er enginn árásarsamningur.
Þjéðverjar em samt vfjðg éánægðlr.
LONDON í fyrra dag.
PRÖNSK, þýzk og rússnesk
4 blöð ræða í dag hinn ný-
undirritaða sáttmála rnilli Frakk-
lands og Rússlands af hinum
mesta ákafa.
Frönsku blöðin leggja yfirleitt
áherzlu á það, að sáttmála þess-
urn sé ekki stefnt gegn neinni
annari þjóð og að hann sé á
engan hátt sambærilegur eða hlið-
stæður hinum gömlu sáttmálum,
er tíðkuðust fyrir 1914. Frönsk
blöð vekja ýtarlega athygli á því,
að þau sjái enga ástæðu til þess,
hvers vegna -Þýzkaland og Pól-
land hafi snúist öndverð gegn
þessum sáttmála, þar sem það sé
látið heimilt öllum þjóðum, að
gerast aðilar að honum, ef þær
á annað borð óska að varðveita
friðinn. Myndi slík þátttaka sem
flestra þjóða torvelda það fyrir
nokkurri annari þjóð, að hefja
árásarstríð.
Isvestija, blað Sovétstjórnarinn-
ar, birtir í dag grein, þar sem
mikil áherzla er lögð á það, við-
líka eins og í hinum frönsku
blöðum, að þessum sáttinála sé
ekki beint gegn neinni einstakri
þjóð. Hitt liggi í augum uppi, að
sáttmálinn tryggi rnjög friðarhorf-
urnar, þar sem hann skuldbindi
2 stórveldi til þess að veita hvort'
öðru lið, ef á þau yrði ráðist.
Ætti þetta, segir blaðið, að nægja
til þess að sannfæra þá, sem
bólgnir eru af hernaðaranda, um
þá föstu ákvöröun Frakklands og
Rússlands, að koma í veg fyrir
ófrið. Mætti vænta þess, að þetta
gæti orðið til þess að snúa þeim
á veg friðarins, sem blása að ó-
friðareldunum. Og hvenær sem
þeir snúa á þá leið, munu þeir
vissulega mæta framréttum hönd-
um Frakklands og Rússlands til
aðstoðar í þessum efnum.
í þýzkum blöðum kveður all-
mjög við annan tón. Eitt Berlín-
arblaðið komst svo að orði, að
fregnirnar um þennan sáttmála
muni ekki þykja nein nýjung í
Þýzkalandi, né valda þar neinum
æsingum. Jafi>framt lætur blaðið
í ljós þá skoðun, að með þessum
sáttmála hafi Þjóðabandalagið
hlotið enn eitt áfall, svo ah'arlegt,
að því megi jafna við það, er
stórveldi gengur úr Bandalaginu.
(FÚ.)
Þýzkaland krefst þess — og
hvernig ætti að vera hægt að
hindra það í því að fullnægjia
þieirri kröfu? — að fá að byggja
flota, sem sé að smálestatölu 35o/0
af enska flotanum. Raunverulega
myndi þó slíkur floti verða miklu
sterkari í samanburði við þann
enska heldur en smálestatalan
segir til, sumpart vegna þess, að
hann yrði allur af nýjustu og
fullkomnustu gerð — mörg af
herskipum enska flotans eru aft-
ur á móti svo gömul og af sér
gengin, að það verður innan
skamms að leggja þeim upp —
en sumpart vegna þess, að Þýzka-
land á ekld neinar nýlendur í
öðrum heimsálfum, og þarf þar
af leiðandi ekki að dreifa sínum
flota á neitt svipaðan hátt og
England, sem verður að hafa
fjölda herskipa úti um hin fjar-
lægustu höf til þess að verja ný-
lenduríki sitt.
ju þýzku herskipin
eru hraðskreiðari og bet-
ur vopnuð en f>au ensku.
Við skulum athuga, hve stóran
flota Þýzkaland á í diag, og hve
stórum flota það getur verið bú-
ið að koma sér úpp árið 1940.
Á árunum 1929—1931 lét það
smíða 4 beitiskip, hvert um sig
6000 smálestir og vopnað 9 fall-
byssum með 6 þumlunga hlaup-
vídd. Auk þess hefir verið byrj-
að á að byggja orustuskip af
miklu minni gerð en hingað til
hafa þekst. Þessi orustuskip eru
þannig bygð og útbúin, að þau
hljóta að gerbreyta allri herskipa-
smíði. Þau eru rniklu hraðskreið-
ari en venjuleg orustuskip og
miklu betur vopnuð. Þýzkaland
á sem stendur 2 slík skip, það
[iriðja verður tilbúið næsta ár, og
það fjórða og fimta eru þegar í
smíðum. Auk þessara skipa á
það að minsta kosti 12 nýtízku
tundurspilla tilbúna, og marga í
smíðuin. Og ofan á alt þetta á
nú að smíða 12 kafbáta, sem
gert er ráð fyrir að verði full-
gerðir eftir þrjá mánuði.
Þiegar litið er á þennan skipa-
kost, bendir alt til þess, að Þýzka-
land geti árið 1940 hæglega verið
búið að koma sér upp herflota,
sem Sé að smálestatölu 35»/o af
þeim enska. Það er ótrúlegt,
hverju Þýzkaland getur afkastað
í skipasmíði. En það sést bezt á
því, að þýzki verzlunarflotinn,
sem í mörg ár jókst, að jafnaði
um 180 milljónir marka að verð-
mæti, hefir nú á síðasta ári auk-
ist urn 233 milljónir. Fullkomn-
ustu herskip, sem í öðrum lönd-
um ekki er hægt að byggja á
skemmri tíma en 5 árum, eru á
þýzkum skipasmíðastöðvum bygð
á 3 árum.
Hvað England snertir, þá hefir
það, sem sagt, skuldbunúið sig
til þess að byrja ekki smiði á
einu einasta stóru orustuskipi fyr
en árið 1937. En þá verða 70<y0
af smærri orustuskipum þess orð-
in svo af sér gengin, að það verö-
ur að leggja þeim upp. Og ef
gert ier ráð fyrir því að byrjað
verði á að smíða ný skip í stað
þeirra og að eitt skip verði smíð-
að á ári, þá getur England ekki
aukið flota sinn um eitt einasta
stórt orustuskip fyrr en árið 1935.
Ef Þýzkaland lætur frá því í
dag byrja á því að smíða eitt
orustuskip á ári, þá verður það
árið 1940 búið að koma sér upp
5 slíkuin skipum af allra nýjustu
gerð og að minsta kosti 12 ný-
tízku beitiskipum. En þá myndi
England eiga 15 orustuskip, sem,
að 2 undanteknum, eru öll
yfir 20 ára görnul, 39 tiltölu-
lega ný beitiskip og 10—12 göm-
ul beitiskip frá stríðsárunum, sem
ekki verður búið að leggja upp.
Og eftir 1940 getur Þýzkaland
haldið áfrarn að auka flota sinn
eftir þörfurn, en England :erð-
ur þá enn að berjast við að
vinna það U|>o sem það hefir
(Frh. á 4. síðu.)
Japanar anka loftflotann
um ÍOOO nýjar flugvélar.
Herforingjaráðið á ráðstefnn í Toklo.
EINKASKEYTI TIL ALÞÝÐUBL.
KAUPMANNAHÖFN í morgun.
JAPANSKA HERFORINGJA-
RÁÐIÐ hefir undanfarna
daga seíið á ráðstefnu í Tokio
til pess að taka ákvarðanir
um stækkun j.tpanska loftflot-
ans. Þvi er haldið fram af
hernaðarsérfræðingum Japana,
að knýjandi nauðsyn sé orðin
á þvi að auka hann, vegna
pess, að Sovét-Rússland sé
stöðugt að fjölga hernaðar-
flugvélum sinum i Austur-Asíu.
Loftflotaáætlunin, sem sam-
pykt var á ráðstefnunni og
lögð fyrir keisarann tii stað-
festingar, gerir ráð fyrir pvi,
að japanski loftflotinn verði á
næstu fjórum árum aukinn um
800—1000 flugvélar. Auk pess
á að stofna 5 nýjar loftvarnar-
sveitir og marga nýja flug-
skóla.
STAMPEN
Nýir herflutningar
frá Italíu til Afriku.
EINKASKEYTl
TIL ALÞÝÐUBLAÐSINS
KAUPMANNAHÖFN i gærkveldi.
Frá Neapel er símað, að tvö
stór flutningaskip hafi farið þiaið-
án í dag áleiðis til Austur-Afríku
með 800 verkfræðinga og 2000
hermenn.
STAMPEN